Bu hikâye Büyük Yüzük SavaÅ?ıÂ?nın tarihçesi oluncaya kadar anlatılarak büyüyen ve kendisinden önceki kadim tarihlere ait pek çok ayrıntı içeren bir hikâyedir. HobbitÂ?in yazılmasından hemen sonra ve 1937Â?deki yayınlanmasından önce tasarlamaya baÅ?ladıÄ?ım bir hikâyeÂ? Aslında çalıÅ?maya ilk hikâyenin (HobbitÂ?in) devamını getirmek üzere baÅ?lamamıÅ?tım. Ã?ünkü ilk olarak birkaç yıldır kafamda Å?ekillenmeye baÅ?layan Â?Kadim GünlerinÂ? tarihçesini ve mitolojilerini tamamlamayı ve onları bir düzene sokmayı istiyordum. Bunu daha çok kendi kiÅ?isel heveslerimi tatmin etmek için istiyordum ve baÅ?kalarının bu çalıÅ?mayla ilgileneceÄ?ine dair çok küçük bir umudum vardı. Ã?zellikle de öncelikli olarak dilsel ilhama dayandıÄ?ı ve Elf dillerinin Â?tarihiÂ? hakkındaki gerekli alt yapıya sahip olma zorunluluÄ?u taÅ?ıdıÄ?ı düÅ?ünülürseÂ?
Tavsiye ve görüÅ?lerini istediÄ?im kiÅ?iler bana dönüÅ? yaptıklarında o küçük umudum yerini tamamen ümitsizliÄ?e bıraktı. Bunun üzerine endiÅ?eli hobbitler ve onların maceraları hakkında daha fazlasını öÄ?renmek isteyen okuyucularımdan gelen isteklerden de cesaret alarak hikâyenin devamını yazmaya karar verdim. Fakat yazdıÄ?ım hikâye karÅ?ı konulamaz bir Å?ekilde eski dünyaya doÄ?ru çekilmeye baÅ?ladı ve onun bir uzantısı oldu. Ã?yleydi deÂ? Asıl büyük hikâyenin baÅ?langıcı ve ortası anlatılmadan önceki bitiÅ?i ve göçüÅ?üydü.
Bu süreç, hâlihazırda daha eski meselelere göndermeler içeren HobbitÂ?in yazılmasıyla baÅ?lamıÅ?tı zaten: Elrond, Gondolin, Yüksek elfler ve orcların yanı sıra daha yüksek ya da derin veya daha karanlık Å?eylerin uyanıÅ?ına dair ipuçları: Durin, Moria, Gandalf, Necromancer, Yüzük. Tüm bu göndermelerin öneminin deÄ?eri ve kadim zamanlarla olan iliÅ?kileri Ã?çüncü Ã?aÄ?Â?da ortaya çıktı ve Yüzük SavaÅ?ı ile doruÄ?a ulaÅ?tı.
Hobbitler hakkında daha fazla bilgi isteyen kesim en sonunda istediklerine kavuÅ?tu fakat bunun için çok uzun bir süre beklemeleri gerekti. Ã?ünkü Yüzüklerin EfendisiÂ?nin yazılıÅ?ı 1936Â?dan 1949Â?a kadar düzensiz aralıklarla sürdü ve bu zaman zarfında yerine getirmem gereken ve erteleyemeyeceÄ?im pek çok görevim vardı. Aynı zamanda hem öÄ?renci hem de öÄ?retmen olarak tüm dikkatimi alan baÅ?ka konular da mevcuttu. Elbette ki bu gecikme büyük ölçüde 1939Â?da baÅ?layan savaÅ?tan da kaynaklanıyordu. O yılın sonunda hikâye Birinci KitapÂ?ın sonuna bile varmamıÅ?tı.
1944 yılı sırasında savaÅ?ın sebep olduÄ?u kafa karıÅ?ıklıklarını ve yarım bırakılmıÅ? iÅ?leri artık terk etmem gerekiyordu. Kendimi FrodoÂ?nun MordorÂ?a yaptıÄ?ı yolculuk üzerinde çalıÅ?maya zorladım. Sonuç olarak bu bölümler de Dördüncü KitapÂ?ı oluÅ?turdu, yazıldı ve sıraya konulmuÅ? bir biçimde o sıralar Güney AfrikaÂ?da, RAFÂ?da (Royal Air Force / Kraliyet Hava DonanmasıÂ?nda) bulunan oÄ?lum ChristopherÂ?a gönderildi. Her Å?eye raÄ?men hikâyenin bugünkü sonuna eriÅ?mesi bir beÅ? yılı daha aldı. Bu süre zarfında evimi, sandalyemi ve kolejimi deÄ?iÅ?tirdim. Artık günlerim daha az karanlık olduÄ?u halde hiç de daha az zahmetli deÄ?illerdi. Nihayet Â?sonaÂ? eriÅ?ildiÄ?inde ise bütün eserin tekrar gözden geçirilmesi ve elbette bazı kısımlarının büyük ölçüde yeniden yazılması gerekti. Aynı zamanda daktiloya dökülmesi ve daha sonra tekrar dökülmesi gerekiyordu; benim tarafımdan. On parmak daktilo yazmanın becerilerimin ötesinde olmasının bedeliÂ?
Yüzüklerin Efendisi basıldıÄ?ı günden itibaren pek çok kiÅ?i tarafından okundu. Bu noktada hikâyenin yazılma sebebi ve anlamı ile ilgili aldıÄ?ım ya da okuduÄ?um bazı görüÅ? ve tahminlere dair bir Å?eyler söylemek istiyorum. Ã?ncelikli sebep bir öykü anlatıcısının okuyucuların dikkatini çekecek, onları eÄ?lendirecek ve belki de zaman zaman heyecanlandıracak veya derinden duygulandıracak, oldukça uzun bir hikâyede kendisini denemek istemesidir. Nelerin çekici veya duygulandırıcı olacaÄ?ına dair rehber olarak sadece kendi hislerime sahiptim ve bu yolda hata pek çok rehber de kaçınılmaz olarak yapardı.
Kitabı okuyanların bazıları, ya da en azından bir göz atıp inceleyenler onu sıkıcı, saçma veya rezil bulduklarını söylemiÅ?ler. Bu konu hakkında hiçbir sorun ya da Å?ikâyetim yok. Ne de olsa ben de onların çalıÅ?maları veya yazmayı tercih ettikleri türdeki eserleri hakkında aynı Å?eyleri düÅ?ünüyorum. Fakat benim hikâyemi eÄ?lenceli bulan kiÅ?ilerin bakıÅ? açısından bakıldıÄ?ında bile memnun olmadıkları Å?eyler var. Bu belki de bu kadar uzun bir hikâyede herkesi her noktada memnun etmenin mümkün olmamasından kaynaklanıyordur. Ya da aynı noktada herkesi mutsuz edememektenÂ? Bana ulaÅ?an mektuplardan anladıÄ?ım kadarıyla bazı paragraf veya bölümler kimine göre eserin deÄ?erini düÅ?ürürken kimine göre ise özellikle beÄ?enilmiÅ?. Hepsinin arasındaki en eleÅ?tirici okuyucuya yani bana gelirsek ben bile bugün pek çok irili ufaklı kusur bulabiliyorum. Fakat ne kadar Å?anslıyım ki kitabı incelemek ya da yeniden yazmak gibi bir zorunluluk altında deÄ?ilim. Tüm bu eleÅ?tirilerin hakkından sessizlikle gelecektir. DiÄ?erleri tarafından dikkate alınmıÅ? bir tanesi hariç; Â?kitap çok kısaÂ?Â?
Daha derin anlamlara ve mesajlara gelecek olursak, yazarın kesinlikle böyle bir niyeti yoktur. Bu ne bir alegori ne de güncel bir olaya dayanıyor. Hikâye kendi kökleri içerisinde büyürken (geçmiÅ?e doÄ?ru) hiç beklenmedik dallar çıkarıverdi. Fakat kendisi ile Hobbit arasındaki baÄ? YüzükÂ?ün kendi önlenemez seçimi tarafından baÅ?ından itibaren belirlenmiÅ?ti. En can alıcı bölüm olan Â?The Shadow of the Past / GeçmiÅ?in GölgesiÂ? hikâyenin en eski parçalarından biridir. Kaçınılmaz bir felakete dönüÅ?ecek olan 1939 yılından çok daha önce yazılmıÅ?tı ve savaÅ? önlenmiÅ? olsaydı bile hikâye o noktadan itibaren çizgisini aynen koruyarak geliÅ?meye devam edecekti. Ã?ünkü kaynaÄ?ı çok önceden beri aklımda olan hatta bazıları çoktan kâÄ?ıda dökülmüÅ? Å?eylerdi. 1939Â?da baÅ?layan savaÅ? onun çok azını ya da hiçbir Å?eyini deÄ?iÅ?tirmedi.
Gerçek savaÅ? ne süreç ne de sonuç bölümünde efsanevi savaÅ?a benzemez. EÄ?er gerçek savaÅ?tan ilham almıÅ? olsaydım ya da savaÅ? hikâyeyi yönlendirseydi kesinlikle YüzükÂ?e el konulur ve SauronÂ?a karÅ?ı kullanılırdı. Sauron yok edilmez aksine esir alınırdı ve Barad-dûr yıkılmaz fakat iÅ?gal edilirdi. Saruman YüzükÂ?ü ele geçirmekte baÅ?arısız olduÄ?unda araÅ?tırmalarındaki eksik noktaları tamamlar ve bu bilgileri yüzükler hakkındaki irfanı ile birleÅ?tirerek kendisi için bir Büyük Yüzük yapar ve hükümdarı olmak için kendi tarzı ile Orta-DünyaÂ?ya meydan okurdu. Böyle bir çatıÅ?manın sonucunda iki taraf da hobbitlere kin ve nefret kusardı ve hobbitler köle olarak bile uzun süre saÄ? kalamazdı.
DiÄ?er ayarlamalar alegoriyi veya güncel konuları sevenlerin zevklerine ve görüÅ?lerine göre yeniden düzenlenebilirdi. Fakat ben varlıÄ?ını sezecek kadar yaÅ?lanıp bezdiÄ?imden bu yana, alegorinin her türlü tezahüründen bütün kalbimle nefret ederim. Okuyucunun düÅ?ünce ve tecrübelerine deÄ?iÅ?ik Å?ekillerde uyarlanabilirliÄ?inden dolayı tarihi çok daha fazla tercih ederim, gerçek ya da deÄ?iÅ?tirilmiÅ? olsun.
Sanırım pek çok kimse bu Â?uyarlanabilirliÄ?iÂ? alegori ile karıÅ?tırıyor. Fakat bunlardan biri okuyucunun özgür iradesine diÄ?eri ise yazarın maksadına dayanmaktadır. Bir yazar elbette yaÅ?adıÄ?ı tecrübelerden tamamen etkilenmeden kalamaz. Fakat bir hikâye tomurcuÄ?unun hangi tecrübeleri gübre olarak kullanacaÄ?ı çok karmaÅ?ıktır ve bu süreci çözmeye çalıÅ?mak yetersiz ve belirsiz tahminlerden öteye gidemez.
Aynı zamanda her ne kadar ilgi çekici olsa da bir yazarın ve eleÅ?tirmenin hayatını çakıÅ?tırmak, düÅ?üncelerinin aynı yönde hareket ettiÄ?ini sanmak ya da aynı zaman zarfında benzer olaylar yaÅ?adıklarını var saymak da yanlıÅ?tır. Bir insan, savaÅ?ın tüm zulüm ve eziyetini tüm benliÄ?inde hissederek onun gölgesinin altından çıkıp gelebilir. Ama yıllar geçtikçe görülüyor ki 1914 yılının gençliÄ?i ile yakalanılan kötü tecrübelerin 1939 ve sonrasındaki yıllarda karÅ?ılaÅ?ılanlardan hiç de daha az çirkin olmadıÄ?ı sıklıkla unutuluyor. 1918 yılında biri hariç tüm yakın arkadaÅ?larım ölmüÅ?tü.
Olaya daha az iç karartıcı bir açıdan bakalım: Bazıları tarafından Â?The Scouring of the Shire/ Shire TemizliÄ?iÂ? isimli bölümün hikayemi tamamladıÄ?ım dönemlerdeki Ä°ngiltereÂ?nin içinde bulunduÄ?u durumu yansıttıÄ?ı düÅ?ünülüyor. Yansıtmıyor. Bu bölüm, SarumanÂ?ın olayların içine girmesi ile zaman içinde biraz deÄ?iÅ?ikliÄ?e uÄ?ramıÅ? olsa da hikâyenin baÅ?langıcından beri planlanmıÅ? olan temel noktalarından biridir. İçerisinde herhangi bir alegorisel anlam ya da politik gönderme yoktur. Elbette içerisinde zayıf da olsa (tamamen farklı ekonomik nedenlerden dolayı) tecrübeye dayalı bazı Å?eyler ve çok daha fazlası var.
Ã?ocukluÄ?umu geçirdiÄ?im bölge henüz 10 yaÅ?ıma gelmeden aÅ?aÄ?ılık bir biçimde yok edildi. Motorlu arabalar o zaman nadir bulunan Å?eylerdi (hiç görmemiÅ?tim) ve insanlar hâlâ banliyö rayları döÅ?üyorlardı. Geçenlerde gazetelerden birinde uzun zaman önce bana çok önemli görünen fakat Å?u anda iyice köhneleÅ?miÅ? olan bir mısır deÄ?irmeninin hemen yanı baÅ?ındaki havuzu ile birlikte çekilmiÅ? bir fotoÄ?rafını gördüm. Genç olan deÄ?irmenciden hiçbir zaman hoÅ?lanmamıÅ?tım. Fakat onun babası olan yaÅ?lı deÄ?irmencinin sakalı siyahtı ve ismi de KumlukiÅ?i deÄ?ildi.
Yüzüklerin Efendisi Å?imdi yeniden basılıyor ve bu da bana deÄ?iÅ?iklikler yapma fırsatı doÄ?urdu. Hataların ve tutarsızlıkların birkaçı düzeltilmiÅ? metindeki yerini korudu ve dikkatli okuyucuların bildirdikleri birkaç noktada iyileÅ?tirilme giriÅ?iminde bulunuldu. Tüm yorumları ve istekleri dikkate aldım. Bazıları size geçiÅ?tirilmiÅ? gibi görünebilir çünkü bu notlarımı düzenli tutamamamdan kaynaklanıyor. Fakat bu isteklerin çoÄ?u sadece kitaba ilave edilen fazladan ekler ile karÅ?ılanabildi. Aynı zamanda bu yardımcı kısımlar diller hakkında daha detaylı bilgiler veren kısımlar gibi orijinal baskıya ekleyemediÄ?im pek çok materyali de içeriyor. DiÄ?er yandan bu baskı size bir önsöz, giriÅ?e yapılan bir ekleme, bazı notlar ve kiÅ?iler ile yerlerin isimlerini içeren bir indeks de sunuyor.
En çok Å?u "alegorinin her türlüsünden nefret ederim" kısmını okuyunca nasıl heyecanlandım anlatamam Yüzüklerin Efendisi'ni okuduÄ?umdan beridir bu sözü nasıl, ne ara ve nerede kullandıÄ?ını hep merak eder dururdum. Hem sözün geçtiÄ?i yeri hem de daha fazlasını okuma fırsatı sunduÄ?u için Efla'ya çok teÅ?ekkür ederim.
Å?u anda Efla beni zaman yolculuÄ?una çıkardı, beni Tolkien ile tanıÅ?tırdı, beni o sözlerin söylendiÄ?i ana götürdü. Ä°nanın Å?u anda nasıl duygulandım anlatamam, hayatımda en çok görmek istediÄ?im zamanda geriye gitmeden gerçekleÅ?emeyeceÄ?ini düÅ?ündüÄ?üm Å?eylerden biri oldu. Bunu burada paylaÅ?tıÄ?ınız için gerçekten de teÅ?ekkür ederim...
Ben Å?u kısmı ço kbeÄ?endiim ve dikkat çekmek istiyorum aslında
Quote:
Kitabı okuyanların bazıları, ya da en azından bir göz atıp inceleyenler onu sıkıcı, saçma veya rezil bulduklarını söylemiÃ…?ler. Bu konu hakkında hiçbir sorun ya da Ã…?ikâyetim yok. Ne de olsa ben de onların çalıÅ?maları veya yazmayı tercih ettikleri türdeki eserleri hakkında aynı Ã…?eyleri düÅ?ünüyorum. Fakat benim hikâyemi eÄ?lenceli bulan kiÃ…?ilerin bakıÅ? açısından bakıldıÄ?ında bile memnun olmadıkları Ã…?eyler var. Bu belki de bu kadar uzun bir hikâyede herkesi her noktada memnun etmenin mümkün olmamasından kaynaklanıyordur. Ya da aynı noktada herkesi mutsuz edememekten…
Yani düÅ?ünün ki Tolkien bile bu sorunla karÅ?ılaÅ?mıÅ?. HÄ°kayesi saçma bulunmuÅ?. Ama Å?imdi ise insanlar ikiye ayrılıyorlar =) Belkide hikaye kadar olaya bakıÅ? açısının da etkisi vardır. Ä°nsanları memnun etmeye çalıÅ?tıkça aslında bir yandan baÅ?kalarını mutsuz edeceÄ?iz. Belki de en dengeli noktası bizim en çok hoÅ?umuza giden Å?ekliyle yazmak. Ã?ünkü kendimizi en iyi o Å?ekilde ifade etmiÅ? oluruz.
_________________ Chaos is the law of nature,
Order is the dream of man.
Joined: Oct 01, 2003
Posts: 4316
Location: istanbul
Posted:
Tue Dec 21, 2010 5:44 pm
Ä°lginç ama ben Yüzüklerin Efendisini eleÅ?tirdiÄ?imi hiç hatırlamıyorum. O zamanlar bu türe hiç alıÅ?ık olmadıÄ?ımdan ve okurken çok heyecanlandıÄ?ımdan mıdır acaba diye düÅ?ünüyorum.
_________________ her zaman yalan söyle ki, kimse yalan söylediÄ?ini anlayamasın
güç amacın, k
Sanırım zaten biz okuduÄ?umuzda fantastik kurgu kendini az çok kabul ettirmiÅ? bir türdü. Saçma bulanlar vardı ama zaten saçma bulanlar okumuyordu okuyan tanıdıklarımın hepsi beÄ?eniyordu.
EleÅ?tirdiÄ?i zamanlar bizden çok daha eski gibi görünüyor.
_________________ Chaos is the law of nature,
Order is the dream of man.
Joined: Nov 29, 2006
Posts: 864
Location: Istanbul
Posted:
Wed Dec 22, 2010 1:28 am
Aslına bakarsanız ben bu önsözde Tolkien'in çok da eleÅ?tiri almaktan hoÅ?lanan birisi olmadıÄ?ını düÅ?ündüm. Belki de çok fazla olumsuz eleÅ?tiri almaktan bezmiÅ? bir insanın tepkisidir bu...
Nihayetinde Tolkien kendi eserini saçma bulan insanların yazdıÄ?ı eserleri de kendisinin saçma bulduÄ?unu söylüyor. Bu muazzam bir genelleme, eleÅ?tiriye hoÅ?görüsüz olma, hadi abartayım, biraz kin tutma deÄ?il mi?
Bir de bu adam koskoca Oxford'da Edebiyat Profesörü... Yani onun kitabını eleÅ?tirenler de boÅ? insanlar olmamalılar ve Tolkien bunların eserlerini sırf onlar kendi eserine saçma dedi diye saçma olarak deÄ?erlendirdiÄ?ini söylemekten çekinmemiÅ?.
Ama burada alınması gereken asıl önemli ders Tolkien'in yazdıÄ?ı Å?eye inanmasında. Hatalarını kabul etmesinde ve eserine güvenmesinde.
Ä°Å?te bazen zamanın biraz ötesinde olabiliyorsunuz ve o zaman gerçekten de bazı eleÅ?tirileri görmezden gelmeniz gerekebiliyor.
"Ä°yi de bu hiç bir balıÄ?a benzemiyor." diyen kadına "Haklısınız hanımefendi bu bir resim." diyen Picasso örneÄ?inde olduÄ?u gibi...
_________________
ÇıÄ?lıkta henüz umut vardır, çıÄ?lık atmak güç ister. Tehlike, fısıltıdadır. Çünkü fısıltı bir tükeniÃ…?in ifadesidir.
Joined: Oct 01, 2003
Posts: 4316
Location: istanbul
Posted:
Wed Dec 22, 2010 8:21 am
YanlıÅ? hatırlıyo veya karıÅ?tırıyo olabilirim ama sanırım kitap 1 kitap 2 kitap 3 kitap 4 gibi ciltlerin içinde kitaplar vardı. Belki de onlardan bahsediyordur diyeceÄ?im ama emin olamadım. Sonuçta çok da ciddiye alınası bir eleÅ?tiri deÄ?il.
_________________ her zaman yalan söyle ki, kimse yalan söylediÄ?ini anlayamasın
güç amacın, k
Nihayetinde Tolkien kendi eserini saçma bulan insanların yazdıÄ?ı eserleri de kendisinin saçma bulduÄ?unu söylüyor. Bu muazzam bir genelleme, eleÅ?tiriye hoÅ?görüsüz olma, hadi abartayım, biraz kin tutma deÄ?il mi?
Orada eserlere deÄ?il, türlerine söz söylemiÅ?. Yani o eleÅ?tirileri yapan kiÅ?ilerin kendi düÅ?ünce ve zevk tarzına ne kadar uzak olduÄ?unu, kendisinin ulaÅ?mak istediÄ?i topluluktan ne kadar farklı olduklarını belirtmiÅ?.
Herhalde "büyükler için masallar" yazan bir profesörü Å?imdi de sevmeyecek pek çok Oxford ünÅ?versitesi profesörü hala vardır.
_________________ Göz alıcı tepenin yerinde artık binalar yükseliyor. Büyük, ulu; ama büyüleyici mi? Sislerin ardından ıÅ?ıÄ?ı daha net görürdüm, Å?imdi, kalabalıÄ?ın içinde, koca bir boÅ?luktayım.
Eskisi ka
View next topic View previous topic
You cannot post new topics in this forum You cannot reply to topics in this forum You cannot edit your posts in this forum You cannot delete your posts in this forum You cannot vote in polls in this forum
