Fantastik Edebiyatta Adalar: Adalar biz karada yaÅ?ayan insanların her gün alıÅ?tıÄ?ımız Å?ekilde yürüyerek gidemeyeceÄ?imiz yerlerdir. Onlara ulaÅ?mak için, baÅ?ka hiçbir zorluk yoksa bile en azından yüzmek, baÅ?ka Å?ekilde ifade edersek sıradan bir insanın çok da konforlu bulmayacaÄ?ı Å?ekilde oraya gitmek gerekir. Ya da yüzen ve bizi denizin ortasında ıslanmaktan koruyacak bir araç yapmak gerekir. Ancak bu araçta söz konusu deniz ne kadar sakin olursa olsun yine de devrilme, batma tehlikesi taÅ?ır. En azında altımızda sürekli hareket eden deniz yüzeyi bize sürekli tuhaf bir zeminin üzerinde seyahat etmediÄ?imizi hatırlatacaktır. Bu nedenle belki de karaların en yakınlarındaki adalar bile kimi zaman gizemli yerler olmayı ve de fantastik halk hikayelerinde kendilerine yer edinmeyi baÅ?arabilmektedir. Ancak bazen sürekli kıyılarına çarpan dalgalar, etrafında durmadan devam eden fırtınalı ada, ya da en yakın karadan bir hali uzakta olmaları onları çok daha gizemli hale getirebilir. Elbette tüm bunların yanında adalar ayrıca insanların belki günlerdir katlandıkları zorlukların ardından denizin ortasında buldukları bir tür sıÄ?ınak, ya da etrafındaki denizin içinden çıkılmasını imkansız hale getirdiÄ?i bir tür hapishane haline gelebilirler. Fantastik olmayan hikayelerde de bu tür durumlara sıkça rastlanır. Fantastik edebiyar eserleri de bu tür ögeler içerebilirler.
Adaların Gizemleri: Bazen adaların gizemlerinin ilk hissedildiÄ?i anlar daha adaya ayak basmadan önce baÅ?lar. Adanın etrafındaki rüzgar, dalgalar, bazen hayvanların her zamankinden farklı davranıÅ?ları, hatta bazen adaya ayak basmamak ya da yaklaÅ?mamak için çaba harcamamaları, bazen kayaların üstünde ya da aÄ?açlardan görülen bir iÅ?aret adanın tuhaf olduÄ?unu gösterebilir. Ada adeta bir kimlik kazanmıÅ? ve etrafındaki insanları kendisine yaklaÅ?maması için uyarıyor, ya da kendisine çaÄ?ırıyor olabilir. Bu tür adalara ayak basanlar, eÄ?er zorunluluktan adaya çıkmamıÅ?larsa, ayak basma nedenleri adada rastlanan bir hazineyi bulmak olabilir. Bu tür hazineler bazen büyülü özelliklere sahip hazineler, örneÄ?in bazen suyundan içince ebedi gençlik kazanılacak bir dere olabilir. (bkz gençlik ) Kimi zaman ada adeta bir kimlik kazanarak, hazinenin bulunmaması, ya da bulunması için uÄ?raÅ?ır. Bazen de adanın amacı hazineyi belli özelliklere sahip doÄ?ru kiÅ?inin bulmasıdır. Bu durumda hazineyi arayan kiÅ?iler bir tür sınav vermek zorunda kalabilirler. Bazen de adalar gizli deneylerin yapıldıÄ?ı, karadaki birilerinden saklanmak isteyenlerin yaÅ?adıkları yerler olabilir. Kimi zamanda özellikle denizin çok açıklarında yer alıyorlarsa uzun zaman önce yok olduÄ?u sanılan ya da hiç var olmadıÄ?ı zannedilen canlıların ya da medeniyetlerin var olduÄ?u yerler olabilirler.
Hapishane ya da SıÄ?ınak Adalar: Ada öncelikle yukarıda belirtildiÄ?i gibi, karada var olan bir Å?eyden kaçanların sıÄ?ındıÄ?ı bir yer olabilir. Ä°kinci seçenek ise adanın denizin ya da okyanusun kendisinden biraz olsun kurtulmak isteyenlerin sıÄ?ındıÄ?ı bir yer olmasıdır. Bu durumda söz konusu kiÅ?iler fantastik ya da fantastik olmayan hikayelerde, temiz su ve yiyecek bulmak, belki gemilerini tamir etmek istiyor olabilirler. Fantastik hikayelerde bunlara ek olarak denizdeki onları takip eden bir canavardan kaçmak, ya da denizin kiÅ?ilik kazanıp kendisinin onları yok etmek istediÄ?i durumlarda, bir süre için olsun denizden uzaklaÅ?mak için adalara sıÄ?ınılabilir. Kimi zamanda adalar insanların ya da bir takım varlıkların hapsedildiÄ?i yerlerdir. Günümüzde de adaların üzerinde kurulu birçok hapishane vardır. Fantastik olan ve olmayan birçok hikayede bu tür hapishaneler konu edilir. Ã?oÄ?u zaman bu tür hikayelerde adanın adı ile hapishanenin adı aynıdır, çünkü üzerinde bir takım binalar olsa da aslında tüm ada hapishane iÅ?levi görmektedir. Bazen adanın üzerine bir bina inÅ?aa etmek ya da insanların kaçmaması için ek önlem almaya bile gerek olmadan onları adaya bırakıp gidilebilir. Ada o kadar uzaktadır, en yakın karaya ulaÅ?mak öyle zordur ki, söz konusu kiÅ?i adada özgürce dolaÅ?sa bile adadan kaçması neredeyse imkansızdır. Elbette bu tür bir kaderi paylaÅ?anlar insan dıÅ?ında varlıklar da olabilir. Ã?oÄ?u zaman bu tür insan ya da varlıklar adaya bir gün tesadüfen ayak basıp onları kurtaracak birilerini, ya da bir Å?eyleri beklerler.
Anka kuÃ…?u
Fantastik Edebiyatta Anka KuÅ?unun Yeri: Efsaneye göre ateÅ?ten bir kuÅ? olarak tasvir edilir. Alevden kanatlarını çırparak uçar. Her yanı alevlerle kaplı olduÄ?undan ona bir zarar vermek çok zordur. Ancak zaten asıl zararı kendi kendine verir, yavaÅ? yavaÅ? ve içten içe yanar ve tükenir. En sonunda bir kül yıÄ?ınına dönmüÅ?ür. Ancak bu kül yıÄ?ını anka kuÅ?u için bir son deÄ?ildir. Küller zamanla yeniden Å?ekillenir, küllerden doÄ?an Å?ekil yeniden yaÅ?am bulur ve anka kuÅ?u tekrar doÄ?ar. KuÅ?un gazabından kaçanlar için bu dehÅ?et verici bir andır. EÄ?er anka kuÅ?u küllerinden yeniden doÄ?ana kadar kaçamamıÅ?larsa Å?imdi anka kuÅ?u ile yeniden yüzleÅ?eceklerdir. Taa ki kuÅ? kendini yeniden tüketene kadar, ancak kuÅ?un tam bir yok oluÅ?un ardından yeniden yaÅ?am bulması bu dehÅ?etten bir defa kendini kurtaranlar için çok etkileyici bir olaydır. Anka kuÅ?u gerek fantastik edebiyatta, gerekse günümüz insanlarının aklında en fazla bu özelliÄ?i ile yer eder.
Bir Fantastik Ã?ge Olarak Anka KuÅ?u: Anka kuÅ?u diÄ?er fantastik ögelere göre oldukça ayrıntılı tasvir edilmiÅ? ve farklı Å?ekillerde yorumlanması mümkün olsa da çok saÄ?lıklı olmayabilecek bir yaratıktır. O nedenle bu yaratıÄ?ı hikayelerinde yer edecek olan kiÅ?ilerin mümkün olduÄ?unca orjinal efsaneye baÄ?lı kalmaları hele bu yaratıÄ?ı sık sık karÅ?ılaÅ?ılan sıradan bir yaratıÄ?a çevirmemeleri faydalı olur. Bunun dıÅ?ında bu kuÅ?un en etkileyici yanının yani kendi kendini tüketme ile yeniden doÄ?ma özelliklerinin o kuÅ? ile karÅ?ılaÅ?an birinin o anda hissedeceÄ?i korku nedeni ile hikayede vurgulanması zor olabilir. Hikayede bu özelliklerin bir Å?ekilde vurgulanması ve iÅ?lenmesi bu ögenin kullanılıÅ?ını daha etkili hale getirebilir.
Kendi Kendini Tüketme Ã?zelliÄ?i: Anka kuÅ?unun özellikleri bu kuÅ?tan ayrılarak hikayelerdeki farklı karakterlere de verilebilir. Bu özelliklerden ilki yani bir karakterin düÅ?manlarına en fazla zarar veren, onu en tehlikeli ve karÅ?ı konulmaz yapan özelliÄ?inin aslında kendisini de içten içe sürükleyen ve yok oluÅ?a sürükleyen bir özellik olması hikayelere eklenebilecek güzel ögelerden birisidir. Bu söz konusu kiÅ?iyi güçlü hale getiren ancak aynı zamanda onu yok oluÅ?a sürükleyen bir özellik fiziksel bir güç, ya da içten içe onu güçlendiren bir çeÅ?it büyü olabilir. Elbette hikaye ne kadar fantastik olursa olsun, bu özelliÄ?in bir iktidar hırsı, intikam isteÄ?i, ya da bir kiÅ?iye duyulan aÅ?ırı sevgi, nefret ya da öfke duygusu olması da hikayeyi hikayeye eklenmesi düÅ?ünülebilecek bir seçenektir.
Küllerinden Yeniden DoÄ?ma: Bir insanın, ya da bir yaratıÄ?ın tam yok olduÄ?u zannedilen anda yeniden doÄ?ması çok etkileyici bir özelliktir. Ã?zellikle o kiÅ?inin düÅ?manları için kuÅ?kusuz bu özellik hoÅ?a gitmeyecek hatta korkulabilecek bir özelliktir. Ancak her tükeniÅ?in ardından yeniden doÄ?mak insanlar için de her zaman sahip olunmak istenecek bir özellik olmayabilir her zaman. Ne olursa olsun öyle bir özelliÄ?in bir insanı kaakterini ve davranıÅ?larını nasıl Å?ekillendireceÄ?ini izlemek, hatta böyle bir insanın, yaratıÄ?ın ya da baÅ?ka bir Å?eyin örneÄ?in bir daÄ?ın tepesinde yanan ateÅ?in her yok oluÅ?un ardından tekrar dirilmesinin çevresindeki kiÅ?ilerde yaratacaÄ?ı etki bile oldukça ilginç bir hikaye çıkmasını saÄ?layabilir.
Anka KuÅ?u Ä°le Birlikte Kullanılabilecek Ã?geler: KuÅ?kusuz ki sürekli yeniden dirilen bir yaratıÄ?ın en saÄ?lıklı olarak öykülerde bulunabileceÄ?i yerler adalar, yer altı maÄ?araları ya da terk edilmiÅ? Å?ehirler veya tapınaklardır. Bu tür yerlerde bazen bu kuÅ? terk edilmiÅ? bir hazinenin bekçisi olabilir. Elbette böyle bir kuÅ?un çok insanın yaÅ?adıÄ?ı bir Å?ehirde hatta moden Dünyada ne tür olaylar yaratabileceÄ?ini incelemek de ilginç bir hikaye yaratma potansiyeline dahildir. Belki de anka kuÅ?u ile ilgili bir hikayede olabilecek en klasik konu bu kuÅ?un gerçekten var olup olmadıÄ?ını, varsa tam olarak nasıl bir yaratık olduÄ?unu anlamaya çalıÅ?an bir maceracının anka kuÅ?unu arama öyküsüdür.
Antik Ã…?ehirler
Fantastik Edebiyatta Antik Å?ehirler: Her ne kadar tarih biliminin antik çaÄ? olarak adlandırdıÄ?ı bir çaÄ? olsa da, toplumsal bir kavram olarak antik, toplumsal hafızada yer etmeyen çaÄ?lardan kalan birçok nesne için kullanılır. Bu bakıÅ? açısını Å?ehirlere uyarlarsak, antik Å?ehirler içlerinde kimlerin yaÅ?adıÄ?ı, bu insanlar orada yaÅ?arken nasıl bir yer oldukları unutulmuÅ? ya da bazen Å?arkıların, hikayelerin ve destanların içinde ufak bilgi kırıntıları Å?eklinde yaÅ?ayan, kısacası içine girildiÄ?inde, bakıldıÄ?ında, ya da öÄ?renildiÄ?inde bilinmezlik ve gizem duygusu uyandıran Å?ehirlerdir. Antik Å?ehirler farklı fantastik öykülerde bambaÅ?ka biçimlerde yer alabilir. Gerçekten günümüzde Dünyasında yer alan karadaki bir antik Å?ehir hikayenin konusu olabileceÄ?i gibi, bambaÅ?ka bir Dünyadaki bir Å?ehir de böyle bir hikayeye konu oluÅ?turabilir. Yer üstündeki Å?ehirlerin dıÅ?ında yerin altındaki, denizin üstündeki ya da altındaki, gökyüzündeki ve hatta uzaydaki Å?ehirlerde yıllar sonra terk edilmiÅ? ve bir tür antik Å?ehire dönüÅ?müÅ? olabilirler. Alternatif bir antik Å?ehir öyküsü de günümüzden çok ileriki zamanlarda geçebilir. Yeterince ilerideki zamanlarda bizim bugünkü Dünyada yaÅ?adıÄ?ımız Å?ehirlerin de en azından bir bölümü muhtemelen antik Å?ehre dönüÅ?müÅ? olacaktır. Böyle bir hikayenin yazarı o gün yaÅ?ayan insanların günümüzde yaÅ?anmıÅ? Å?ehirlerin yıkılmıÅ? hallerine bakınca hissettiklerini ve bu Å?ehirleri en baÅ?tan keÅ?fetmenin nasıl bir deneyim olacaÄ?ını hikayelerinde iÅ?leyebileceklerdir.
Antik Å?ehirleri KeÅ?fetmek: Fantastik Edebiyatta ve ayrıca günümüz Dünyasında birçok okuyucuda en fazla heyecan uyandıran hikayelerin arasında antik Å?ehirleri keÅ?fetme maceraları gelir. Ã?ncelikle o Å?ehirlerde kimlerin yaÅ?adıÄ?ı, nasıl bir yaÅ?amın olduÄ?u, Å?ehirlerde tek tek insanların yaÅ?adıÄ?ı bir takım hikayeler, Å?ehir halkının yarattıÄ?ı hikayeler ve efsaneler, Å?ehrin içinde yaÅ?amıÅ? önemli insanlar, Å?ehrin barındırdıÄ?ı bir takım bilimsel, büyüsel, toplumsal, tarihi sırlar özellikle keÅ?fetme ve öÄ?renme merakı olan maceracılar ve aynı zamanda okurlar için ilgi çekici konulardır. Ayrıca Å?ehirde bulunabilecek hazineler de maddi amaçları olan kiÅ?ilerin ilgisini çeker. Å?ehirler çoÄ?u zaman onları keÅ?fetmek isteyenlerin önüne tehlikeler çıkarır. Bu tehlikelerin zamanla çürüyen Å?ehir yapısından kaynaklanır. DiÄ?erleri Å?ehir halkının hazırladıÄ?ı tuzaklar, büyüler, kimi zamanda Å?ehri keÅ?fetmeye gelenlerin daha ileride peÅ?ini bırakmayacak lanetlerdir. Bu tür önlemler özellikle Å?ehrin kutsal ya da önemli binalarının giriÅ?lerinde ve içlerindeki bazı odaların önlerinde olurlar. Lanet söz konusu olduÄ?unda genellikle o binaya girmeden, ya da o kapıyı açmadan önce söz konusu kiÅ?inin görebileceÄ?i bir uyarı olur. Bu uyarı kapıyı açınca bir kiÅ?inin baÅ?ına gelecek laneti genellikle ya Å?ekillerle ya da o Å?ehrin eski yazılı dilinde anlatır. Kimi zamanda Å?ehrin kapılarında ya da belli binaların içlerinde Å?ehre girildiÄ?inde ya da bir odaya girildiÄ?inde, ya da alınmaması gereken bir nesne alındıÄ?ında uyanacak canavarlar ya da söz konusu Å?ehri, ofayı ya da nesneyi koruyan gizemli varlıklar bulunabilir.
Antik Å?ehirlerde YaÅ?ayanlar: Binalarının bir bölümü çökmüÅ?, sokakları bomboÅ?, en ufak bir ses duyulmayan bir antik Å?ehirde muhtemelen en Å?aÅ?ırtıcı anlardan birisi o Å?ehirde birilerinin yaÅ?adıÄ?ının keÅ?fedildiÄ?i an olacaktır. Ancak Å?ehrin eski sakinlerinden çok farklı olsalar ve çoÄ?u zaman sayıları çok daha az da olsa bu Å?ehirde yaÅ?ayanlar olabilir. Bu insanlar kimi zaman bir zamanlar yakınlardaki bir köyde yaÅ?ayan ama Å?ehri keÅ?fettikten sonra burayı daha korunaklı bulan insanlar olabilir, bazen de bir felaketten kaçan insanlar buraya sıÄ?ınmıÅ? olabilirler. Kimi zaman Å?ehirde eskiden yaÅ?ayan halkın birisi saÄ? kalmıÅ? ve kendilerini gizleyerek kimi zaman binlerce yıl Å?ehirde var olmuÅ? da olabilir. Ne Å?ekilde olursa olsun antik Å?ehirde yaÅ?ayan insanlar Å?ehri keÅ?fedenler için yeni bir heyecan yaratacak, eÄ?er Å?ehre girmelerine engel olmak istiyorlarsa, özellikle Å?ehrin sırlarını iyi bilen insanlar olarak ciddi bir tehlike kaynaÄ?ı da olabilecek bir etken oldukları savunulabilir.
Asalar
Fantastik Edebiyatta Asalar: Asa çoÄ?unlukla uzun ve ince bir eÅ?yadır. Kimi zaman odundan yapılmıÅ? olabilir, hatta kimi zaman kabaca Å?ekil verilmiÅ? bir dal parçası olabilir. Bazen metaldan ya da baÅ?ka maddelerden de yapılabilir. Hatta kimi zaman hayal gücü ile ıÅ?ıÄ?a ya da suya onları kontrol eden bir varlık ya da insan tarafından asa Å?eklini verildiÄ?i ve bu varlıklarının kullanacaÄ?ı bir tür asanın yaratılabileceÄ?i düÅ?ünülebilir. Tarih boyunca kimi zaman bazı asaların belli güçler barındırdıÄ?ına ya da belli güçlerin kullanılmasına aracı olduÄ?una bazen inanılmıÅ? inanılmıÅ?tır bazen de böyle güçlerin olduÄ?u hayal edilmiÅ?tir. Fantastik edebiyat da tarih boyunca farklı ülkelerdeki farklı insanların hayal gücünden etkilenerek asa ögesine kimi hikayelerde yer vermiÅ?tir.
Asaların Å?ekilleri: Bazı asalar sadece garip bir Å?ekli olan bir aÄ?aç parçası olabilirler. Bazen bu Å?eklin kendine özgü bir anlamı olabilir, hatta kimi zaman o aÄ?aç parçasına belli bir güç veriyor olabilir ya da bazen bu Å?ekil onun asa olarak kullanılmasına yarayan bir özelliÄ?inin olduÄ?una iÅ?aret edebilir. Bazen metallerin özel ve kimi zaman fantastik yöntemlerle iÅ?lenmesi ile belli güçleri olan asalar üretilebilir. Kimi zaman asanın üzerinde ona güçlerini veren özel bir taÅ? da olabilir. Kimi zamanda asaların üzerlerinde Å?ekiller ve yazılar olabilir. Bu Å?ekiller ve yazılar, bazen asanın gücünü arttıran ögelerden birisidir, bazen de asayı kullanacak olan kiÅ?ilere onu kullanmak için hangi yeteneklere sahip olması gerektiÄ?ini, asanın ne iÅ?e yaradıÄ?ını hatta bazen asayı kullanmanın tehlikelerini anlatıyor olabilir.
Asaların Güçleri: Asaların bir öge olarak kullanıldıÄ?ı bazı öykülerde, asayı kullanan kiÅ?inin asaya dayanarak zorlukla yürüdüÄ?ü ve böylece hem kendi gücünü hem de asanın gücünü sakladıÄ?ı bir sahneye rastlanabilir. Asalar kimi zaman sadece basit bir dayanak olarak görünürler. Ancak çoÄ?u öyküde kimi zaman istenilen her an, kimi zaman bazı özel ve gerçekten gerekli anlarda insanlara ve baÅ?ka varlıklara bazı güçler verebilirler. Bu güçler kimi zaman, karÅ?ıdaki insana ya da baÅ?ka bir varlıÄ?a zarar vermeye yarayan güçler olabilir. Bazen asanın onu taÅ?ıyan bir kiÅ?iye bir takım olumlu yetenek ve özellikler kazandırması örneÄ?in onu daha güçlü, daha dayanıklı hale getirmesi mümkündür. Bazen de asalar insanların ya da baÅ?ka varlıkların bazen kendi içlerinde bazen de etraflarında olan güçleri kullanmalarına yardım ederler. Böyle durumlarda eÄ?er kullandıkları güç kendi güçleri ise bir bakıma içlerindeki gücü kontrol etme aracı, eÄ?er kullanılan güç etraflarında olan bir güçse, o zaman o gücü yönlendirmenin bir aracı olabilirler. Kimi zamanda baÅ?ka bazı varlıklar, bazı kritik anlar da asaya verdikleri bir güç aracılıÄ?ı ile söz konusu kiÅ?iye ya da varlıÄ?a yardım edebilirler. Asaların aynı zamanda kimi hayvanları, ya da fantastik varlıkları kontrol etmek için kullanılan bir araç olması mümkündür. Bazen asa onu kullanan kiÅ?iye söz konusu hayvanlar ya da varlıklarla anlaÅ?ma yeteneÄ?i verebilir. Bazen de asadan yayılan bir tür fantastik güç, söz konusu hayvanların ve diÄ?er fantastik varlıkların, kimi zaman farkında olmadan asayı kullanan kiÅ?inin her istediÄ?ini yapmasını, kimi zaman da asayı kullanan kiÅ?iye güvenmesini saÄ?lar. Kimi zaman da asaları taÅ?ımak, bazı insanların arasında da söz konusu insanların asayı taÅ?ıyana itaat etmesini ve bazen de güvenmesini saÄ?layabilir.
Asaları Kullanmak: Kimi zaman asaları eline alan her insan kullanabilir. BaÅ?ka bazı hikayelerde ise, asayı kullanmak için kimi zaman bir tür eÄ?itim, kimi zaman da bazı yetenekler, bazen de bazı kiÅ?ilik özellikleri gerekli olabilir. EÄ?er asa bir insanın, ya da fantastik varlıÄ?ın içindeki gücü kullanmanın bir aracı ise, o zaman zaten içinde söz konusu gücü barındırmayan varlık için asa iÅ?e yaramayacaktır. EÄ?er asa doÄ?adaki bir gücü kullanmanın bir aracı ise, ya da doÄ?adaki hayvanların ve baÅ?ka varlıkların güvenini kazanmayı saÄ?lıyorsa, kimi zaman asayı kullanmak için doÄ?ayı anlayabilmek ve kimi zaman da sevmek gerekir ve bu duygulara sahip olmayan bir kiÅ?i için asanın nasıl kullanılacaÄ?ını anlamak imkansız olabilir. Kimi zaman da asa onu kullanacak kiÅ?iyi bir Å?ekilde test edebilir, özellikle eÄ?er asa fantastik bir varlıÄ?ın onu taÅ?ıyana bir gücü aktarmak için kullandıÄ?ı bir araçsa, böyle bir testin yapılması muhtemeldir.
AÃ…?k
Fantastik Edebiyatta AÅ?k: AÅ?k edebiyatın her alanında en çok iÅ?lenen konulardan birisidir. Muhtemelen bunun nedeni onun insanlar tarafından anlaÅ?ılmaz doÄ?asıdır. DiÄ?er duygular nisbeten daha kolay açıklanabilirken kimi zaman aÅ?k insana hiç yapmak istemeyeceÄ?i, ya da normalde yapmaya asla cesaret edemeyeceÄ?i Å?eyler yaptırabilir. Ã?yle ki insan aÅ?kın etkisi altına girmeden önce ya da bir gün o etkiden çıkarsa kendisi de bunları nasıl yaptıÄ?ına Å?aÅ?ıracaktır. Ã?stelik de zaman zaman anlaÅ?ılmazdır. Bazen her gün yanyana olunan aÅ?ık olabileceÄ?i asla aklına gelmeyecek birisine bir insan birden aÅ?ık olabilir. Ya da yıllar sonra aÅ?ık olduÄ?u kiÅ?iye bakıp ben nasıl bu insanı sevmiÅ?im diyebilir. AÅ?kın bazen en azından günlük yaÅ?amın mantıÄ?ı söz konusu olduÄ?unda kavranamaz Å?ekilde baÅ?layıÅ?ı fantastik edebiyatın insanları ya da zeki varlıkları birbirlerine adeta sihirli Å?ekilde aÅ?ık olduÄ?u öyküler oluÅ?turmasını saÄ?lamıÅ?tır. Hatta kimi zaman böyle öykülerde insanlar ya da baÅ?ka zeki varlıklar en akla gelmeyecek baÅ?ka insan ve zeki varlıklara, hayvanlara, bitkilere hatta kimi zaman cansız varlıklara bile aÅ?ık olabilmektedirler. Fantastik edebiyatta yer alan, aslında aslında bildiÄ?imiz Dünyada geçen bir öykü de olsa bazen halkın ya da yazarların elinde fantastik hale getirilen aÅ?ka iliÅ?kin baÅ?ka bir tema da birbirlerine kavuÅ?mak için çalıÅ?an aÅ?ıklardır.
AÅ?ık Olmak: Bu konuda klasik öge Yunan Mitolojisi tarafından yaratılmıÅ?tır. Bu ögenin yer aldıÄ?ı hikayelerde, tüm aÅ?kları baÅ?latan aslında bir tanrıçanın muzip bir oÄ?ludur. Bu oÄ?lan kanatları olan ve elinde bir yay ve oklar olan bir çocuktur. Farklı hikayelerde onun oku attıÄ?ı kiÅ?inin ilk baktıÄ?ı kiÅ?iye, ya da ard arda ok attıÄ?ı kiÅ?iler birbirlerine aÅ?ık olabilmektedirler. Bu ögeler ok ve yay ve özellikle belli üzerinde yapılan bir sihirin ardından bir insanın ilk baktıÄ?ı kiÅ?iye aÅ?ık olması çok farklı hikayelerde kullanılan oldukça sık kullanılmaktadır. Bazen de çok güzel bir kız ya da çok yakıÅ?ıklı olan bir erkek de belki de bu güzelliÄ?in ya da yakıÅ?ıklılıÄ?ın taÅ?ıdıÄ?ı bir tür sihirli özelliÄ?in de yardımı ile onu gören herkesin kendisine aÅ?ık olmasına neden olabilir ya da istediÄ?i herkesi kendine aÅ?ık etmeyi baÅ?aran bir insan olabilir. Bazen de bazı büyüler onları yapan varlıkların ve insanların baÅ?kaları onlara baktıkça ya da seslerini duydukça onlara sevdikleri insanları, sevdikleri yerleri, duymak istedikleri sesleri hatırlatırlar. Dolayısı ile diÄ?er insanlar bu varlıkları ve insanları gördükleri ya da duydukları sürece bir türlü bastıramadıkları büyük bir aÅ?k duygusu yaÅ?ayabilirler. Kimi zaman bu duygu söz konusu varlıklar görülmediÄ?i ya da sesleri duyulmadıÄ?ı zaman biter. Kimi zaman da belli bir süre, ya da bazen bir tür büyü ya da bir tür Å?ok büyünün etkisini bitirene kadar sürer.
Tuhaf AÅ?klar: Ã?zellikle fantastik halk edebiyatı hikayelerinde bunlara sıkça rastlanır. Kimi zaman büyük ve korkulan bir gücün mesela GüneÅ?Â?in ya da bir ırmaÄ?ın baÅ?ka bir varlıÄ?a bazen çok güzel ya da yakıÅ?ıklı bir insana, çoÄ?u zaman bir kadına aÅ?ık olması söz konusu olabilir. EÄ?er aÅ?ık olunan kiÅ?i bir erkekse çoÄ?u zaman bu kiÅ?i bir tür ozandır ve söz konusu varlıÄ?ı sesi ile büyüler. Elbette söz konusu kadın ya da erkeÄ?in aÅ?ık ettiÄ?i varlık, bir hayvan ya da bitki, ya da hayal gücü ile yaratılmıÅ? bir yaratık da olabilir. Bazen de bir erkek ya da kadın bir tür varlıÄ?a, ya da hayvana, ya da bitkiye aÅ?ık olabilir. Ya da varlıklar, hayvanlar, bitkiler birbirlerine aÅ?ık olabilir. Ne Å?ekilde olursa olsun bu aÅ?klar, birbirlerinden çok farklı varlıklar arasında olduÄ?u sürece genellikle aÅ?ıkların birbirlerine kavuÅ?maları imkansızdır. Hele kimi zaman mesela GüneÅ?e aÅ?ık olunan ya da GüneÅ?in birilerine aÅ?ık olduÄ?u durumda aÅ?ıklar hep birbirlerini görebilirler ama yine de doÄ?anın kanunları birbirlerine kavuÅ?malarını engeller.
Büyük AÅ?k Ã?yküleri: Belki de insanların, fantastik edebiyat ya da diÄ?er edebiyat türlerinde en çok ilgi duydukları öykü türlerinin arasındadırlar. Kimi zaman normal Å?artlarda birbirlerine kavuÅ?maları imkansız iki varlıÄ?ın birbirlerine kavuÅ?ma öyküsüdür. Ã?rneÄ?in bir insana aÅ?ık olan Deniz Kızının öyküsü bu tarz öykülerden biridir. Ve iki insanın arasında geçen benzerlerinden farklı olarak da asıl mücadeleyi veren kahraman bir kadındır.
Kimi zaman da birileri tarafından çoÄ?u zaman ailesi tarafından uzaklaÅ?tırılan bir aÅ?ıÄ?ın peÅ?ine diÄ?eri düÅ?er. Bazen de söz konusu iki aÅ?ık, evlenmelerine izin vermeyen bir anne baba, ya da baÅ?ka insanları ikna etmek için bir mücadele verirler. Bazen bu mücadele aÅ?ıklardan birinin bir aile üyesinin, çoÄ?u zaman kızın babasının, diÄ?er aÅ?ıÄ?a, çoÄ?u zaman erkeÄ?e yaptıÄ?ı bir sınav Å?eklinde olabilir.
AteÃ…?
Fantastik Edebiyatta AteÅ?: AteÅ? göz alıcı, hareket eden, yok edici, sıcak, kendi kendini tüketen ve ne olduÄ?u nasıl var olduÄ?u tam olarak anlaÅ?ılmayan, günümüzün bilimsel açıklamalarından sonra bile seyrederken canlı yaÅ?ayan bir Å?eye bakıyormuÅ? duygusunu yaÅ?amamızın çok da zor olmadıÄ?ı bir doÄ?a olayıdır. Tüm bu özellikler ateÅ?i öncelikle ne olduÄ?u üzerinde insanların düÅ?ünmesini hem fikirler hem de hayaller üretmesini ve kimi zamanda bu hayallere halk edebiyatında yer vermesini saÄ?lamıÅ?tır. YaÅ?ayan ve canlı bir ateÅ? ögesi fantastik edebiyatta yer alabilecek en temel ateÅ? ögelerinden birisidir. Ä°kinci bir seçenek de ateÅ?i insanların kontrol etme çabasını hayal etmektir. Aslında bu çaba tarihin ilk dönemlerine kadar uzanır, maÄ?ralarda yakılan ilk ateÅ?ten günümüzün çelik fabrikalarında binlerce dereceyi bulan fırınlara kadar insan için hep ateÅ?in gücünü, hem yıkım hem de yaratma gücünü kontrol etmek en büyük hayallerden birisi olmuÅ?tur. Bu kontrolün büyüsel yollarla hatta doÄ?anın verdiÄ?i bir yetenekle yapılabilen ya da ateÅ?in yıkımından kendini koruyabilen insanlar ve yaratıklar da hem modern hem de eski fantastik öykülerin içinde yerlerini almıÅ?lardır. AteÅ?in fantastik edebiyatta edindiÄ?i üçüncü yer ise onun tarafından hayat verilen canlılar, ırmaklar, kapılar, denizler kısacası yaÅ?amımızda var olan birçok farklı ögenin onlara hayat veren su, et, tahta gibi maddeler yerine bu ögelerin ateÅ? tarafından yaratıldıÄ?ının hayal edilmesi ile edinilmiÅ?tir.
YaÅ?ayan AteÅ?: Bir kamp ateÅ?inin sürekli hareket eden sürekli dans eden hatta bazen çevresinde yakacak baÅ?ka bir Å?eyler görüp sıçramak yayılmak büyümek ister gibi bir görüntüsünün olduÄ?una muhtemelen onu seyretmiÅ? pek çok kiÅ?i katılacaktır. Bu duygu fantastik edebiyata kendi iradesi ve yaÅ?amı olan ateÅ? ögesini yaratmıÅ?tır. Kimi zaman bu tür ateÅ?ler sürekli yanmak sürekli var olmaya devam etmek zorundadırlar, çünkü nasıl sıradan bir ateÅ? ısı ve ıÅ?ık veriyorsa, bu ateÅ?ler de insanlıÄ?ın, doÄ?anın, EvrenÂ?in ya da mesela bir medeniyetin, bir Å?ehrin var olmasını saÄ?layan büyüsel enerjiyi veriyordur. Bu durumda ateÅ?in sürekli yakacak tüketecek yeni bir Å?eyler bulmasına o Å?ehirdeki, o ülkedeki, Dünyadaki, ya da Evrendeki insanlar yardımcı olmak zorundadırlar. Bazen ateÅ? hareketleri, bir bakıma yaptıÄ?ı dans ile onu izleyenlere bir Å?eyler anlatmaya çalıÅ?ır. Bazen de bir ateÅ?in sönmesinin bir kehanetin gerçekleÅ?eceÄ?ini iyi ya da kötü bir olayın gerçekleÅ?eceÄ?ine ve insanların bu olaya hazırlanması gerektiÄ?ine iÅ?aret eder.
AteÅ?i Kontrol Edenler: Eski dönemlerde bu insan topluluklarında ateÅ?in doÄ?asını anladıÄ?ı düÅ?ünülen kiÅ?ilere verilirdi. GeliÅ?en teknoloji her ne kadar insanların ateÅ?i kontrol etme yeteneÄ?ini arttırsa da onu daha iyi anlayan ve kontrol eden insanları diÄ?er kiÅ?ilerin bir tür insan üstü yeteneÄ?e sahip kiÅ?iler gibi görmelerini engellemedi. Ã?rneÄ?in madenciler bu tür özel yeteneÄ?e sahip, insana benzeseler de ateÅ?i sıradan bir insandan çok daha iyi tanıyan, onu adeta büyüsel bir Å?ekilde kontrol edebilen istediÄ?i madenleri, istediÄ?i sertlikte metal eÅ?yalara dönüÅ?türmesini saÄ?layan bir yeteneÄ?e sahip oldukları düÅ?ünüldü. AteÅ?i kontrol edebilen bu özel ırkın cücelere hayat verdiÄ?i söylenebilir. Benzer Å?ekilde ejderhalar ve de Å?amanlar da zaman zaman ateÅ?i kontrol edebilirler. Elbette büyücülerin de birçoÄ?u için ateÅ?i kontrol etmek en büyük amaçlardan biridir. Ancak ateÅ? onu kendi gücü için kullanmak isteyen bir insanın sözünü dinlemeyebilir ve bir anda kontrolden çıkıp bir felakete de yol açabilir. Kısacası onun sahip olduÄ?u muazzam gücü, ateÅ?in sahip olduÄ?u hayatın doÄ?asını anlamadan kullanmaya çalıÅ?mak tehlikelidir.
AteÅ?ten Canavarlar, Irmaklar, Kapılar: KuÅ?kusuz fantastik edebiyatta normal yaÅ?amda gördüÄ?ümüz bir nesneyi bile ateÅ?ten yapılmıÅ? olarak okuduÄ?umuzda bu öge iyi bir yazar tarafından kullanılıyorsa muhtemelen öyküye heyecan katan ögelerden birisi haline gelir. AteÅ?ten ırmak ya da kapı, onu geçmek isteyen için normal bir kapıdan çok daha zorlu bir engeldir. Hatta bazen onu aÅ?mak için ateÅ?lerin sönmesini saÄ?layacak bir tür büyüyü bilmek ya da bir tür sınavı geçmek gerekebilir. AteÅ?ten canavarlar ise genelde ateÅ?in sahip olduÄ?u yaÅ?amın bir canlı Å?eklinde yansımasıdır. Bu konuda en güzel örnek Anka kuÅ?udur. Anka KuÅ?u yanarak hem kendini tüketen, hem de saldırdıÄ?ı kiÅ?ilere de genellikle çok büyük zarar verebilen bir kuÅ?tur. AteÅ?ten yapılacak birçok canlıya esin kaynaÄ?ı olabilecek bu kuÅ? ansiklopedinin Anka KuÅ?u maddesinde tasvir edilmektedir.
Athena
(Bu madde Aegron tarafından hazırlanmıÅ?tır. )
BigeliÄ?in, savaÅ?ın, bilimin ve sanatın tanrıçasıdır Athena. Pallas Athena da denir ona. Kendisine birçıok sıfat verilmiÅ?tir. Bunlardan bazıları;
Ã…?ehirlerin koruyucusu
Pallas Athena(pallas isimli bir devi öldürdüÄ?ü zaman almıÅ?tır bu sıfatı)
Zafer TaÅ?ıyan
Esenlik daÄ?ıtan
Güçlü babanın kızıdır.
KardeÅ?im artemis gibidir o da. EvlenmemiÅ?tir ve bakiredir. Okeanos ve Tethysin kızı Metis le Zeus un birleÅ?mesinden doÄ?muÅ?tur Athena. Ama bilinlel doÄ?umlardan farklı olmuÅ?tur athenanın doÄ?umu. Metis tam doÄ?uracaÄ?ı sırada samcılar ile kıvranmaktayken Zeus Metisi yutmuÅ?tur Uranos ve Gaianın öÄ?ütlerine uyarak.
Birden kafasında dayanılmaz bir acı baÅ?lar Zeus'un. Daha fazla dayanamayacaÄ?ını anlayan Zeus, Hephaistos'u çaÄ?ırır huzuruna demir dövdüÄ?ü en büyük balyozu ile ve kafasına vurdurdur balyozu. Athenanın doÄ?uÅ?u iÅ?te böyledir. Zeusun kafasından bir elinde kalkan, bir elinde kargısı ile çıkmıÅ?tır zırhlara bürünmüÅ? güzeller güzeli tanrıça.
Hem aklın hem de savaÅ?ın tanrıçası olması ile Aresi yarıÅ?mada yenmiÅ?tir Athena. Ares sadece savaÅ?ın tanrısıdır ve onun aldıÄ?ı güç kaba kuvvetten gelir. Oysa Athena hem aklın hem savaÅ?ın tanrısıdır ve bilgeliÄ?ini kullanmıÅ?tır yarıÅ?mada da.
Sadece ölümsüzlerle deÄ?il ölümlülerlede boy ölçüÅ?müÅ?tür. Dokumacılıkda çok usta olan Arakhne ile yarıÅ?mıÅ?tır. Arakhne bir ölümlüdür ölümlü olmasına ama çok küstahtır tanrılara karÅ?ı. Ayrıca çok da yeteneklidir. Ve baÅ?larlar yarıÅ?maya...
Athena poseidon ile olan savaÅ?ını dokumuÅ?tır tüm tanrılarla beraber, Arakhne ise Zeusun yaptıÄ?ı çapkınlıkları dokumuÅ?tur. Buna tahammül edemeyen Athena iki üç defa vurmuÅ?tur kadının alnına. Kadın yediremez kendine bunu ve asmaya kalkar kendini. Athena acır kadına ve onu bir örümceÄ?e dönüÅ?türür. Böylece hep dokumaya devam edecektir Arakhne ve soyundan gelenler..
Athenanın en hayran olduÄ?u tanrı Odysseusdur. Tanrıçanın bu adama arka çıkmasının nedeni ise akldır Odysseusun.
BaykuÅ? ve ejderha onun kutsal hayvanlarıydı. Ayrıca Panathenaia bayramalrında athan adına öküz kurban edilir.
Zeusunda en sevdiÄ?i kızıydı Athena. Bunun nedeni kenisi doÄ?um verdiÄ?i için olabilir mi acaba?
Atlantis
Fantastik Edebiyatta Atlantis: Atlantis tarihin çok eski bir dönemine dayanan bir efsanedir. O dönemin hikayelerinde yer alan, o zamanın hikayelerindeki birçok baÅ?ka ülke gibi, fantastik özellikleri olan, tuhaf insanların, yaÅ?adıÄ?ı bir adadır Atlantis. Daha sonra da yok olmuÅ?, hakkında hiçbir söz duyulmamıÅ?tır. Elbette böyle bir adanın gerçekten var olup olmadıÄ?ı, eÄ?er varsa ne zaman yok olduÄ?u özellikle fantastik edebiyat yazarlarının ve o dönemin öykülerini okumayı sevenlerinin üzerinde düÅ?ünüp hayal kurabilecekleri bir konudur. Günümüzde fantastik edebiyatın yanısıra bilimkurgu edebiyatı da Atlantis öyküsünü kendince uyarlamıÅ? ve bildiÄ?imiz medeniyetin daha emekleme döneminde olduÄ?u yıllarda var olan çok geliÅ?miÅ? bir medeniyete dönüÅ?türmüÅ?tür. Fantastik edebiyatta da söz konusu medeniyeti, insanların bedenleri ve zihinleri ile kıyaslandıÄ?ında bize çok daha güçlü bir beden ve zihne ve bu beden ve zihni destekleyen fantastik özelliklere sahip varlıkların yarattıÄ?ı bir medeniyet olarak hayal edip, AtlantisÂ?i hikayelerde bir öge olarak kullanabilmiÅ?tir. Elbette bilimkurgu ve fantastik edebiyatın iÅ?birliÄ?i yapması ve bu iki hayalin karıÅ?ımı bir hayal kurması da mümkünüdür ki çoÄ?u zaman da öyle olmuÅ?tur. Dolayısı ile Atlantis bu iki edebiyat türünün en fazla birbiri ile kaynaÅ?tıÄ?ı konulardan birisi olarak görülebilir.
Atlantis Niye Yok Oldu: Bu konu zaman zaman Atlantis ile neredeyse hiç ilgisi olmayan fantastik ve bilimkurgu eserlerinde bile kısaca geçecek kadar hem fantastik hem de bilimkurgu edebiyatında meÅ?hur bir konudur. EÄ?er gerçekten var olduysa koskoca bir ada niye batmıÅ? koskoca bir medeniyet niye yok olmuÅ?tur? Kimi zaman neden bir tür kimlik kazanan okyanusların ya da yeryüzünün kızması ve adayı batırması olarak hayal edilebilir. Ya da söz konusu adada Å?iddetli bir savaÅ? olmuÅ? bu savaÅ? sonunda hiç beklenmedik bir anda adanın batmasını ve üzerindeki medeniyetin tamamen yok olmasını saÄ?lamıÅ?tır. Bazen de AtlantisÂ?teki uygarlık gittikçe geliÅ?en insanlıktan gizlenmek için üzerinde bulundukları adanın, elimizdeki teknolojiye raÄ?men bugün bile hala ulaÅ?amadıÄ?ımız okyanusların derinliklerine gömülmesini saÄ?lamıÅ?tır. Bu bakıÅ?a göre Atlantis medeniyeti bugün hala varlıÄ?ını sürdürmektedir.
Günümüzün Atlantis Medeniyeti: Bu konuda belki en çok duyulabilecek hayal, okyanusun altında, denizde yaÅ?ama kabiliyeti kazanmıÅ? akıllı varlıkların günümüzde hala yaÅ?adıkları insanlardan gizlenmiÅ? medeniyettir. Hatta günümüzde Atlantis kelimesinin birçok insanın aklına denizin altında var olduÄ?u hayal eden bir medeniyeti çaÄ?rıÅ?tırması mümkündür. Kimi zaman biz insanlar gibi normal Å?artlarda bedenleri denizin altında yaÅ?ayabilecek kabiliyette olmasa da teknolojilerinin yardımı ile deniz altında yaÅ?ayabilen bir medeniyetten de bahsedilebilmektedir. Kimi zaman da insanlardan daha geliÅ?miÅ? ve fantastik bir yolla bizim zihinlerimizi de etkileyebilen Atlantis Medeniyetinin aslında hala okyanusun üzerinde var olan adayı görmememizi saÄ?ladıÄ?ı da hayal edilebilmektedir. AtlantisÂ?in hala var olduÄ?u halde kendisini insanlardan gizlemesinin nedeni, kimi zaman onların DünyaÂ?nın dıÅ?ında kurulmuÅ? ve gezegenimizde bizi gözlemek için bulunan bir uygarlık olarak hayal edilmektedir. Bazen de Atlantisliler insanlara medeniyetlerini geliÅ?tirmeleri için yardım eden varlıklar olarak hayal edilir. Bu varlıkların bize daha doÄ?ru Å?ekilde yönlendirebilmeleri için de bizim onların varlıklarından habersiz olmamız gerekmektedir. Bazen de Atlantislilerin her ne kadar insanlardan daha geliÅ?miÅ? bir zihin ve bedene ve insanlardan daha geliÅ?miÅ? bir teknolojiye sahip olsalar da insanların sahip olduÄ?u hırsın, eÄ?er keÅ?fedilirlerse, eninde sonunda insanlıÄ?ın onlardan daha geliÅ?miÅ? bir teknolojiye sahip olmasıyla ve en sonunda Atlantis medeniyetinin yok olması ile sonuçlanacaÄ?ından korktuklarını hayal eder. Bu bakıÅ? açısına göre Atlantislilerin insanlardan gizlenme nedeni, onların insanların kendilerini yok edeceÄ?inden korkmalarıdır.
Aynalar
Fantastik Edebiyatta Aynaların Yeri: Bazılarımız daha önce hiç ayna görmemiÅ? bir çocuÄ?un ilk defa bir ayna ile karÅ?ılaÅ?masına Å?ahit olmuÅ?uzdur. Ä°lk defa görenler için ayna büyüleyici bir Å?eydir. Bir an için arkasındaki fizik yasalarını bilmediÄ?imizi varsaysak, aynanın içinde birisinin var olduÄ?unu düÅ?ünebiliriz. Bu kiÅ?i bizim yaptıÄ?ımız hareketlerin aynısını yapıyordur. Yine de onun farklı bir insan olup olmadıÄ?ından Å?üphe duyabiliriz. Acaba bizi taklit eden birisi olabilir mi içerideki? Bu fikir bizi aynen taklit eden birisinin ya da bir Å?eyin aynada olduÄ?u fikri belki de aynaların fantastik edebiyatta en rahatça kullanılabilecek ögelerinden birisidir. Bu bakıÅ? açısı ile ayna bir bakıma canlı sayılabilir. Ve bu canlı ayna bize bakar, belki de sadece dıÅ? görünüÅ?ümüzü deÄ?il iç görünüÅ?ümüzü de görür ve bize gösterir. Bazen bize kendimizle ilgili yorumları konuÅ?arak da yapar. Yalnız zaman zaman farklı durumları olabilse de belki de en sinir bozucu yanı aynaların genellikle gerçeÄ?i göstermeleri ve söylemeleridir. Ã?rneÄ?in hep kendimizden gizlemek istediÄ?imiz bir özelliÄ?imiz varsa mesela tek bir arkadaÅ?ımız yoksa, ve bunu kendimize bile ifade etmekten korkuyorsak, ayna öyle bir Å?ey gösterir veya söyler ki bununla yüzleÅ?mek zorunda kalırız. Belki de bu nedenle kendine bakmaya cesaret edemeyen ya da kendileri ile yüzleÅ?emeyen insanlar aynaları kırarlar.
Daha Farklı Gerçekleri Gösteren Aynalar: Bazı aynalar bizlere sadece kendi benliÄ?imizle ilgili gerçeklerden fazlasını gösterirler. Ã?rneÄ?in aynaya bakarak kendimize bile itiraf edemediÄ?imiz hayallerimizi ya da korkularımızı izleyebiliriz. Ya da ayna bulunduÄ?u evde ya da ortamda olmuÅ? olan olayları bize yansıtabilir. Hatta kimi zaman çok uzaklarda hatta çok eskiden olmuÅ? ya da ileride olacak olaylar aynalara bakılarak öÄ?renilebilir. Bu açıdan fantastik edebiyatta aynaları bir çeÅ?it saklı gerçekleri açıÄ?a çıkaran bir araç olarak görebiliriz. Ve de açıÄ?a çıkacak aklı gerçeklerin sınırı yoktur. Fantastik Dünyada belki aynaların en çok kullanıldıÄ?ı alanlardan biri de hayalet, vampir gibi aslında olmayan canlıların kimliÄ?ini açıÄ?a çıkarmalarıdır. Ã?oÄ?u hayalet ya da vampir öyküsünde sıradan bir aynada bile ne vampirler ne de hayaletler görünmezler. Yine sıradan ayna bile kimi zaman, bir Å?ekilde olduÄ?undan farklı görünen bir insanın ya da yaratıÄ?ın gerçek görüntüsünü görmemizi ve yaratıÄ?ın aslında ne oldÄ?unu anlamamızı saÄ?lar.
Aynanın İçerisindeki Dünya: Zaman zaman aynaların bize gösterdiÄ?i DünyaÂ?nın içerisine girmek de mümkündür. Bu açıdan zaman zaman aynaların farklı Dünyalara açılan bir çeÅ?it kapı da olabileceÄ?i söylenebilir. Bu kapı kimi zaman bizleri geçmiÅ?e, geleceÄ?e, evrenin farklı bir yerine götürebileceÄ?i gibi zaman zaman da bizleri kendi iç Dünyamıza da götürebilir. Ã?zellikle son seçenekte aynaların kullanılmasının ayrı bir önemi vardır. Ã?ünkü kendi iç Dünyamızı ve orada yatanı çoÄ?u zaman ancak aynalar bize gösterebilir. Ã?yle ise aynaların biz adım ötesini de yapıp bizleri o iç DünyaÂ?ya sokması, kendi zihnimizin ya da rüyamızın içinde serbestçe dolaÅ?mamızı saÄ?laması da bir fantastik öyküye sokulabilecek bir ögedir.
Aynaların Görünümüzü DeÄ?iÅ?tirmesi: Aynaların genellikle gerçekleri gösterdiÄ?ini ya da söylediÄ?ini belirtmiÅ?tik. Peki bunun istisnaları var mıdır? Vardır. Gerçek yaÅ?amda bile dev aynaları bizleri daha uzun ya da daha Å?iÅ?man gösterebilir. Bu durumda bizi farklı gösteren bir aynanın gerçek yaÅ?amdaki görüntümüzü de deÄ?iÅ?tirmesi mümkün olabilir. Aynanalar bu açıdan gerçek yaÅ?amdaki görünüÅ?ümüzün farklı hale gelmesini saÄ?layan bir çeÅ?it göz yanılsaması ( Ä°lüzyon) aleti olarak kullanılabilir fantastik bir öyküde.
Fantastik Edebiyatta Aynalar: Fantastik edebiyatın en ünlü aynası kuÅ?kusuz ki Pamuk Prensesin üvey annesinin aynasıdır. Ancak bunun dıÅ?ında da birçok ayna vardır. Ã?zellikle büyü konulu öyküler ile vampir ve hayalet öyküleri bol bol ayna barındırırlar.
B
Barbarlar
Fantastik Edebiyatta Barbarlar: Barbar tarihin ilk dönemlerinde kurulan farklı medeniyetlerde kimi zaman kendileri gibi Å?ehirlerde yaÅ?amayanlara, kimi zaman yaÅ?ıdıkları bölgedeki kendileri ve kendilerine benzer diÄ?er medeniyetler dıÅ?ında kalan tüm toplumlara verilen addır. Kelime olarak tabii ki farklı dillerde farklı isimler alınabilir. Halk hikayeleri hem halkın yaÅ?adıÄ?ı ülkenin yakınlarında daÄ?larda,çöllerde, ormanların içlerinde, bozkırlarda yaÅ?ayan barbarlardan, hem de bir gün yaÅ?adıkları ülkenin topraklarında aniden beliren daha önce kim ve ne olduklarını çok bilmedikleri barbarlardan bahseder. Modern fantastik öykülerde de barbarlar sıkça rastlanan bir ögedir, ancak genellikle ana hikaye karakterleri yerine karakterlerin önüne çıkan bir tür engel olarak yer alırlar. Yine de fantastik edebiyatın ünlü bir takım barbarları vardır.
Barbarların Genel Ã?zellikleri: genellikle yaÅ?amın ince zevklerinden mesela özenle hazırlanmıÅ? bir yemeÄ?i mum ıÅ?ıÄ?ı eÅ?liÄ?inde yemenin incelikli zevkinden, bir kentin meydanındaki bir heykelin inceliÄ?ini fark edecek bakıÅ? açısından, karÅ?ısındaki biri ile doÄ?ru sözcükleri seçerek konuÅ?ma adabından yoksun sayılırlar. Elbette mesela bir Ã?inli için Avrupa yemekleri, Avrupa heykelleri, Avrupanın konuÅ?ma adabı için tüm bunlar geçerli olabilecekken bir Avrupalı için de Ã?in yemekleri, heykelleri, Ã?inin konuÅ?ma adabı için geçerli olabilir. Dolayısı ile aynı anda bir Avrupalı için Ã?inli, bir Ã?inli içinse bir Avrupalı barbar sayılabilir. Bunun dıÅ?ında barbarlar tüm öykülerde olmasa bile çoÄ?unda tıpkı vahÅ?i hayvanlar gibi karÅ?ısındakine saldırma içgüdüsüne sahip, bu içgüdüye karÅ?ı koyamayan, hatta kimi zaman kavga etmekten baÅ?ka insanlara zarar vermekten zevk alan insanlar olarak da tasvir edilmiÅ?lerdir. Orkların barbarlara bakıÅ? ile Å?ekillenmiÅ? ve hikayelerde bir tür barbarlaÅ?mıÅ? insan ırkı olarak yer aldıÄ?ı düÅ?ünülebilir. Ancak bu barbarların orkların da var olduÄ?u öyküler de dahi orklardan baÄ?ımsız olarak da yer almalarını engellememiÅ?tir. Genellikle çok ince ve vucudlarının ciddi bir bölümü çıplak kalan giysilerle savaÅ?ırlar. Silahları ve savunma araçları güce dayalıdır ve aÄ?ırdır. Ã?oÄ?u zaman doÄ?rudan bedensel güce dayanarak savaÅ?tıkları yazar. SavaÅ? taktiklerinden anlamadıkları ya da anlayıÅ?larının en azından zayıf olduÄ?u çoÄ?u öyküde belirtilir. Ancak büyük barbar komutanlar da bazı hikayelerde yerlerini almıÅ?tır.
Barbar Toplulukları ve Adetleri: Bir gün denizden ya da daÄ?lardan çıkagelen barbarları bir yana bırakırsak çoÄ?u zaman daÄ?larda ve bozkırda yaÅ?arlar, çöllerde ve ormanlarda yaÅ?ıyanları nisbeten daha azdır. Ã?oÄ?u zaman çadırlarda, kimi zaman ufak evlerde, bazen de maÄ?aralarda kalırlar. Kimi zaman hayvan sürüleri de olabilir. Ancak çoÄ?unlukla en azından atları vardır ve atlarla iyi anlaÅ?ırlar. Ã?ocukluklarından beri dövüÅ?meyi öÄ?renirler. Bu öÄ?retim çok serttir bazen çocuÄ?un yaÅ?amını bile tehlikeye atacak bir takım Â?derslerÂ? içerebilir. EÄ?itim, sınamalar, sınavlar çoÄ?u zaman çocuk büyüdükten sonra da devam eder. Sert gelenekleri vardır. Mesela bir barbar ötekine meydan okuduÄ?unda meydan okunan kiÅ?i çoÄ?u zaman dövüÅ?ten kaçamaz, özellikle topluluÄ?un lideri kendi gücünü her gerekli olduÄ?unda ispatlamak zorundadır. Kadınlar kimi zaman çok az hakları olan ve göz önünde olmayan topluluk üyeleridir, ancak bazı öykülerde de erkekler gibi vahÅ?i, dövüÅ?ken, bazen topluluÄ?un liderliÄ?ine kadar yükselen hatta bir takım öykülerde erkeklerin silik ve arka planda kaldıÄ?ı kadın egemen barbar toplulukları kurduklarına da rastlanır. Onların yaÅ?amlarının biraz daha ayrıntılı tasvir edildiÄ?i hikayelerde özgürlüÄ?e düÅ?künlük genellikle en çok vurgulanan temadır. Bu düÅ?künlük onların bir Å?ehrin konforundan vazgeçmelerinin de en önemli nedenidir. Ayrıca aklına geleni yapmak, yaptıÄ?ının sonucunu düÅ?ünmeden yapmak da bir baÅ?ka barbarca sayılabilecek özgürlük bakıÅ? açısı sayılabilir. İçlerinde yaÅ?ayan her insana eÅ?it Å?ans verilmesi ve gerektiÄ?inde onların oldukça sert yöntemlerle de olsa kendilerini ispatlayıp topluluÄ?un liderliÄ?ine kadar yükselebilmesi çoÄ?u zaman onları en vahÅ?i gösteren öykülerde bile barbarlara karÅ?ı bir hayranlık unsuru olarak yer alır.
Bilgisayarlar
Fantastik Edebiyatta Bilgisayarlar: Bu maddenin yazıldıÄ?ı 2010 yılında bilgisayarlar nisbeten yeni kullanılmaya baÃ…?lanan aletler olarak sayılabilirler, özellikle yaygın kullanmaya baÃ…?ladıkları dönem en fazla 20 yıl geriye götürülebilir. Ancak özellikle internetin saÄ?ladıÄ?ı kimi zaman Dünyanın öbür ucundaki milyonlarca farklı müzik parçasına, filme, organizasyona ve insana ulaÃ…?ma imkanı bilgisayarı ilgi çekici bir alet haline getirmiÃ…?tir. Ã
_________________ HARBE GÄ°DEN
Harbe giden sarı saçlı çocuk! <br>Gene böyle güzel dön; <br>Dudaklarında deniz kokusu, <br>Kirpiklerinde tuz; <br>Harbe giden sarı saçlı çocuk! <br>
Last edited by Firble on Tue Oct 19, 2010 2:05 pm; edited 10 times in total
Fantastik Edebiyatta Cadıların Yeri: Fantastik Edebiyatta cadılar çoÄ?u zaman büyük burunlu çirkin, yaÅ?lı, ince sesleri ile çoÄ?u zaman dikkat çeken en azından cadı gibi tanımının rahatlıkla yapılabileceÄ?i kadınlardır. Ancak cadılar gerçek yaÅ?amda da oldukça önemli yer etmiÅ? bir kavramdır. Bu kavram 1300 ve 1400lü yıllarda AvrupaÂ?yı 1700lü yıllarda Amerikayı karıÅ?tırmıÅ?tır ve bu yıllarda cadılıkla suçlananların birçoÄ?u çirkin ya da biçimsiz insanlar deÄ?ildir. Ancak belki bir noktadan bahsetmek gerekir, içlerinde erkek olanlar olsa da bu dönemde cadılıkla suçlananların çoÄ?u kadındır. Bu belki de kadınların o dönemin erkeklerin bugünküne göre çok daha egemen olduÄ?u Dünyasında çok daha anlaÅ?ılmaz olmasıdır. Nedeni ne olursa olsun o dönemde yakalanan ve yakılan insanlarla ilgili oluÅ?turulan söylentiler ve bazen insanları cezalandırmak için kullanılan yöntemler daha ileride özellikle modern edebiyatta cadı ögesinin biçimlenmesinde önemli rol oynamıÅ?tır. Bugün hikayelerinde cadı ögelerine yer verenlerin belki de hep hatırlaması gereken bir Å?ey bir zamanlar cadı hikayelerinin ciddiye alındıÄ?ı ve bu nedenle masum insanların günümüzde ölüm cezası verilen kiÅ?ilerden çok daha korkunç Å?ekillerde öldürüldüÄ?üdür.
Cadıların DiÄ?er Ä°nsanlardan Farkları: Ã?ncelikle cadılar büyü ile uÄ?raÅ?ırlar ancak onların diÄ?er büyücülerden de farklı olduÄ?u söylenebilir. Onların büyü ile uÄ?raÅ?malarının sebebi kendilerini kanıtlamak ya da bir Å?eyleri elde etmek deÄ?ildir. Hatta cadıların diÄ?er birçok insana göre çok daha fazla kendi hallerinde yaÅ?adıÄ?ı ve kendilerini uÄ?raÅ?larına verdiÄ?i söylenebilir. Cadıların bu uÄ?raÅ?ı sürdürmenin nedeni kimi zaman insanların acı çekmesini izlemekten zevk almaları ya da sadece büyü yapmanın ve büyünün etkilerini izlemekten hoÅ?lanmalarıdır.
Cadıların Büyüleri: DiÄ?er büyülere göre hazırlanıÅ?ı çok daha görseldir. Ã?oÄ?unlukla ilginç ve kolay elde edilmeyecek malzemeler kullanırlar. Bazen bu malzemelerden birisi çok zor elde edilen bir malzemedir ve o malzemenin elde edilmesi için verilen mücadele hikayede iÅ?lenen temalardan birisi haline gelir. Büyüler bir kazanın içinde yemek yapar gibi hazırlanır. Kazan karıÅ?tırılır, kimi zaman kazanın etrafında dans edilir ve Å?arkı söylenir.
Cadıların Süpürgeleri: KuÅ?kusuz önemli malzemelerden birisidir. Bir silahdır, kimi zaman büyü yapmaya yarayan bir araçtır. Bazen kazanın karıÅ?tırılmasına yarar. Bunun yanında elbette en meÅ?hur özelliklerinden birisi de cadıların uçmasını saÄ?lamasıdır. Cadılar normal yerleÅ?im yerlerinde barınma Å?ansı çok fazla olmayan insanlar olduÄ?u için çoÄ?u zaman insanların arasında yaÅ?adıkları izbe yerlerden hızla gitmelerini saÄ?layacak bir araca ihtiyaç duyarlar, bunun da yollarından birisi süpürgelerdir.
Cadı Avları: Kimi zaman bir Å?ehir ya da köyde bir cadının yaÅ?adıÄ?ı öÄ?renilip o cadının peÅ?ine düÅ?ülebilir. Yukarıda belirtildiÄ?i gibi bu durum sadece fantastik hikayelerde rastlanan bir durum deÄ?ildir. Ancak fantastik hikayelerde de bu durumlarda cadıların oyunlar oynayarak cadı olmayan insanların cadı zannedilerek avlanması rastlanan bir durumdur. Bu durumu önlemek için bir insanın cadı olup olmadıÄ?ını anlamaya yarayan methodlar da hikayeye dahil edilebilir. Yine gerçek yaÅ?amda da böyle methodlar düÅ?ünülmüÅ? ancak çoÄ?u zaman suya atıp boÄ?uluyorsa cadı olmadıÄ?ına karar vermek, boÄ?ulmazsa cadı olarak kabul edip cezalandırmak gibi methodlar kullanılmıÅ?tır.
Edebiyatın Ã?nlü Cadıları: Hansel ve Gratel hikayesinin cadısı, ya da Å?ekspirÂ?in Machbeth hikayesinde MachbethÂ?i oyuna getiren cadılar örnek verilebilir. Ä°ki durumda da insanların heves ve hırslarını kullanıp onlara acı çektirmek isteyen cadılar vardır. Ä°lk hikayedeki cadı iki çocuÄ?un Å?eker yeme hevesinden faydalanırlar. Ä°kinci hikayede ise MachbetÂ?in güç hırsından onu kandırıp zarar vermek için faydalanırlar.
Canavarlar
Fantastik Hikayelerde Canavarlar: Canavarın tam olarak ne olduÄ?unu tanımlamak zordur. EÄ?er bir tanım yapmaya çalıÅ?ırsak, bu bizlere zarar vermek isteyen, tam olarak ne olduÄ?unu anlayamadıÄ?ımız, korkutucu varlık olabilir. Sonuç olarak farklı hikayelerde pek çok varlık canavar haline gelebilir. Normalde zararsız olarak gördüÄ?ümüz, dost canlısı olduÄ?unu varsaydıÄ?ımız varlıklar, hikayelerdeki karakterlerin bakıÅ? açısı deÄ?iÅ?tiÄ?inde bir anda bir canavar haline gelebilirler. Hatta kimi hikayelerde insanlar da, baÅ?ka insanlar tarafından, ya da insan dıÅ?ındaki kimi varlıklar tarafından canavar olarak görülebilir.
Canavarların Genel Ã?zellikleri: Genellikle fiziksel bir güç sahibi varlıklardır. Kimi zaman uzun büyük diÅ?leri, tırnakları, güçlü kolları, uzun boynuzları, iri pençeleri, sivri gagaları kısacası hayvanlardan alıÅ?kın olduÄ?umuz korkutucu ve bize zarar verebilecek farklı fiziksel özellikleri olabilir. Bazı hikayelerde çoÄ?u zaman çeÅ?itli hayvanlardan alınmıÅ? özellikler birleÅ?tirilebilir ve bu özelliklere yenileri eklenebilir. Ã?oÄ?u zaman güçlü ya da hızlıdırlar, bazen bu iki özelliÄ?e birden de sahip olabilirler. Genellikle çok zeki deÄ?ildirler, ama bunun da istisnaları olabilir. Kimi zaman insanı baÅ?tan çıkaran bir güzellikleri, ya da dinleyenleri adeta kendinden geçiren bir sesleri olabilir. Bunları da etkiledikleri insanlara zarar vermek için kullanırlar. Bazen, aÄ?ızlarından ateÅ? saçma, baktıkları insanları taÅ?a dönüÅ?türme gibi, kimi daha farklı özelliklere de sahip olabilirler.
Canavarlarla Ä°letiÅ?im: Genellikle en zeki olanları ile bile iletiÅ?im kurmak çoÄ?u zaman imkansızdır. Bazen canavarın diÄ?er karakteleri anlama kabiliyeti yoktur. Bazen de anlasa bile onların ne söylediklerini önemsemez. Sonuç olarak bu ikisinin canavarın gözünde farkı yoktur. Yine de bu tarz iletiÅ?im kurulduÄ?u durumlar olabilir. Bazen karakterler bu iletiÅ?imi canavarla pazarlık yapmak, ya da onu korkutmak ya da bir süre oyalamak için kurabilirler. Bazen de kimi zaman tamamen bir yanlıÅ? anlamadan dolayı onlara saldıran canavarı sakinleÅ?tirmeleri, söz konusu varlıÄ?ın kendilerini anlamasını saÄ?lamaları mümkün olabilir. Bu durumda hikayenin bir bölümünde canavar olan varlık bir anda hikayenin geri kalanında zararsız bir varlıÄ?a, hatta bazen hikayenin diÄ?er karakterlerinin dostu olacak bir varlıÄ?a dönüÅ?ebilir.
CanavarlaÅ?ma: Nasıl hikayenin bir bölümünde canavar olan bir varlık kendisi ile kurulan iletiÅ?imin sonunda hikayenin geri kalanında zararsız hatta dost bir varlıÄ?a dönüÅ?ebiliyorsa, hikayenin bir bölümünde zararsız hatta dost olmuÅ? bir varlık da hikayenin bir yerinde bir canavara dönüÅ?ebilir. Bu bazen onu etkileyen bir büyü, bir hastalık ya da çok üzücü, ya da korkutucu bir olayın sonucunda gerçekleÅ?ebilir. Sonuç olarak söz konusu varlık çevresindeki diÄ?er varlıkları tanımamaya baÅ?layabilir, etrafındaki diÄ?er tüm varlıkları bir tür düÅ?man olarak görmeye baÅ?layabilir. EÄ?er etrafındaki varlıklara zarar verebilecek yeterli bir güce sahipse bu onu canavar haline dönüÅ?türmek için yeterli olabilir. Bazen aslında dost olan iki varlık, bu tarz bir dönüÅ?ümün sonrasında birbirlerini bir tür canavar olarak görebilirler. Bu durumda karakterlerden her birinin bakıÅ? açısına göre karÅ?ıdaki kiÅ?i bir canvardır, ama eÄ?er olaya daha geniÅ? bir açıdan bakarsak, sadece aslında anlaÅ?abilecek hatta dost olabilecek, ama iletiÅ?im kuramadıkları için bunu yapamayan iki varlık vardır. Bazen de deÄ?iÅ?en koÅ?ullar bir anda, daha önce hikayenin bir kahramanına zarar veremeyecek bir varlıÄ?ı daha güçlü, ya da hikayenin söz konusu kahramanını daha güçsüz hale getirebilir. Bu dönüÅ?üm yaÅ?anmadan önce, söz konusu hikaye kahramanın söz konusu varlıÄ?a zarar veriyor olması, yani bir bakıma söz konusu varlıÄ?ın bakıÅ? açısından hikayenin kahramanının bir canavar gibi olması mümkündür. KoÅ?ullar deÄ?iÅ?tiÄ?inde ise söz konusu kahraman karÅ?ısındaki varlık için zararsız hale gelebilir, buna karÅ?ı da söz konusu varlık, zamanında kendisine zarar vermiÅ? hikaye kahramanına öfke duyan, dolayısı ile o kahramanın bakıÅ? açısı ile kendisine zarar verebilecek bir canavara dönüÅ?ebilir.
Cinler
Fantastik Edebiyatta Cinlerin Yeri: Cinler özellikler Ä°ran Anadolu Hindistan gibi bölgelerde yaÅ?ayan insanların yarattıkları öykülerde çok eskiden beri var olan bir ögedir. Ã?oÄ?unlukla insanların anlayamadıÄ?ı ve korktuÄ?u özellikleri olan varlıklar olarak tasfir edilirler. Zaman zaman insanların cinleri esir edebildiÄ?i ve düÅ?manlarına karÅ?ı kullandıÄ?ı da bu öykülerde anlatılır. Modern Edebiyatın cinlerle ilgili en ünlü öyküsü muhtemelen Alaaddinin Lambasıdır. Bu öyküde ve bu öyküye benzer öykülerde cin onu elinde tutanlara insanüstü bir güç veren bir araç gibidir. Cinlerin kendi doÄ?alarına ait ögeler AlaattinÂ?in hikayesinde ikinci plandadır. Ancak özellikle son yıllarda cinlerin doÄ?aları hakkındaki ögeler de modern fantastik hikayelere girmeye baÅ?lamıÅ?tır.
Cinlerin Genel Ã?zellikleri: Ã?oÄ?u hikayede yaÅ?adıÄ?ımız DünyaÂ?dan çok farklı kuralların geçerli olduÄ?u bir DünyaÂ?da var olduklarından bahsedilir. Bazı hikayelerde insanların topraÄ?a baÄ?ımlı bir canlı olduÄ?u cinlerin ise ateÅ?e baÄ?ımlı olduÄ?undan bahsedilir. AteÅ?e baÄ?lı bir yaÅ?amın nasıl bir yaÅ?am olduÄ?u öykülerde çok fazla tasvir edilmemiÅ?tir. Ancak hikayelerde bu tür canlıların ne gibi özelliklere sahip olacaÄ?ına iliÅ?kin tasvirlere sık sık rastlanır. Cinlerin genellikle insanlardan ve topraÄ?a baÄ?lı canlılardan çok daha hızlı deÄ?iÅ?im geçiren canlılar olacaÄ?ı düÅ?ünülmüÅ?tür. Bu onların bir yerden bir yere çok hızlı hareket edebilmelerini saÄ?lar. Görünümlerini de çok hızla deÄ?iÅ?tirebilir ve istedikleri insana ya da canlıya benzeyebilirler. Aynı zamanda onların insanları diÄ?er canlıları ve cansızları da kendileri gibi hızla deÄ?iÅ?tirebilirler. Durmak, hareket edememek, hapsolmak ve kendilerini yenileyememek cinler için korkutucu bir Å?eydir. Bu onların en büyük zayıflıkları olarak tasvir edilir, çoÄ?unlukla onları kontrol etmek isteyen insanlar da onların bu zayıflıklarını kullanırlar.
Cinleri Esir Etmek: Bunun için çoÄ?unlukla bir tür büyü kullanılır. Söz konusu büyü cinleri ya küçük bir boÅ?luÄ?a mesela bir lambanın ya da Å?iÅ?enin içine hapseder, ya da onların büyüyü yapan büyücünün izni olmadan hareket etmelerini ve kendilerini yenilemelerini engeller. Büyücüler söz konusu cinleri söz konusu esaretten kurtarmak, ya da en azından onlar için hayati olan kendilerini yenileme ihtiyacını biraz olsun karÅ?ılamalarına izin vermek için onları kendi isteklerini yapmaya zorlarlar. Cinlerden istenilen bazen DünyaÂ?nın farklı yerlerine gidip bilgi ve haber getirmektir. Mesela bir ordunun büyücüsü, rakip ordunun komutanının ne planladıÄ?ına cinin gidip bakmasını isteyebilir. Ya da Dünyanın öbür ucunda olan olayları cinden öÄ?renmek isteyebilir. Cinler hem çok hızlı oldukları hem de her tür Å?ekile girebildikleri için bu isteÄ?i yerine getirmeleri kolaydır. Bazen de istedikleri bir Å?eyin yaratılması, örneÄ?in büyük bir sarayı inÅ?aa ettirmek, ya da tonlarca külçe altını oluÅ?turmak için, ya da düÅ?manlarına karÅ?ı bizzat savaÅ?maları için cinleri zorlarlar. DoÄ?ada çok yavaÅ? ve çok zor gerçekleÅ?en dönüÅ?ümleri cinler çok hızlı gerçekleÅ?tirebildikleri için bu tür istekleri de onları önlemeye çalıÅ?an baÅ?ka bir cin yoksa yerine getirmeleri kolaydır.
Cinlerden Dilek Dilemek: Bazen cinlerden sıradan insanların da dilek dilemesi mümkündür. Bu muhtemelen bir büyücü tarafından cinin bir yere hapsedilmesi sayesinde olur. Cinin özgürlüÄ?üne kavuÅ?ması ancak cinin kapatıldıÄ?ı Å?iÅ?eyi lambayı ya da nesneyi bulan kiÅ?inin bir üç ya da baÅ?ka bir sayıdaki dileÄ?ini yerine getirmesi ile mümkündür. Ancak bu durumda dilenen dileÄ?in çok dikkatli dile getirilmesi gereken. YanlıÅ? bir sözcük hatta kimi zaman yanlıÅ? bir vurgu cinin dileÄ?i bambaÅ?ka Å?ekilde yorumlamasına ve aslında dilenen Å?eyden çok daha farklı bir Å?eyi yerine getirmesine neden olabilir.
Ä°nsanların KılıÄ?ına Giren Cinler: Ä°nsanların cinleri kontrol denemeleri modern fantastik edebiyatın daha çok yeÄ?lediÄ?i konudur. Ancak eski öykülerde cinlerin insanların kılıÄ?ına girmesi ve onlarla oyun oynaması daha çok rastlanılan bir temadır. Cinler insanlarla oyun oynamak için farklı Å?ekillere girerek çok farklı yollar kullanabilirler. En çok kullanılan yöntem muhtemelen sevilen bir kiÅ?inin kılıÄ?ına girmektir. Ancak bu Å?ekilde kılık deÄ?iÅ?tirmiÅ? bir cini gerçek bir insandan ayrırt etmek için bazı hikayelerde bazı yollardan bahsedilir. Bazen vucudundaki bir özellik, bazen ses tonu, bazen de kullanılan bir büyü ile karÅ?ılaÅ?ılan kiÅ?inin aslında cin olduÄ?unu anlamak mümkündür.
Cüceler
Fantastik Edebiyatta Cücelerin Yeri: Cüce her ne kadar Türkçede kısa boylu insan anlamına gelse çoÄ?u fantastik kurgu eserinde kısa boylu tüm insanlara cüce denmez. Cüce muhtemelen kaynaÄ?ı Yunan efsanelerine ve belki bu efsanelere karıÅ?mıÅ? baÅ?ka halk hikayelerine dayanan, büyük ihtimalle biçimini madenciler ve demircilerden alan özel bir insan türüdür ya da ırkıdır ve aslında bu ırkın boyu buçukluklar, gnomlar gibi pek çok baÅ?ka ırka göre boyları daha uzundur. Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler bu cüce kavramının bir öge olarak yer aldıÄ?ı hikayelerden biridir. Ancak bu masalı sonradan anlatılan bazı kitaplarda asıl hikaye biçim deÄ?iÅ?tirerek içindeki cüce ögesinin halk hikayelerinde rastlanan biçiminden farklılaÅ?tıÄ?ı savunulabilir.
Cücelerin Genel Ã?zellikleri: Upuzun sakalları vardır, vucutları eÄ?ri büÄ?rü, ciltleri kırıÅ?ıktır. Genel geçer güzellik ölçülerine göre güzel bir vucuda sahip olmadıkları düÅ?ünülür. Bazı hikayelerde kadınlarının da sakallarının olduÄ?u yazar, ancak sakalsız olduÄ?u yerlerde bile kadınların yüzleri buruÅ?uk elleri serttir, tıpkı erkekler gibi onlar da madencilik ve demircilik iÅ?inde çalıÅ?ırlar. Ã?ok dayanıklıdırlar. AÅ?ırı derecede sıcaÄ?a, saatlerce çalıÅ?maya, özellikle yüksek güç gerektiren iÅ?lere, kirli ortamlara, buz gibi suda her gün yıkanmaya kısacası hem zorlu iÅ? hem de birçok zorlu yaÅ?am koÅ?uluna dayanırlar. Parayı özellikle altını sevdikleri bazı hikayelerde yazar. Bu tür hikayelerde para onlar için bir Å?eyler almanın yolu oldÄ?u için deÄ?il bizzat ona sahip olma duygusundan dolayı bir sevgi kaynaÄ?ıdır. Zaten mesela bir küp altını özenle saklayan bir cüce o altınlarla bir Å?eyler almaz. Aksine onları hep yanında tutmak ister. Zaman zaman oturup sayar, eÄ?er kaybettiyse geri almak için ne pahasına olursa olsun mücadele eder.
Cücelerin Meslekleri: Madencilik ve demirciliÄ?in öncelikli meslekler olduklarından yukarıda bahsedilmiÅ?ti. Güçleri ve dayanıklılıkları onların bazı hikayelerde oduncu olarak yer almasına neden olmuÅ?tur. Paraya düÅ?künlükleri ise bazı hikayede onlara tüccarlık mesleÄ?inin uygun görülmesini saÄ?lamıÅ?tır. Ancak asıl iÅ?leri tabii madencilik ve demirciliktir. Bu alanda adeta doÄ?a üstü bir yetenekleri olduÄ?u düÅ?ünülür. Zira aynı ateÅ?, aynı demir, aynı aletler onların yeteneÄ?ine sahip olmayan insanların elinde aynı sertlikte, hafiflikte ve incelikte metal eserler üretmenin yanına bile yaklaÅ?amaz. Bu yetenekleri belki de kendine özgü bir yaÅ?amı biçimi ve dili olan ateÅ?i anlamaları hatta onu tam istedikleri gibi bir metal eÅ?ya üretmeye ikna edebilmeleri sayesinde mümkün olabilmektedir. Cücelerin ürettiÄ?i çelikten çok daha güçlü
,hafif ve esnek metal türleri, ya da yine çelikten bile olsa Å?ekli, aÄ?ırlık daÄ?ılımı ve görünümü çok daha mükemmel olan, hatta bazen nasıl bu kadar olduÄ?u anlaÅ?ılamayacak derecede öyle olan eÅ?yalar cücelerin olduÄ?u hatta olmadıÄ?ı fantastik edebiyata kesinlikle renk katacak ögelerden birisidir. Bugün de binlerce iÅ?çinin çalıÅ?tıÄ?ı dev çelik fabrikalarında bile çelikten ürünlerin kalitesini belirleyen öyle çok faktör vardır ve bunları kontrol etmek o kadar zordur ki, yine metalden eÅ?ya üretmek sanatsal bir üretim olmayı sürdürmektedir. Belki de cüceler günümüzde geçen fantastik hikayelerde de hala yer bulabilecek kadar usta insanlardır.
Cücelerin YaÅ?adıkları Å?ehirler: Cüceler öncelikle elbette madenlerde çalıÅ?tıkları hayal edilen bir halkın muhtemelen yaÅ?ayacaÄ?ı hayal edilen yerde yani yer altında yaÅ?arlar. Bu yer altı çoÄ?u zaman bir daÄ?ın altıdır. Zaman zaman giriÅ?i oldukça karmaÅ?ık güvenlik önlemleri ile korunur. İçinde ise yüzlerce farklı geçit binbir farklı yöne daÄ?ılır. Ã?yle ki cüce olmayan bir kiÅ?inin böyle bir yerde kaybolması son derece mümkündür. Bazense kimi zaman yer altında bulunan bir cüce Å?ehrinin hemen yanında yer üstünde bir cüce Å?ehri ya da kasabası bulunur. Bu Å?ehir ya da kasaba çoÄ?u zaman yer altındaki Å?ehrin ürettiÄ?i demiri iÅ?lemek ve de satmak içindir. Yer altındaki Å?ehirdeki önlemlerin benzerleri üzerinde kurulu olduÄ?u daÄ?ın karmaÅ?asından faydalanılarak yerin üstündeki Å?ehirde de olur. Ancak özellikle yanıbaÅ?ında bir yer altı Å?ehri varsa muhtemelen bu önlemler sadece bir ilk savunma hattıdır. Asıl savunma madenlerin içinde yapılacaktır.
Ã?
Ã?eÅ?meler
Fantastik Edebiyatta Ã?eÅ?meler: Ã?eÅ?me, çoÄ?u zaman yerin derinliklerinde bulunan suyun yukarıdaki kiÅ?iler tarafından kullanılmasını saÄ?layan bir yapıdır. Yukarıdaki kiÅ?iler çeÅ?medeki sudan, su içmek yıkanmak, ya da bambaÅ?ka amaçlarla faydalanabilir. Günümüzde bile özellikle ıssız yolların ortasında çeÅ?meler insanları Å?aÅ?ırtan ve sevindiren sürpizlerden birisidir. Å?ehirlerde ise günlük yaÅ?amımızın bir parçası olduÄ?u için çoÄ?u zaman fark etmesek de aslında bizlerin yaÅ?amında en vazgeçilmez ögelerden birisi haline gelmiÅ?tir. Ã?eÅ?melerin özellikle suyun çok deÄ?erli olduÄ?u topraklarda fantastik edebiyatın önemli ögelerinden birisi haline gelmesi beklenebilecek bir durumdur.
Ã?eÅ?melerin Yapılması: Ã?oÄ?u hikayede, bir Å?ehre ya da ülkeye suyun getirilmesi bile baÅ?lı baÅ?ına bir fantastik hikayenin konusu olabilir. Ã?rneÄ?in Ferhat ile Å?irinÂ?in hikayesinde FerhatÂ?ın Å?ehre su getirmesi hikayenin içinde destansı bir olaydır. Ki çoÄ?u o dönemin pek çok Å?ehri için , hatta günümüzde de kimi ülkelerde birçok Å?ehir için bir Å?ehre yeterli miktarda temiz su getirmek o Å?ehir halkının hiç unutmayacaÄ?ı destansı bir baÅ?arı sayılacak kadar önemlidir. İçinden su akan çeÅ?meler çoÄ?u zaman suyun geldiÄ?ini müjdeleyen yapılardır. Bir bakıma özellikle Å?ehirler için uzun bir çalıÅ?manın en son noktaları sayılabilirler. Kimi zaman bir çeÅ?meyi yapmak ve içinden su akıtmak, özellikle günlerce sürecek bir çalıÅ?ma birkaç saat, dakika ya da saniyede tamamlanmıÅ?sa fantastik edebiyatın kimi en güçlü varlıklarının bile güçlerini kanıtlamak için seçtikleri bir yol olabilir. Kısacası bir çeÅ?menin içinden su akıtmak kimi öykülerde baÅ?lı baÅ?ına bir tür fantastik olaydır.
Ã?eÅ?melerden Akan Su: Bir çeÅ?meden akan suyun ilk dikkat edilen özelliÄ?i öncelikle suyun temizliÄ?i, berraklıÄ?ıdır. Fantastik bir hikayede, fantastik olmayan bir öge olarak bir çeÅ?meden berrak ve temiz bir suyun akması ya da akmaması hikaye için önemli bir öge olabilir. Ã?zellikle çeÅ?melerden akan suyun hastalıklı ve kirli olması bir Å?ehir için çok kötü bir durumdur. Kimi zaman Å?ehirleri kuÅ?atan ordular, ya da o Å?ehri her hangi bir nedenle cezalandırmak isteyen güçler, Å?ehirdeki çeÅ?meleri besleyen su kaynaÄ?ını içine karıÅ?tırdıkları maddeler ya da sahip oldukları fantastik güçlerle kirli ve insanlara zarar veren bir su kaynaÄ?ına dönüÅ?mesini saÄ?layabilirler. Kimi zaman da çeÅ?melerden akan sular hastalıkları iyileÅ?tirici, insanlara özel güç verici özelliklere sahip olabilirler. Ã?zellikle eski çaÄ?larda birçok su kaynaÄ?ının çok da temiz olmadıÄ?ını düÅ?ünürsek, yeterince temiz su kaynaklarına çok rastlamayan insanlar, bu tür su kaynaklarından akan suyu içtiklerinde, temiz suyun saÄ?lıklarına yaptıÄ?ı olumlu etkiyi bir tür fantastik güç olarak düÅ?ünmüÅ? olabilirler. Dolayısı ile fantastik hikayelerde çeÅ?melerden akan suyun en çok rastlanan fantastik gücü hastalıkları iyileÅ?tirici, Å?ifa verici özelliÄ?e sahip olmasıdır. Hatta fantastik hikayelerde bu tür çeÅ?melerden akan sudan içildiÄ?inde ya da o suyun içinde yıkanıldıÄ?ında, suyun vucuttaki yaraları hızla kapatması, vucuttaki sakatlıkları iyileÅ?tirmesi, hatta kimi zaman insanların üzerindeki Å?anssızlıÄ?ın atması, gücünün zekasının arttırması mümkün olabilir. Kimi zaman söz konusu çeÅ?menin suyu içmenin insanlara kimi yetenekler, mesela hayvanlarla konuÅ?ma, ya da suyun altında nefes almadan yüzme, ya da kilometrelerce uzaktaki insanların sesini duyma gibi yetenekler kazandırması mümkündür. Elbette bunun tersi, yani bir çeÅ?meden akan suyu içmenin ya da o suda yıkanmanın bir insana fantastik yolla bir zarar vermesi de mümkündür. Kimi zaman bu zarar bir duyusunu ya da yeteneÄ?ini yitirmek Å?eklinde olabilir. Bazen suyu içmek unutmak istediÄ?i bir olayın hafızasında canlanmasına, ya da geceleri sürekli kabuslar görmesine neden olabilir. Kimi zaman suyun kazandırdıÄ?ı bir yetenek bile, mesela etrafındaki insanların akıllarından geçenleri duymak, kafasında yüzlerce insanın sesi bir araya geldiÄ?inde söz konusu insanı çıldırtacak bir lanete dönüÅ?ebilir. Ã?eÅ?melerden suların özellikle iyileÅ?tirici, ama kimi zaman zarar veren özelliklerin de çeÅ?melerin üzerlerinde yazılıyor olmaları mümkündür.
Ã?ocuklar ve Ã?ocukluk
Fantastik Edebiyatta Ã?ocuklar ve Ã?ocukluk: Hemen hemen tüm edebiyat eserlerinde çocuk temasının özünde iki duygunun varlıÄ?ından bahsedilebilir. Bu duygulardan ilki yazarların kendi çocukluklarını hatırlamaları ve hissetmeleri ile oluÅ?ur. Bu duyguya bir bakıma, bir çocuÄ?un gözünden hayata bakıÅ? olarak düÅ?ünebiliriz. Ä°kincisi ise çevresinde gördüÄ?ü çocuklara baktıÄ?ında hissettiÄ?i duygudur. Bunu da bir yetiÅ?kinin gözünden çocuklara bakıÅ? olarak düÅ?ünebiliriz. Ã?oÄ?u hikayedeki çocuk ögeleri bu iki duygudan ya biri ya da ikisinin karıÅ?ımı ile oluÅ?turulmuÅ?tur.
Bir Ã?ocuÄ?un Gözünden BakıÅ?: YaÅ?ı ne olursa olsun bir çocuÄ?un belki de en belirgin özelliÄ?i etrafında kendisine çok yabancı olan Evreni tanıma ihtiyacıdır. Bu özellik bazen çocukluÄ?un sonrasındaki dönemlerde de devam eder. Bazen de yaÅ?amın diÄ?er ihtiyaçları insanın bu ihtiyacının bazen çocukluk dönemi bile bitmeden bastırılmasına neden olur. Ancak çocuklar, yaÅ?adıkları koÅ?ullar nasıl olursa olsun en azından belli bir süre boyunca bu keÅ?fetme duygusunu yaÅ?arlar. Bu duygu da özellikle hiç tanımadıÄ?ımız bir Dünyayı okuyarak keÅ?fetmek istediÄ?imiz hikayelerde onları en tercih edilir karakterler haline getirir. Bu tanımadıÄ?ımız Dünya aslında yaÅ?adıÄ?ımız Dünyanın bilmediÄ?imiz bir köÅ?esi, ya da tarihin bilmediÄ?imiz bir dönemi, ya da bir yazarın hayal gücü ile yaratılmıÅ? fantastik bir Dünya olabilir. Ä°kinci ve belki de en çok öne çıkarılan özellik masumiyettir. Ã?oÄ?u zaman hayatın içinde verilen mücadelenin insanları kirlettiÄ?i, bu mücadeleye henüz girmemiÅ? çocukların temiz kaldıÄ?ından bahsedilir. Daha farklı bir bakıÅ? açısı ile bu masumiyetin aslında bir çeÅ?it duygularını gizlemeden yaÅ?ama olarak düÅ?ünebiliriz. Elbette üç yaÅ?ında bir çocuk bile kimi zaman öfke, nefret, kıskançlık duygularını da yaÅ?ayacaktır. Ancak hissettiÄ?i olumlu ve olumsuz tüm duyguları muhtemelen o anda ifade edecek, duygusunu bazı anlarda gizlemesi gerektiÄ?ini fark etmeyecektir. Ã?ocukların bu özelliÄ?i onların kimi hikayelerden herkesin ifade etmeye çekindiÄ?i duygu ve düÅ?ünceleri ifade edebilen karakterler olarak yer almalarını saÄ?layabilmektedir. Ã?oÄ?u zaman çocuk ne kadar küçükse, duygu ve düÅ?üncelerini ifade etmekten o kadar az çekinecektir. Etraflarındaki Dünyayı bilmemeleri çocukların aynı zamanda kimi zaman kendilerini ciddi Å?ekilde etkileyebilecek hatalar yapmalarına da neden olabilir. YanlıÅ? açılmaması gereken bir kutuyu açma, söylenmemesi gereken bir sözü söyleme, girilmemesi gereken bir yere girme kimi zaman bir anda çocuÄ?un tüm yaÅ?amını deÄ?iÅ?tirecek olayların baÅ?lamasına neden olabilir. Elbette bu hataları herkes yapabilir, ama eÄ?er yapılmaması gereken Å?ey yetiÅ?kin bir insan tarafından rahatlıkla anlaÅ?ılabilecek bir Å?eyse, o zaman hikayelerde bu hatayı bir çocuÄ?a yaptırma bir yazarın tercih edebileceÄ?i bir durumdur. Bu hatalar kimi zaman baÅ?lı baÅ?larına belli öykülere konu oluÅ?turabilirler
Büyüklerin Gözünden Ã?ocuklar: Her Å?eyden önce fiziksel olarak küçüktürler. Bu da kimi zaman baÅ?lı baÅ?ına onları ilginç hikaye ögeleri haline getirebilir. Bazı hikayeler de çoÄ?u zaman bir dezavantaj olabileceÄ?ini düÅ?ündüÄ?ümüz bu ufaklık, mesela küçük bir yerden geçmek gerektiÄ?inde bir anda avantaj haline gelebilir. Kimi zamanda bazı iÅ?leri yapmak için fiziksel açıdan küçük olmak gerekir. Bunun yanında Dünya hakkındaki bilgileri henüz sınırlıdır. Yani zihinleri temizdir. Bu zihinsel temizlik de bazen büyüklerin sahip olmadıkları bir avantaj haline gelebilir. Akıllarında korku ve kuÅ?ku olmadan çocuklar belirli zihinsel iÅ?leri büyüklerine göe çok daha rahat Å?ekilde yapabilirler. Bu nedenle bazı fantastik hikayelerde belli fantastik aletleri ve güçleri de sadece çocuklar kullanabilir. Kendilerine göre sahip oldukları avantajları bir yana bıraktıklarında büyükler için gün gelip de çocukluktan çıkacak ve onların yerini alacak kiÅ?ilerdir. Bu nedenle hem Dünyaya hazırlanmalı, hem de henüz karÅ?ılaÅ?maya hazır olmadıkları Dünyadan korunmalıdırlar. Her toplum çocuklar söz konusu olduÄ?unda korunma ve hazırlanma arasında bir denge kurması gerekir. Ã?ünkü hazırlanmak aynı zamanda bir parça belki de henüz karÅ?ılaÅ?ılmaya hazır olunmayan Dünya ile yüzleÅ?mek demektir. Fantastik hikayelerde yaratılan farklı toplumlar hatta farklı zeki varlıkların kendi çocukları söz konusu olduÄ?unda kurduÄ?u farklı dengeler, yani farklı boyutlardaki koruma ve hazırlama anlayıÅ?ları bu toplumlar ve varlıkları ilginç hale getiren ögelerden biri olabilirler.
�öller
Fantastik Edebiyatta Ã?öller: Ã?öllerin insanların gözünde uyandırdıÄ?ı ilk izlenim uçsuz bucaksız üzerinde yaÅ?am olmayan düzlüklerdir. Elbette kimi bu düzlüklerde kimi zaman tepeler olabilir. Ama bu fiziksel varlıkların bile ömürleri sürekli ısınan ve soÄ?uyan hava, çöl rüzgarları ve sürekli üzerlerine savrulan kumların sonucunda uzun süreli olmaz. Ã?ölde var olmaya devam edebilmek, bir fiziksel yapı için bile sürekli devam eden bir savaÅ? gibidir. Bir bitki, bir hayvan, bir vaha ya da bir medeniyet için bu savaÅ? çok daha zorludur. Dolayısı ile çöl katı bir zemin olmasına raÄ?men sürekli hareket eden ve sürekli üzerindekilerle savaÅ?an dolayısı ile sürekli tetikte olunması gereken bir alan olarak çoÄ?u fantastik ve fantastik olmayan hikayede yer alır.
Ã?öllerin Ã?zellikleri: Belki de gerek yaÅ?adıÄ?ımız gerekse fantastik Dünyalarda en dikkat çekici özellikleri olan yerler çöllerdir. Ä°lk bakıÅ?ta hiçbir Å?eyin olmadıÄ?ı yerlerdir. Ama çöllere gitme fırsatı bulmuÅ? insanlar dikkatli bakıldıÄ?ında aslında birçok Å?eyin olduÄ?u fark edildiÄ?inden bahsederler. Her Å?eyden önce ayaÄ?ınız altında ne olduÄ?unu bilemezsiniz. Ã?öl koskoca bir Å?ehri bile birkaç yıl içinde kumun altına gömmüÅ? olabilir. Daha da ilginç olanı, aynı çöl bir gün Å?ehri tekrar ortaya çıkarabilir. Aniden ortaya çıkan çölde yaÅ?ama fırsatı bulmuÅ? hayvanlar ve bitkiler, Å?aÅ?ırtıcı derecede geliÅ?miÅ? olabilirler. Ã?öl, yaÅ?amın geliÅ?mesini önleyen bir engel olabileceÄ?i gibi, bir defa aÅ?ıldıÄ?ında yaÅ?amı çok daha fazla geliÅ?tirebilecek bir tür öÄ?retmen de olabilir. Bu elbette çölde yaÅ?amaya karar veren insanlar için de geçerlidir. Ã?ünkü çoÄ?u hikayede çöl bile gerçekten aramaya bilenlere yaÅ?am içn gerekli olanakları sunar. Ama onlara ulaÅ?mak için nasıl arayacaÄ?ını ve bulduÄ?unda nasıl kullanacaÄ?ını bilmek gerekir. Bütün bunların yanında belki bir de çölde geçen akÅ?amlarda baÅ?ka pek çok yerden çok daha açık bir gökyüzü ve çok daha parlak yıldızların izlenebileceÄ?ini eklemek gerekir. Elbette çöllerin baÅ?ka bir yanını da eklemek gerekir. Ã?öller içlerinde seyahat eden insanların var olmayan yerleri, insanları, varlıkları görmelerini saÄ?layabilir. Ã?oÄ?unlukla gördükleri, görmek istedikleri yerler, insanlar, varlıklar olacaÄ?ından bunları gören kiÅ?iler bir an önce gördüklerine ulaÅ?mak için çabalayabilir ve ihtiyaçları olan enerjiyi harcayabilirler.
Ã?ölde YaÅ?am: Akla ilk gelebilecek hayvanların ve bitkilerin yanında, bunlara fantastik edebiyatın yarattıÄ?ı kimi canlılar eklenebilir. Bu canlıların muhtemelen en korkutucu olanları, kumun altında gizlenip bir anda ortaya çıkabilecekler olacaktır. Kumun hareketliliÄ?i, onu kullanmasını bilen canlılara son derece büyük bir avantaj verebilecektir. Ancak aslında çoÄ?u canlı için kum içinde canlı bir düÅ?man olmasa bile bir düÅ?mandır. Ã?ölde yaÅ?am söz konusu olduÄ?unda vahalardan da bahsetmek gerekir. Vahalar genellikle bir su kaynaÄ?ı ve çevresinde bitkilerden oluÅ?urlar. Kimi zaman hayvanlar da vahalarda bulunabilir, ama çoÄ?u hayvan ve çölde yaÅ?ayan insanlar bir vahaya da uzun süre güvenilmeyeceÄ?ini bildiklerinden vahalarda uzun süre kalmazlar. Kısaca vahaları, çölün bir süre için yarattıÄ?ı yaÅ?am adaları olarak görebiliriz. Ama çöl denizden daha merhametsiz olabilir ve bu adaları çok daha çabuk yok edebilir.
Ã?öl Medeniyetleri: Ã?ölde yaÅ?ayan insanlar ve zeki varlıklar fantastik edebiyatta sıkça yer alırlar. Bu insanların ve varlıkların bir bölümü sıkça hareket eder, kimi zaman çölün dıÅ?ındaki medeniyetle de iletiÅ?im kurarlar, hatta modern teknolojiden de faydalanabilirler. Bazı fantastik edebiyat eserlerinde gerektiÄ?inde kumun altında saklanmayı hatta kumun altında hareket etmeyi, böylece düÅ?manları onları göremeden hareket etmeyi baÅ?arabilirler. Kimi zamanda böyle medeniyetler köyler hatta kimi zaman Å?ehirler kurabilirler. Bu köyler ya da Å?ehirler çoÄ?unlukla çölün içinde bir Å?ekilde ayakta kalmayı baÅ?armıÅ? kayalık bölgelerdedir ve nisbeten korunaklı yerlerdedir. Yakınlarda yine bir Å?ekilde korunaklı Å?ekilde kalmayı baÅ?armıÅ? göller ve nehirlerin olması muhtemeldir. Yine de böyle bir Å?ehir bile var olmak için sürekli bir savaÅ? vermesi gerekebilir, çünkü çöle hiçbir zaman tam güven olmaz. Su kaynaÄ?ını ve Å?ehri koruyan tüm engellerin bir gün çöle karÅ?ı kaybetme ihtimali vardır. Bu nedenle çöl köyünün ya da Å?ehrinin insanları en azından bu yenilgiyi olabildiÄ?ince ertelemek için söz konusu fiziksel müttefiklerine destek olmalıdır.
D
DaÄ?lar
Fantastik Edebiyatta DaÄ?lar: DaÄ?lar kimi zaman denizlerden bile daha aÅ?ılmaz engeller, kimi zaman kaçacak kiÅ?iler için yaratılmıÅ? sıÄ?ınaklar kimi zaman da içlerinde sırlar barındıran gizemli yerlerdir. DaÄ?larda geçen maceraler, kahramanlarını bir Å?ekilde daÄ?lara yönlendiren maceralar fantastik edebiyatta sıkça rastlanan hikaye türleridir. Ã?zellikle yakınlarında büyük ve etkileyici bir daÄ?ın olduÄ?u bölgelerde bu tür hikayelere daha fazla rastlanır. Böyle durumlarda kimi zaman söz konusu daÄ? adeta hayat kazanarak kimi zaman onları koruyan, kimi zaman cezalandıran, insanların sevdikleri, korktukları, bazen de kızdıkları bir varlık haline gelir.
AÅ?ılması Gereken DaÄ?lar: Zaman zaman tek baÅ?larına dikilebildikleri gibi, bazen de daÄ?lar sıra sıra uzanıp arkalarındaki yerlere gitmeyi çok zor hale getirebilirler. Ã?zellikle belli mevsimlerde daha da yoÄ?unlaÅ?an fırtınalar, ya da dondurucu hale gelen hava daÄ?ı geçmeyi iyice imkansız hale getirebilir. Kimi zaman daÄ? geçen kiÅ?iyi engellemek ister gibi etrafındaki fırtınaları yönetir. Hatta bazen yer sarsıntıları, daÄ?ların üzerinden eteklere doÄ?ru akan dereler, hatta kimi zaman daÄ?ın üzerindeki hayvanlar ve bitkiler bile karÅ?ıya geçilmesini engellemeye çalıÅ?ırlar. Bunun tersi bir durum da olabilir. Bu durumda daÄ? sadece söz konusu kiÅ?ilerin geçmesi için normalde o mevsimde hiç bitmeden devam etmesi gereken fırtınaların kesilmesini saÄ?layabilecek. Geçen kiÅ?ilerin önünlerine su kaynakları hatta yiyebilecekleri küçük bitkiler çıkarabilecektir. Bazen daÄ?ın ruhunu temsil eden bir hayvanın doÄ?rudan daÄ?ı geçmek isteyenlere yol göstermesi de mümkündür.
SıÄ?ınılan DaÄ?lar: DaÄ?ların kendilerinden daha güçlü insanlardan ya da zeki varlıklardan kaçanlara sıÄ?ınak olduÄ?u hikayeler belki de içinde daÄ? ögesi olan diÄ?er tüm hikayelerden daha fazla anlatılır. Ã?zellikle daÄ?a sıÄ?ınan kiÅ?i daÄ?ın civarında yaÅ?ıyorsa, daÄ?ın üzerinde sıÄ?ınabileceÄ?i yerleri daha iyi bilecek, onu izleyen kiÅ?i ise daÄ?ı bilmiyorsa daÄ?ın üzerindeki tehlikelerden haberdar olmayacaktır. Bu durumda bir bakıma daÄ? ona sıÄ?ınanı koruyacaktır. Bu doÄ?al koruma durumuna bazen daÄ?ın bir tür kiÅ?ilik kazanıp da kendisine sıÄ?ınanı koruduÄ?una iliÅ?kin ögelerin de halk edebiyatına eklenmesi mümkündür. Ã?zellikle sıÄ?ınanlar daÄ?ın üzerindeki yaÅ?ama, ormanlara, hayvanlara, taÅ?lara belki daÄ?ın üzerinde özel bir anlamı olan yerlere saygı duyar ve onlara zarar vermemek, hatta bazen korumak için özen gösterir. SıÄ?ınan kiÅ?iyi bulmak isteyenler ise daÄ?a verdikleri zararı önemsemezlerse bu durumda daÄ?ın bir tür bilinç kazanıp kendisine sıÄ?ınanları koruması daha mümkündür. Bu durumların dıÅ?ında
daÄ?ın köylerini yok eden bir selden, yangından, hastalıktan, kısacası daÄ?ın bir parçası olmadıÄ?ı doÄ?anın kaçanların da sıÄ?ınaÄ?ı olması mümkündür. Bu durumda da kimi zaman daÄ? söz konusu felaketin ona sıÄ?ınanlara ulaÅ?maması için bilinçli olarak çaba harcayabilir.
Gizemli DaÄ?lar: Ã?zellikle tepesi bulutlarla kaplı dev bir daÄ? insanların gezegenimizin gizemlerini çözdüÄ?ü günümüzde bile hala insanlarda gizem duygusu uyandırabilmektedir. Günümüzde hala ülkelerindeki ve kimi zaman da Dünyadaki belli baÅ?lı daÄ?ları keÅ?fetmeye devam etmektedir. Bu insanların zorlukları anlattıkları öykülerde fantastik olarak adlandırılabilecek ögeler bulunabilmektedir. Dev hayvanlar, fırtınanın ortasında duyulan sesler böyle hikayelerin içinde yer alabilmektedir. Bu hikayelerin daha eski dönemlere ait olanları çoÄ?unlukla çok daha çeÅ?itli fantastik ögeler içerirler. DaÄ?ın üstünde kurulu Å?ehirler, bazen orada yaÅ?ayan kutsal varlıklar, daÄ?ın üzerindeki maÄ?ralar yoluyla yer altına açılan tüneller, suyunu içeni büyüleyen göller bu tür hikayelerde rastlanabilecek ögelerdir. Kimi zamanda daÄ?lar kimi zaman bir kasabanın yakalandıÄ?ı hastalıÄ?ı iyileÅ?tirecek bitkileri, kimi zaman bir büyüyü gerçekleÅ?tirmek için gerekli taÅ?ları barındırabilir. Bazen de kimi çoÄ?u zaman büyüsel özelliÄ?e sahip varlıkların hapsedildiÄ?i yerler daÄ?lar olabilir. Bu durumda daÄ?a giden kiÅ?i söz konusu varlıÄ?ın özgür kalmasına neden olabilir. Kimi zaman söz konusu varlıÄ?ı durdurmanın tek yolu onu bir Å?ekilde tekrar daÄ?a getirip yeniden hapsetmektir.
Danslar
Fantastik Edebiyatta Danslar: Danslar çoÄ?u zaman hayatımızda aynı anda iki farklı amaçla yapılırlar. Bir yandan dans bir tür eÄ?lencedir, öte yandan da kimi zaman ayrıntıları ile planlanmıÅ?, kimi zaman insanların içinden geldiÄ?i gibi yarattıÄ?ı hareketleri ile bir tür ritüeldir. Ä°ster bir kadınla erkeÄ?in yaptıÄ?ı eÅ?li bir dans olsun, ister bir halk oyunu olsun, ister bir modern dans gösterisi olsun, genellikle her dansın kendine özgü eÄ?lencenin ötesinde bir anlamı vardır. Ama yine rituel özelliÄ?i ne kadar öne çıkarsa çıksın, yine her dans biraz da insanları eÄ?lendirmek, ya da farklı Å?ekilde ifade edersek bir araya getirmek için yapılır. Danslar hem insan topluluklarını hem de tarihin belli dönemlerini, hem de fantastik edebiyat yazarının hayal gücü ile yarattıÄ?ı, varlıklar ve yerleri anlatırken, hikayede geçen toplulukların okurların gözünün önünde en iyi canlanmasını saÄ?layacak ögelerden biridir. Yazarların gerek günümüzde var olan veya geçmiÅ?te var olmuÅ? danslardan ilham alınarak, gerekse hayal gücü ile yaratılan yeni danslarla hikayeleri zenginleÅ?tirmesi mümkündür.
Dansların Anlamları: Danslar kimi zaman iki insan arasında bir tür iletiÅ?im yoludur, ya da bazen söz konusu kiÅ?ilerin birbirleri ile mücadele ettikleri bir tür yarıÅ?tır. Dansın yarıÅ? haline dönüÅ?tüÄ?ü durumlarda bazen dansın belli bir özelliÄ?i yarıÅ?ı kazananı belirleyebilir. Ã?rneÄ?in dans edenlerin hızı, ya da ne kadar uzun süre dans edebildikleri, ya da yaptıkları özel hareketler, mesela ellerinin üzerinde dans etmeleri kimin yarıÅ?mayı kazanacaÄ?ını belirleyebilir. Bazen de dans figürleri geçmiÅ?te olmuÅ? bir olayın, ya da dans edenlerin ait olduÄ?u toplumun hayatlarındaki belli bir Å?eyin, mesela baÄ?bozumunun, ya da bazen belli bir hayvanın hareketlerinin canlandırılması amacı ile tasarlanmıÅ? olabilir. Bazen yıllardır, kimi zaman hangi amaçla tasarlandıÄ?ı tam bilinmeyen figürleri izleyerek, yüzlerce yıl önceki efsaneler ya da yaÅ?amıÅ? canlılar ya da varlıklar hakkında bilgi edinmek mümkün olabilir. Bazen de dans doÄ?adaki belli bir canlıya ya da doÄ?anın kendisine teÅ?ekkür amacı ile tasarlanmıÅ? da olabilir, ya da o toplumun içindeki farklı grupların, örneÄ?in avcıların, demircilerin, ya da örneÄ?in büyücülerin, birbirlerinin yaptıÄ?ı iÅ?leri görüp anlamalarını saÄ?layabilir. Kimi zaman da danslar, insanların ya da baÅ?ka toplulukların doÄ?a ile veya kimi hayvanlar veya bitkiler ile de iletiÅ?im yolu olabilir. Yaptıkları danslar fantastik bir Å?ekilde söz konusu hayvanların, bitkilerin ve doÄ?anın anlatmak istediklerini anlamalarını saÄ?layabilir. Elbette bunun tersi de olabilir, kimi zaman bitkiler, hayvanlar ve doÄ?a bir Å?ekilde dans ederek insanlara bir Å?ey anlatmaya çalıÅ?ıyor olabilir.
Dansların Ä°nsanlara ve DoÄ?aya Etkileri: Kimi zaman danslar onu yapan kiÅ?ilerin belli güçler kazanmalarını saÄ?layabilirler. Kimi zaman insanların bu güçleri kazanmasını saÄ?layan dansın sahip olduÄ?u fantastik bir özellik de olmayabilir, örneÄ?in kimi dansların sahip olduÄ?u figürlerin insanlara belli bir dövüÅ? sanatını öÄ?retiyor olması mümkündür. Ama bazen de dans fantastik bir yolla insanın kimi güçle kazanmasını, örneÄ?in gençleÅ?mesini, veya daha güçlü hale gelmesini, ya da belli bir hastalıktan kurtulmasını saÄ?layabilir, kimi zaman dansın insana bu gücü vermesini saÄ?layan, dans yolu ile doÄ?a ile ya da fantastik bir varlık veya güç ile kurulan iletiÅ?imdir. Ama bazen de dansın figürleri bir Å?ekilde fantastik bir gücün ortaya çıkmasını ve söz konusu insana belli yetenekler kazandırması mümkün olabilir. Kimi zaman da yine benzer Å?ekilde dans, doÄ?rudan dans edenin üzerinde olmasa da etrafında belli bir etki yaratabilir. Ã?rneÄ?in, söz konusu dansın yapılması gerçekleÅ?mekte olan bir tür doÄ?al felaketi durdurabilir, ya da genel olarak doÄ?aya yayılmıÅ? bir hastalıÄ?ı durdurabilir. Bazen böyle bir etkinin olması için tek bir insanın dans etmesi yetmez, birçok insanın aynı anda birbirleri ile uyum içinde dans etmeleri gerekebilir. Hatta bazen insanların da ötesinde, doÄ?adaki hayvanların ve bitkilerin, bazen nehrin, denizin, rüzgarın bile dansa katılmaları veya dans edenlerin hareketlerini onların ritmine göre ayarlamaları gerekebilir.
Denizler
Fantastik Edebiyatta Denizler: Denizler yaÅ?adıÄ?ımız kara Dünyası ile kıyaslandıÄ?ında bambaÅ?ka kuralları olan, bir iki metre derinliÄ?i olan yerlerde bile üzerindeki ve içindeki canlılara baktıÄ?ımızda hem merak hem de korku uyandırabilen yerlerdir. Tarih boyunca birçok insan ya bir denizin ilerisinde neyin olduÄ?unu görmek, ya denizin kendisini keÅ?fetmek, ya da sadece yıllardır üzerinde olduÄ?u karadan bambaÅ?ka kuralları olan bu Dünyada yaÅ?amayı seçtiÄ?i için denizlere açılmıÅ?tır. Böylece zaten karadaki insanların hayal gücü ile beslenen öyküler bir de bizzat bu Dünyanın içinden gelen kiÅ?ilerin hayal güçleri ile daha da renklenmiÅ?tir. Korsan Ã?yküleri, Deniz Kızları, Fırtınalar, Denizin altındaki krallıklar fantastik edebiyatta sık sık rastlanan ögelerin arasındadır. Bunun yanında ateÅ? denizi, ıÅ?ık denizi gibi su dıÅ?ında bir maddenin oluÅ?turduÄ?u ve yine karalardan ve muhtemelen bildiÄ?imiz sudan oluÅ?an denizlerden de bambaÅ?ka kuralları olan denizlerde fantastik edebiyat eserlerinde rastlanan ögelerdendir.
Denizlerin Ã?stündeki Dünya: Muhtemelen denizle ilgili birçok fantastik öykü denizlerin üzerinde yaÅ?anan maceraları anlatır. Suyun altı ilgi çeken ve iÅ?lenen bir konu olsa da suyun üstünde bizzat yaÅ?anan maceralar elbette çok daha iÅ?lenmiÅ?tir. Ã?oÄ?unlukla bu maceralar bir geminin içinde geçer. Gemi çoÄ?u zaman denizin kurallarının geçerli olduÄ?u bir Dünyada insanların bu kuralların biraz olsun geçerli olmadıÄ?ı bir tür sıÄ?ınaÄ?a sahip olmalarını saÄ?lar. Ayaklarını basabilecekleri saÄ?lam bir zemin, yatıp uyuyabilecekleri bir yatak, denizin yaratıklarından bir nebze olsun korunabilecekleri odalar vardır gemide. Ancak elbette geminin onları denizden koruma gücü sınırlıdır ve bir korsan gemisinin top atıÅ?ı, bir kayalıÄ?ın geminin tahtasını delip geçmesi, bir deniz canavarının saldırısının bu sıÄ?ınaktan kendilerini koparıp atabilecekleri bir ortamda, dalgaların sesini ve sarsıntısı her an kendilerinin ne derece güvensiz olduÄ?unu hissettirken denizciler belki karadaki herkesten fazla içlerinden geldiÄ?i gibi, utanmadan ve birbirlerinden çekinmeden yaÅ?arlar. Ã?oÄ?unlukla hayaletler, büyücüler, savaÅ?lar denizin üstündeki Dünyada geçen öykülerde kendi özel karaktelerini kazanarak hikayelerdeki yerlerini alırlar. Ã?rneÄ?in lanetlenen ve sonsuza kadar denizin üstünde seyahat etmeye mahkum olan hayalet gemileri korsan öykülerinin temalarından birisidir. Kısacası Denizin üstündeki fantastik edebiyatta Dünya çok geniÅ?, renkli ve kendine özgü birçok farklı fantastik ögeyi geliÅ?tirebilen neredeyse fa
_________________ HARBE GÄ°DEN
Harbe giden sarı saçlı çocuk! <br>Gene böyle güzel dön; <br>Dudaklarında deniz kokusu, <br>Kirpiklerinde tuz; <br>Harbe giden sarı saçlı çocuk! <br>
Last edited by Firble on Tue Oct 19, 2010 2:08 pm; edited 14 times in total
Fantatik Edebiyatta Efsaneler: Efsaneler ve destanlar aslında fantastik edebiyatın anlatım biçimlerinden birisi sayılabilir. Ã?oÄ?u zaman hem efsane hem destan fantastik halk edebiyatının hikaye türlerinden birisidir. Destanlar genelde oldukça uzun içinde birçok yan hikaye de barındıran ve çoÄ?u zaman söz konusu toplum açısından son derece önemli bir yere sahip hikayelerdir. Efsaneler ise çoÄ?u zaman daha küçük, bazen belli bir yer Å?eklinin mesela bir daÄ?ın ya da bir gölün oluÅ?umunu anlatan, bazen de bir Å?ehrin bir sokaÄ?ında, ya da bir daÄ?ın yamacındaki köyün içinde geçmiÅ? destanlara göre daha dar kapsamlı öykülerdir. Her ne kadar çoÄ?u zaman halk edebiyatı eserleri olsalar da gerek destanların gerekse efsanelerin bir yazarın ürünü olma ihtimalleri de vardır. Kimi zaman yazarların zaten halkın gözünde önem kazanmıÅ? büyük ya da küçük olayları destan ya da efsane haline getirmeleri mümkündür, ama bazen de yazarlar daha önce görece önemsiz bilinmeyen olayları destanlaÅ?tırabilir veya efsane haline getirebilirler. Fantastik edebiyat hikayelerinin içinde, bir hayal ürünü olan efsane ve destanlar da çoÄ?u zaman gerçek efsane ve destanlardan esinlenilerek yaratılmıÅ?lardır. Ã?oÄ?u zaman özellikle göçebe toplumlar veya yazının henüz keÅ?fedilmediÄ?i toplumlarda, bu toplumlar gerçek Dünyada var olsalar da, bir fantastik edebiyat yazarının hayal gücünün ürünü de olsalar, anıların destanlar ve efsanelerle iletilmesi mümkündür. Benzer Å?ekilde özellikle Å?ehirlerin nisbeten ıssız ve bilinmeyen bölgelerinde gerçekleÅ?en kimi olayların kayıtlarının tutulmuyor olması ve zamanla Å?ehrin bu tarz bölgelerinde meydana gelen olayların Å?ehir efsanelerine dönüÅ?meleri mümkündür. Fantastik edebiyatta en sık rastlanan ögelerden birisi hikaye kahramanın destanda anlatılan hikayede geçen yerlere gitmesi ve söz konusu hikayenin gerçek olup olmadıÄ?ını öÄ?renmeye çalıÅ?masıdır.
Hayal Ã?rünü Efsane ve Destanlar: Hikayelerde geçen efsane ve destanlar çoÄ?u zaman ozanlar tarafından kimi zaman nesilden nesile kimi zaman bir yerden baÅ?ka yere aktarılırlar. Ã?zellikle göçebe toplumlarda, ya da yazının henüz keÅ?fedilmediÄ?i toplumlarda destanları bir nesilden diÄ?er bir nesile aktarmak o toplum için çok büyük önem taÅ?ıyan bir görev olabilir, böyle toplumlarda söz konusu destanları aktaran ozanların çok önemli bir konuma sahip olmaları mümkündür. Her ozanın böyle bir konuma seçilmiyor olması, destanı nesilden nesil aktarma görevini üstlenecek ozanların özel bir eÄ?itimden geçmesi hatta bazen bu eÄ?itimin sonrasında bir tür sınava tabii tutulması da mümkündür. Destanların belirli bölümlerinin anlatılması da kimi zaman bu toplumlar için bir tür seremoniye benzeyen bir olay haline dönüÅ?ebilir. Kimi zaman destanı anlatan ozanlara müzik aletleri çalan baÅ?ka ozanların eÅ?lik etmesi, hatta bazen destanda anlatılan olayların danslarla canlandırılması mümkündür. Yazının bilindiÄ?i ve yerleÅ?ik toplumlarda bile, matbaanın olmadıÄ?ı dönemlerde kitaplar çok ender rastlanan nesnelerdi, dolayısı ile destanlar, efsaneler ve onları anlatan ozanlar yine büyük öneme sahiplerdir. Kimi zaman köylerden köylere, Å?ehirlerden Å?ehirlere dolaÅ?an ozanlar uzak yerlerdeki olayları efsaneleÅ?tirerek bir yerden diÄ?erine taÅ?ınmasını saÄ?larlardı, ve kimi zaman çoÄ?u köyün ve kasabanın hatta Å?ehrin uzak bölgeler hakkındaki bilgisi bu tür efsanelerle sınırlı idi. Dolayısı ile fantastik edebiyatta da, yazının biliniyor olduÄ?u toplumlar için bile ozanların bir bölgeden diÄ?erine taÅ?ıdıÄ?ı destanlar ve efsaneler birçok köy kasaba Å?ehir için uzak bölgeler hakkındaki tek bilgi kaynaÄ?ı olabilir. Modern zamanlarda ise, destan ve hikayeler kimi zaman kıyıda köÅ?ede kalmıÅ?, unutulmak istenen olayların belki çoÄ?u zaman boÅ? bulunarak o hikayeyi anlatması ile aÄ?ızdan aÄ?ıza taÅ?ınması ile oluÅ?abilir, ya da bazen belki bir kiÅ?inin yaÅ?adıÄ?ı yazıya dökülmeyecek kadar inanılmaz gelen bir hikaye yine aÄ?ızdan aÄ?ıza taÅ?ınarak efsaneleÅ?ebilir. Modern zamanlarda geçen fantastik hikayelerde efsanelerin bu ve benzer Å?ekillerde hikayelerde yer almaları mümkündür. Modern zamanlar destanların oluÅ?ması için iletiÅ?imin fazla güçlü olduÄ?u zamanlardır. Yine de örneÄ?in çok uzun ve kaydının tutulması zor olan bir yolculuÄ?un örneÄ?in bir uzay yolculuÄ?unun bir destanının oluÅ?ması mümkündür.
Ejderhalar
Fantastik Edebiyatta Ejderhaların Yeri: Ejderhalar Dünyanın farklı bölgelerinde öteden beri fantastik öykülerde yer etmiÅ? canlılardır. Ã?zellikle Ã?in ve Ä°skoçya fantastik edebiyatındaki ejderha teması ile öne çıkar. Bu öykülerde ejderhalar kimi zaman korkulan ve savaÅ?ılan yaratıklar olarak belirirken, kimi zamanda saygı duyulan bazen de itaat edilen bir tür insanüstü otorite olarak belirir. Modern fantastik edebiyat eski öykülerde yer alan bu klasik ögeyi sıklıkla iÅ?lemiÅ?tir. genellikle eski öykülerdeki genel özellikler ve ejderha öykülerinin, ya da hikayelerin ejderhalarla ilgili bölümlerinin genel tarzı çok fazla deÄ?iÅ?memiÅ?tir. Modern fantastik edebiyat akımının çıktıÄ?ı coÄ?rafyada olduÄ?u için Ä°skoçya öykülerinin ejderha temasının modern fantastik edebiyatta daha fazla yer ettiÄ?ini savunmak yanlıÅ? olmaz.
Ejderhaların Genel Ã?zellikleri: Genel olarak insanlardan çok büyük olarak tasvir edilirler. Kimi zaman sıradan bir insanın otuz kırk misli, kimi zamansa 100 200 misli boyları vardır. GörünüÅ? olarak sürüngenlere benzerler. Kanatları vardır, uçabilirler. Modern edebiyatta bu özellikle zaman zaman deÄ?iÅ?tirilse de çoÄ?unlukla aÄ?ızlarından ateÅ? püskürtebilirler. Bu özellikle genelde ejderhaların sahip olduÄ?u bir çeÅ?it büyü gibi tasvir edilir. Ã?oÄ?unlukla çok zekidirler. En azından birçok baÅ?ka büyülü canlıdan daha zeki, kimi zaman çoÄ?u insandan da daha zeki olarak tasvir edilirler. Ancak çoÄ?unlukla özellikle Ä°skoç temelli öykülerde ejderha nesli insanlar karÅ?ısında geri çekilen sayıları gittikçe azalan ve yok olma yolundaki bir tür olarak gösterilir. Ã?oÄ?u öyküde belirtilen en azından fiziksel özellikleri ile doÄ?adaki en güçlü canlı olmaları, bu nedenle kendilerini tehtid edebilecek bir canlının olamayacaÄ?ını zannetmeleri onları kendi güçlerini kanıtlamak isteyen insanların karÅ?ısında hazırlıksız hale getirir. Bu da nesillerinin tükenmesinin nedenlerinden birisi olarak gösterilebilir. Belki de sayıları iyice azaldıktan sonra insanlardan korunmak için, belki de sadece bir ev inÅ?aa etme derdinden kurtulmak çoÄ?unlukla maÄ?aralarda yaÅ?arlar. Bazıları yakınlardaki kasabalara saldırıp onların hayvanlarını veya depoladıkları ürünleri çalarak beslenir. Bazılarının maÄ?aralarda hazine depolama tutkusu vardır. Varlıklı insanlara saldırarak onların hazinelerini alır ve maÄ?aralarına getirirler.
Ejderhaları Avlamak: Ä°skoç temelli öykülerle bu öykülerin yansıması olan modern öykülerde sıkça geçen bir temadır. Kimi zaman öyküdeki karakterden birisi bu avlanmayı ejderhanın maÄ?arasının civarındaki kasabaları, ya da hazinelerini çalmak için saldırıya uÄ?rayan zengin insanları korumak için ejderhaya saldırmaya karar verir. Bazen diÄ?er savaÅ?çılara belki de baÅ?ka bir savaÅ?ta kendisini desteklemelerini isteyeceÄ?i kasabanın insanlarına kendi gücünü ispatlamak için bir ejderha arayıp bulmak ve onu öldürmek ister. Kimi zamanda ejderhalara saldırılmasının ve avlanmalarının nedeni, onların depoladıÄ?ı hazineleri ele geçirmektir. Bazı büyücü öykülerinde de ejderhanın vucudu bir takım büyüleri yapmak için gerekli malzemeleri içerir ve ejderhalar bu nedenle avlanırlar. Neden ne olursa olsun ejderhayı avlamak isteyen kiÅ?inin iki seçeneÄ?i vardır. Ya ejderhanın yaÅ?adıÄ?ı maÄ?arayı arayacak bulacak, bu maÄ?aranın içinde ejderhayı rahatça uçup hareket edemeyeceÄ?i bir ortama sıkıÅ?tırmıÅ? olacak ve iÅ?i kolaylaÅ?acaktır. EÄ?er bu yolu izlerse ejderhayı uyurken bulma ihtimali de vardır ki eÄ?er ejderha uyuyorsa o zaman ejderhayı avlayan kiÅ?inin neredeyse hiç uÄ?raÅ?madan ejderhayı öldürme Å?ansı da vardır. Yalnız diÄ?er fiziksel özellikler gibi duyma özelliÄ?i açısından da ejderhaların epey geliÅ?miÅ? olduÄ?u ve çok ufak tıkırtıların da ejderhaları uyandırabileceÄ?ini belirtmek gerekir. Bir ejderha avlamak isteyenler için diÄ?er seçenek ise ejderhanın kendisi ile yüzleÅ?mesini saÄ?lamaktır. EÄ?er ejderha zaten bir kasabaya ya da maÄ?arasının civarındaki yerlere sık sık saldırıyorsa bu zaten kolaydır. Bir defa ejderha ile karÅ?ılaÅ?ıldıÄ?ında zaten genellikle ejderhalar kendilerini tehtid eden insanlardan korkmaz ve onlarla savaÅ?ırlar. Ã?zgüvenleri ise çoÄ?u zaman onları hazırlıksız yakalar. Oysa ejderha ile savaÅ?an insan kendisinin daha zayıf olduÄ?unu çok iyi bilmektedir. Bu da her ne kadar garip gelse de onun gücünü aslında arttıran bir bilgidir.
Elfler
Fantastik Edebiyatta Elflerin Yeri: Elfler farklı kültürlerde yer alan mitolojilerde çok eskiden beri yer alırlar. TolkienÂ?in meÅ?hur Hobbit ve yüzüklerin efendisi kitapları onları modern edebiyat sahnesine taÅ?ıyan kitaplar olarak anılabilirler. Bu kitapların yazılması ve tanınmasınından sonra bu kitaplardaki elf bakıÅ? açısının baÅ?lıca referans olarak alındıÄ?ı iddia edilebilir. Elbette TolkienÂ?in elfleri de mitolojideki elflerin bir çeÅ?it yorumudur. Ancak bu yorumun TolkienÂ?in ya da onun ardılı modern Fantastik edebiyat yazarlarının yaptıÄ?ından farklı yapılacaÄ?ını da unutmamak gerekir.
Elflerin Genel Ã?zellikleri: Elflerin belki de ilk akla gelecek özellikleri uzun ömürleridir. Bazı kaynaklarda bu birisi onları öldürmedikçe sonsuza kadar yaÅ?ayabileceklerinin belirtilmesine kadar varır. Bu özelliÄ?in, baÅ?ka bir deÄ?iÅ?le insanlara göre en azından on onbeÅ? kat uzun yaÅ?ama özelliÄ?inin elflere neler katacaÄ?ı farklı eselerde farklı Å?ekilde iÅ?lenir. Bazı eserlerde bir süre sonra insanların hiçbir zaman anlayamayacaÄ?ı Å?ekilde doÄ?ayı ve evrenin gidiÅ?atını anlamıÅ?, bir bakıma insanlara göre çok daha olgun elfler gözlenebilir. Bazen de hayatı ciddiye almayan, insanların çok büyük önem verdiÄ?i pek çok Å?eyle dalga geçen muzip ve Å?akacı elfler vardır. Bu uzun ömürün onlara hem bireysel hem de toplumsal birçok sorunla daha fazla baÅ?a çıkabilen bir toplum olma Å?ansı da verebileceÄ?i düÅ?ünülebilir. Bu nedenle elfler bazı eserlerde de bir çeÅ?it mükemmel ideal toplum olarak da gösterilirler.
Elfler Büyürken: Elflerin en ilgi çekici yanlarından birisi belki de onların büyüme süreçleridir. 1000 yıl yaÅ?ayan bir elf için 40 yaÅ?ında olmak bir çeÅ?it çocukluk olarak görülebilir ancak elbette bu çocukluk insanın çocukluÄ?undan farklıdır. Bu dönem belki de bir çeÅ?it acelecilik, olayları ve yaÅ?amı akıÅ?ına bırakıp tadını çıkaramama dönemi olarak da görülebilir. Elbette 40 yaÅ?ındaki elflerin yakınlarında örneÄ?in 500 yaÅ?ındaki büyükleri olduÄ?u için bu özelliklerini daha fazla dengeleyebilirler. Bu bakıma 40 yaÅ?ında bir insan elflerin bakıÅ? açısına göre 40 yaÅ?ındaki elften daha çocuktur. Elflerin hayatlarındaki bir baÅ?ka ilginç dönem de hayatlarının son dönemleri örneÄ?in son 100 ya da 200 yılıdır. Elflerin ömürlerinin sonunun olmadıÄ?ı öykülerde bu doÄ?umlarından 1000 2000 ya da 3000 yıl sonrası olarak da düÅ?ünülebilir. Bu yaÅ?lara gelen bir elf etrafındaki DünyaÂ?nın özellikle 70 80 yıl ömre sahip insanların hızla gelip geçtiÄ?ini her Å?eyin deÄ?iÅ?tiÄ?ini görür. Bir gün artık eskisinden çok farklı olan bu Dünyada yaÅ?ayamaz hale gelip baÅ?ka bir yere, kimi zaman belli bir yaÅ?ın üstündeki elflerin gittikleri bir yere, çoÄ?u zaman bir adaya gitmek isteyebilir.
Elfler ve Ä°nsanlar: Ä°nsanlar açısından bakıldıÄ?ında elfler çoÄ?u zaman korkutucudur. Elbette modern fantastik edebiyatın bazı eserlerinde elfler ve insanların yan yana yaÅ?adıÄ?ı ortamlarda bu iki grup bir çeÅ?it anlaÅ?ma imkânı bulabilir. Ancak bu eserlerde bile daha önce hiç elf görmemiÅ? insanların ilk elflerle karÅ?ılaÅ?tıÄ?ında korktuÄ?u durumlar vardır. Bu korkunun nedeni, insanların çok öneml verdiÄ?i bir çok Å?eye önem vermemeleri ve insanların bu Å?eylere verdiÄ?i önemi anlamamalarıdır. Bunun yanında eÄ?er aralarında her hangi bir sorun yaÅ?anırsa elflerin genellikle zorlu bir rakip olacaÄ?ı düÅ?üncesi de bu korkuyu arttırır. Ancak zaman zaman elflerin de insanlara karÅ?ı benzer bir korkuyu paylaÅ?tıkları okunabilir. Bazı eserlerde insanlar çok daha kısa ömürleri sayesinde doÄ?ada ve Dünyada olan deÄ?iÅ?imlere çok daha çabuk uyum saÄ?lar ve kendilerini çok daha hızlı geliÅ?tirebilirler. Böyle eserlerde tek bir elf tek bir insana göre çok daha bilinçli kalabilse bile, insan toplumları elf toplumları karÅ?ı karÅ?ıya geldiÄ?inde çoÄ?unlukla insanlar daha üstün gelirler. Ä°nsanların elflere göre üstün kabul edilen bir yanı da daha kısa olan hayatlarının deÄ?erini daha iyi bilmeleri ve zamanlarını çok daha etkin deÄ?erlendirmeleridir.
F
Felaketler
Fantastik Edebiyatta Felaketler: Felaket bir insana, bir Å?ehre, bir ülkeye bazen de tüm Dünya hatta Evrene zarar veren bir olay olarak adlandırılabilir. Felaketlerin en büyüÄ?ü olarak da adlandırlabilecek olanı, bilinen Evrenin tamamen yıkıldıÄ?ı felaket kıyamet olarak bilinir. Bu özel felaket türü ayrı bir maddede incelendi. (bkz Kıyamet) Daha küçük felaketler yukarıda bahsedilenlerin tamamına az ya da çok zarar veren olaylar olarak adlandırılabilir. Felaketler kimi zaman kendiliÄ?inden, kimi zaman bir düÅ?man aracılıÄ?ı ile, kimi zaman bir zamanlar söz konusu Å?ehri, ülkeyi, Dünyayı ya da Evreni gözetip de her hangi bir nedenle orada yaÅ?ayanları cezalandırmak isteyen bir güç tarafından da gerçekleÅ?tirilebilir. Kimi zaman da felaketlere dokunulmaması gereken bir nesneye dokunan, girilmemesi gereken bir yere giren kiÅ?iler de yol açabilir.
Felaket Türleri: Kimi zaman bir hayvan türünün aniden deÄ?iÅ?ip insanlara saldırmaya baÅ?laması, ya da hiç bilinmeyen bir hayvan türüne ait sürülerin ortaya çıkması bir felaket olarak adlandırılabilir. Kimi zaman insanlara zarar veren bir hastalık felaketin kaynaÄ?ıdır. Bazen insanların hiçbirinin çocuk sahibi olmaması da bir felaket kaynaÄ?ı olabilir. Bazen yeryüzünde ya da gökyüzünde gerçekleÅ?en beklenmedik olaylar da felaket nedeni olabilir. Fantastik olmayan edebiyatta da rastlanan ama fantastik edebiyatın da bolca kullanmaktan çekinmediÄ?i depremle fırtına bu tarz felaketlerdir. Elbette kuralların tamamen deÄ?iÅ?tiÄ?i bir Dünyada bildiÄ?imiz Dünyada felaket olarak nitelendirilmeyen bir durum da felakete dönüÅ?ebilir. Ã?rneÄ?in GüneÅ?Â?in hiç batmadıÄ?ı o nedenle karanlıÄ?ı hiç bilmeyen ve karanlıÄ?a dayanma gücü olmayan canlıların yaÅ?adıÄ?ı bir Dünyada bir gün aniden GüneÅ?in tutulması bir felaket olabilir. Bir felaket türü de bilinen fiziksel kuralların bozulması ile ortaya çıkabilir. Yerçekiminin ortadan kalkması örneÄ?in bir Å?ehir, ülke ya da Dünya için kurdukları düzene bir hayli zarar verecek bir felakete dönüÅ?ebilir. Benzer bir durum düzenini yerçekimi olmadan kurmuÅ? bir toplum için yerçekimi ortadan kalktıÄ?ında geçerli olur.
Felaketlerin Belirtileri: Belki de fantastik edebiyatın en ünlü ögelerinden birisi felaketler gerçekleÅ?meden önce görülen belirtilerdir. Bunlara alamet de denebilir. Felaketin hemen öncesinde olan söz konusu Å?ehir, ülke ya da Dünyayı henüz etkilemese de açıkça gözlenebilen beklenmedik deÄ?iÅ?iklikler felaketlerin belirtisi olabilir. Mesela nehirlerin farklı renkte akması ya da yaÄ?murun farklı renkte yaÄ?ması, ya da GüneÅ?in farklı bir yönden doÄ?ması bu tarz belirtiler arasında sayılabilir. Bazen de açıkça gözlenebilecek bir yazı, duyulabilecek bir ses doÄ?rudan felaketin olacaÄ?ını insanlara bildirir. Kimi zaman da yazılı bir kitap, eski bir defter, ya da eski zamandan kalmıÅ? dilden dile dolaÅ?an bir öykü felaketin olacaÄ?ını insanlara haber verir. Yazılı ya da yazılı olmayan kaynaklardan edinilen bu bilgiler aynı zamanda aslında doÄ?al gibi görünen bazı olayların da baÅ? gösterecek felaketin hemen öncesinde görülecek bir belirti olduÄ?un gösterebilir. Gerçek bir felaketin öncesindeki gerçek bir örnekle anlatmak gerekirse köpeÄ?in depremden önce havlaması böyledir. Ve bu bilgi eski bir kitap ve öykü sayesinde de sonraki kuÅ?aklara aktarılmıÅ? olabilir.
Felaketi Ã?nlemek Ya da Hazırlanmak: Kimi zaman felaket yapılan bir hatanın sonucudur, ya da verilecek bir mücadelenin sonunda felaketi önlemek mümkün olabilir. Kimi zaman da felaketi oluÅ?turacak olay doÄ?rudan önlenemese de bu olayın vereceÄ?i zarar azaltılabilir. Felaketle ilgili bilgi veren kitap ve öyküler de kimi zaman felaketin nasıl önleneceÄ?i veya vereceÄ?i zararın nasıl azaltılacaÄ?ını gösteren bölümler de bulunabilir. Ancak bazen felaketin vereceÄ?i zararı önlemek mümkün olmayabilir. Böyle durumlarda en azından felaketin olacaÄ?ını önceden fark edebilmiÅ? kiÅ?iler felakete hazırlanabilir, felaketin vereceÄ?i zararın hiç olmazsa kısa sürede tamir edilmesini saÄ?layabilir. Bu Å?ehri yıkan bir fırtınadan sonra saÄ? kalanları kurtarmak, Å?ehri en kısa sürede inÅ?aa etmek için önceden hazır olmak Å?eklinde de olabilir. Medeniyeti tamamen yok edecek bir felaketin sonrasında medeniyetin yeniden kurulması için geçecek süreyi kısaltmak için söz konusu medeniyetin sahip olduÄ?u bilgileri kaydetmek Å?eklinde de olabilir.
G
Gemiler
Fantastik Edebiyatta Gemiler: Gemi fantastik edebiyatın en sık rastlanan ögelerinden birisidir. Denizlerde, nehirlere, yer altı ırmaklarında, gökyüzünde ve uzayda gemilerin yolculuk ettiÄ?ine fantastik edebiyatta rastlanabilir. Ancak bu tür gemiler dıÅ?ında, batmıÅ? ve içinde hazine taÅ?ıyan gemiler, karaya vurmuÅ? gizemli gemiler fantastik edebiyatın parçasıdırlar. Elbette özellikle deniz, ırmak gibi bilinen yerlerde yolculuk etmeyen gemiler de çoÄ?u zaman sıradıÅ?ı özelliklere sahip olurlar.
Denizlerdeki ve Irmaklardaki Gemiler: Gemi en bilinen hali ile, etrafı bilinmeyen bir Dünya yani denizle çevrili insanlar için, bir tür bildikleri katı zemin ve onun üstünde yine bildikleri eÅ?yalarla kaplı bir tür onları bilinmeyen Dünyadan koruyan bir ada gibidir. Geminin üzerindeki bu Dünyada kaptan, tayfalar ve yolcular arasında çoÄ?unlukla, bazen normal yaÅ?amdakinden çok farklı bir düzen kurulabilir. Bu düzen her ne kadar her zaman fantastik bir öge olmasa da fantastik bir hikayenin parçası olabilecek bir ögedir. Ã?zellikle gemiyi bilinen denizlerin ötesinde fantastik özellikleri olan sulara sokan hikayelerde karÅ?ılaÅ?tıkları fantastik ögelerin, ve muhtemelen bu fantastik ögelerin yarattıÄ?ı zorlukların gemideki insanların kurdukları düzene etkisi fantastik bir hikayede incelenebilecek ögelerden birisidir.
Gemilerin Ã?zellikleri: Sıradan bir 19. yüzyıl öncesi bir geminin en dikkat çeken yerleri geminin üstünde çoÄ?u zaman tayfaların ve kaptanın zamanlarının çoÄ?unu geçirdikleri güverte, bazen geminin kendisinden çok daha büyük olabilen yelkenler, bazen bir tür depo olarak kullanılar, bazen denizcilerin ya da kürek mahkumlarının kürek çekerek geminin ilerlemelerine yardımcı oldukları güvertenin altındaki üstü kapalı bölümdür. Bazen güvertenin üstünde de üstü kapalı bölümler bulunabilir. Modern gemilerde ise geminin makinelerinin çalıÅ?tıÄ?ı makine dairesi geminin vazgeçilmez bölümlerinden birisidir. Hatta makine dairesinin zarar görmesi veya yakıtın bitmesi böylesi bir modern geminin sürüklenmesine ve de kimi zaman bir tür fantastik maceranın içine düÅ?mesine neden olması mümkündür. Elbette modern gemilerde, lüks yolcu kamaralarından, yüzme havuzuna, lokantalara kadar birçok farklı Å?eyin de var olması mümkündür. Gerek modern gerekse eski gemilerin yapılarına bir takım fantastik özelliklerin eklenmesi de mümkündür. Ã?rneÄ?in modern gemilerin makine dairelerinde kullandıkları yakıtlar, bir tür fantastik özelliÄ?i olan yakıt olabilir. Ã?rneÄ?in bir tür fantastik gücü olan bir insanın ya da varlıÄ?ın makine dairesinde bulunması ve onun sarf ettiÄ?i güç geminin ilerlemesini saÄ?lıyor olabilir.
Gemilerin KarÅ?ılaÅ?tıÄ?ı Maceralar: Belki bir geminin karÅ?ılaÅ?abileceÄ?i en büyük ve fantastik olmayan Dünyada da var olabilecek macera fırtınadır. Fırtına bazen, baÅ?ka baÅ?ka her hangi bir düÅ?man ve tehlikenden çok daha fazla gemiyi ve geminin içindekileri zorlayabilir. Ã?yle ki fırtınalarda bazen her an her saniye alınacak kararlar önemlidir, üstelik de bazen yaÄ?mur etrafın görülmesini zorlaÅ?tırdıÄ?ından fırtınanın gemiyi nereye götürdüÄ?ünü, gidilen yerde baÅ?lı baÅ?ına tehlikelerin olup olmadıÄ?ını anlamak da kolay olmayabilir. Fırtınalardan sonra ise fantastik edebiyatta en çok rastlanan tehkileler deniz canavarlarıdır. Bu canavarlar bazen gemiden kat kat büyük olurlar. Gemiye baÅ?arılı bir darbe vurmaları geminin batması için yeterli olabilir. Yine de doÄ?ru yöntemi bulduklarında, örneÄ?in yaratıÄ?ın zayıf bir noktasına saldırdıklarında gemidekilerin yaratıÄ?ı alt etmeleri mümkün olabilir. Bunun dıÅ?ında gemilerin karÅ?ılaÅ?abileceÄ?i baÅ?ka bir öge ise dost ya da düÅ?man baÅ?ka gemilerdir. Ã?zellikle düÅ?man gemilerin arasında hakkında en çok hikaye yapılanları korsanlardır. Korsanlar baÅ?lı baÅ?ına bir konu olduÄ?u için ayrı bir baÅ?lıkta iÅ?lenmiÅ?tir. ( bkz korsanlar ) Elbette birbirinden farklı denizler, denizlerin ortasındaki adalar, bu denizlerde veya adalardaki fantastik varlıklar, kısacası bir fantastik edebiyat yazarının yaratabileceÄ?i pek çok Å?ey gemilerin fantastik edebiyatta karÅ?ılaÅ?abilecekleri maceralara eklenebilir.
Gençlik
Fantastik Edebiyatta Gençlik: Sadece fantastik edebiyatta deÄ?il çoÄ?u edebiyat eserinde gençlik çoÄ?unlukla öncelikle kadınlar söz konusu olduÄ?unda güzellik (bkz Güzellik), erkekler söz konusu olduÄ?unda da çeviklik ve güçle bir tutulur. Tabii erkekler için gençliÄ?in verdiÄ?i yakıÅ?ıklılıÄ?ın kadınlar içinse gücün ve çevikliÄ?inde kimi zaman önemi vardır. Bu ikisinin yanı sıra kimi zaman daha hızla karar vermek, daha korkusuz olmak gibi baÅ?ka özellikler de gençlikle bir tutulabilir. Her ne kadar yaÅ?lılıÄ?ın ve kimi zaman hayatın baÅ?ka dönemlerinin de edebiyat eserleri içinde övülen bir takım özellikleri olsa da gençlik genellikle hayatın en çok özlenen dönemi olarak tasvir edilir. İçinde fantastik olmayan edebiyat eserlerinden farklı olarak fantastik edebiyatta hayatın bu özlenen dönemine yeniden ulaÅ?ma çabası yoÄ?un olarak iÅ?lenmiÅ?tir. Yeniden gençliÄ?ine dönebilmek, elinde olan gençliÄ?ini kaybetmek, ya da sürekli genç kalma gücünü, ya da baÅ?ka Å?ekilde ifade edersek ebedi gençliÄ?i elde etmek fantastik edebiyatta gençliÄ?in iÅ?leniÅ? tarzları arasında öne çıkan ögeler olarak yazılabilir.
GençliÄ?ini Kaybetmek: Bu öge aslında fantastik edebiyat dıÅ?ındaki eserlerde de rastlanabilen bir durumdur. Bir ilaç, bir hastalık, bir kaza ya da bazen onların bedenlerini etkilemeyen ama zihnen çökerten bir olay kimi zaman insanlardan gençliklerini alabilir. GençliÄ?in alınması kimi zaman bedenin çökmesi, güzelliÄ?in, gücün, çevikliÄ?in fiziksel olarak kaybolması Å?eklinde olması olabilir. Ya da bedenen kiÅ?i aynı kalsa da zihnen bir çöküÅ? Å?eklinde de olaibilir. Fantastik edebiyatta diÄ?er edebiyat türlerinden farklı olarak gençlik insanların ve elbette insan olmayan varlıklardan doÄ?al olmayan yollarla da alınabilir. Kimi zaman baÅ?ka bir insan ya da baÅ?ka bir varlık kendisi gençleÅ?ebilmek için diÄ?er insan ya da varlıkların elinden gençliÄ?ini alır. Kimi zaman insanlar ya da baÅ?ka varlıklar ellerindeki bazen onlara ikinci defa verilmiÅ? gençliÄ?in kıymetini bilmedikleri için kimi zaman doÄ?ayı kontrol eden bir güç onların elinden gençliÄ?i alır. Ã?oÄ?u hikayede elindeki gençliÄ?i kaybetmek özellikle ikinci defa eline verilmiÅ?se korkutucu bir olay olarak tasvir edilir.
GençliÄ?i Yeniden Kazanmak: GençliÄ?i yeniden kazanmak da gençliÄ?i kaybetmek gibi fantastik olmayan edebiyatta da sıkça iÅ?lenen bir durumdur. Yine benzer Å?ekilde kimi zaman bu bedenin gençlikteki haline dönmesi, kimi zaman beden aynı kalsa da zihnen gençlikteki duruma dönmek Å?eklinde olabilir. Ä°laçlar, içinde yıkınılan göller, belli yiyecekleri yemek ya da yememek yıllar boyunca ve günümüzde de bir tür gençleÅ?me yolu olarak tasvir edilmektedir. Ki bu ögeler fantastik edebiyatta da yer almaktadır. Fantastik edebiyat bunlara insanları gençleÅ?tiren büyüleri, bir avuç suyundan içince insanı gençleÅ?tiren ırmakları ve bunun gibi insanları gençleÅ?tiren türlü baÅ?ka fantastik ögeyi eklemiÅ?tir. Belki bunların içinde özellikle bahsedilmesi gereken gençleÅ?mek için bir bedel ödenmesi gereken durumlardır. Kimi zaman bu sevilen bir insanın hayatı, kimi zaman yukarıda da belirtildiÄ?i gibi onun gençliÄ?i olabilir. Kimi zaman vampirlerin durumunda olduÄ?u gibi (bkz vampirler) , genç kalabilmek için hayatın kendisinden bile vazgeçmek gerekebilir.
Sonsuz Gençlik: Sonsuz gençlik iki Å?ekilde olabilir. Birincisi bir insanın ya da varlıÄ?ın belki bir çocukluk döneminden sonra bir gün bitecek hayatının sonuna kadar sürekli genç kalmasıdır. Bu durumda onu gençleÅ?tiren her ne ise ona ölümsüzlük vermez. Ä°kincisi ise gençlik ile ölümsüzlüÄ?ün aynı anda verilmesidir. Ancak bu durumun sadece ölümüsüzlüÄ?ün verildiÄ?i durumdan farklı olduÄ?unu belirtmek gerekir. (bkz Ã?lümsüzlük ) Gerek mitolojiler, gerekse modern fantastik edebiyat eserlerinde sonsuz gençliÄ?in arayıÅ?ı sıkça iÅ?lenen bir durumdur. Kimi zaman böyle bir gençliÄ?i elde etmenin yolu bir defa bir çeÅ?menin suyunu içmekle ya da kendi üzerinde yapılan büyü ile elde edilebilir. Kimi zaman ise bu sadece bir süreliÄ?ine gençliÄ?i geri verebilen bir içecek ya da yemek, ya da sürekli tekrarlanması gereken bir tür büyü ile gerçekleÅ?ir. Bu durumda gençliÄ?in sonsuz olabilmesi söz konusu insanın ya da varlıÄ?ın sürekli çabasını gerektirecektir.
Gezginler
Fantastik Edebiyatta Gezginler: Yolculukların, ya da farklı bir Å?ekilde ifade etmek gerekirse yaÅ?adıÄ?ı yeri bırakarak bambaÅ?ka bir yere giden kiÅ?ilerin fantastik edebiyatın en çok iÅ?lenen konularından birisi olduÄ?undan baÅ?ka bir madde bahsedilmiÅ?ti. (Bkz Yolculuklar) Her ne kadar farklı karakterlerin de yolculuk yapması mümkün olsa da, gezginler de yolculuk yapan insanların arasında muhtemelen en meÅ?hurlarıdır. Ã?oÄ?unlukla diÄ?er yolculuklarda yola çıkmanın bir amacı varken, gezginler için yolculuk çoÄ?u zaman amacın kendisidir. Kimi zaman bir yere yerleÅ?mek bir yaÅ?am kurmak zor geldiÄ?i, kimi zaman yolda olmak, sürekli yer deÄ?iÅ?tirmek daha güzel bir yaÅ?am olarak görüldüÄ?ü için, ya da yazarın hayal gücünün yaratabileceÄ?i her hangi bir baÅ?ka nedenle gezmek gezgin için kimi zaman belli bir süre, kimi zaman tüm yaÅ?amı boyunca devam edecek bir yaÅ?am tarzıdır. Dolayısı ile günümüzde içinde yaÅ?adıÄ?ımız Dünyada bile bir gezginin yaÅ?amı muhtemelen birçok insanın ilginç bulacaÄ?ı, hatta kimi zaman birçok insana fantastik bile gelebilecek ayrıntılarla doludur. Elbette gezginlerin kendilerinin de ilginç bir karaktere ve kimi zaman fantastik özelliklere sahip olması mümkündür.
Gezginlerin Ã?zellikleri: Ã?oÄ?unlukla yeni bir Å?ehir, ya da köye uÄ?radıkları ilk anda orasını severler ama bir süre sonra orada kalmak onları huzursuz etmeye baÅ?lar. EÄ?er tek baÅ?ına geziyorlarsa genelde kendi kurallarına göre yaÅ?amaya alıÅ?kındırlar, o nedenle Å?ehirlerdeki ya da köylerdeki kurallara uymakta zorlanabilirler. Tıpkı ozanlar gibi onlar da birçok öykü bilebilirler (bkz ozanlar ) ancak gezgin olmayan bir ozana göre çok daha farklı Å?ehirlerin, ülkelerin bazen Dünyaların ve boyutların hikayelerini ve öykülerini bilebilirler. Yanlarında çoÄ?u zaman çok fazla eÅ?ya taÅ?ımazlar. Elbette eÄ?er bir araba, gemi ya da farklı bir araçları varsa o zaman daha fazla eÅ?ya taÅ?ımaları mümkündür. Ancak üzerlerinde taÅ?ıdıkları eÅ?yalar ve kimi zaman giysiler tuhaf çoÄ?u zaman daha önce görülmemiÅ? eÅ?ya ve giysilerdir. Bunun nedeni bir gezginin farklı, kimi zaman fantastik ülkeleri ve yerleri görüp oralardaki eÅ?yalardan iÅ?ine yarayanı yanına almasıdır. Dolayısı ile bu eÅ?yaların bir bölümü belki gittiÄ?i Å?ehirde sadece öykülerde adı geçen fantastik varlıklara ait olabilir. Bu eÅ?yaların bir takım fantastik ya da fantastik zannedilen güçleri de olabilir. Elbette bir gezginin fatnastik bir yolla, belki sadece gitmek istediÄ?i yeri düÅ?ünür düÅ?ünmez kendini orada bularak geziyor olması mümküdür. Kimi zaman da bazı merkezi Å?ehirlerde kendilerine ait evleri, hatta kimi zaman birden çok ailelerinin olması da mümkündür. Bu ailelerin bir bölümü fantastik varlıklardan da oluÅ?uyor olabilir. Gezginler, bir bakıÅ? açısı ile hiçbir yere ait deÄ?illerdir, ama diÄ?er bir bakıÅ? ile de her yere aittirler. O nedenle daha önce gitmiÅ? oldukları ülkelerden her hangi birisi tehlikeye düÅ?tüÄ?ünde gezginlerin oraya gidip oradaki insanlara yardım etmesi mümkündür. Aslında bu nedenle kimi zaman gezginler ülkelerin tam ihtiyaç duydukları sırada ortaya çıkan kahramanlar haline de gelebilirler. Normal zamanlarda da söz konusu ülkelere uÄ?ruyorlarsa bile ortaya çıkmak istemiyor olabilirler. Kendileri gibi baÅ?ka gezginleri de tanıyor olmaları, aralarında bir dostluÄ?un ya da düÅ?manlıÄ?ın oluÅ?ması mümkündür.
Gezginlerin YaÅ?amı: Gezginler kimi zaman öylesine, yolun onları götürdüÄ?ü yere giderler. Bazen de gidilmesi imkansız gibi görünen yerlere gitmek de isteyebilirler. Ya da bir nedenle örneÄ?in denizin üzerinde ya da altında, yer altında, gökyüzünde, ya da modern fantastik edebiyat hikayelerinde uzayda yol almak isteyebilirler. Böyle durumlarda kimi zaman üzerinde ya da yolculuk ettikleri ortamın onlar için özel bir önemi vardır. Ya da bazen sadece kendilerini örneÄ?in denizin üzerinde daha rahat hissediyor olabilirler. Kimi zaman yaÅ?amlarının sonunda en baÅ?ta çıktıkları yere geri dönmek, ya da kimi zaman fantastik özellikleri olan özel bir ülkeye gitmek isteyebilirler. Bazen de hayatlarının belli bir anında artık her hangi bir yere yerleÅ?mek ve orada yaÅ?amak isteyebilirler. Kimi zaman bir gezginin yaÅ?amı bir fantastik öykünün ana konusu olabilir. Ancak her ne kadar yaÅ?amları fantastik anlarla dolu da olsa, bir gezginin kendisi de çoÄ?u zaman fantastik bir öge olduÄ?undan, yazarın fantastik Dünyayı yavaÅ? yavaÅ? keÅ?fetmemizi istediÄ?i öykülerde, çoÄ?u zaman önemli bir öge, önemli bir karakter, bazen ana karakterin en iyi dostu, ya da en büyük düÅ?manı olurlar, ama genellikle ana karakter olmazlar.
Giysiler
Bkz. Kıyafeler
Goblinler
Fantastik Edebiyatta Goblinler: Fantastik edebiyatta orklardan sonra ( bkz orklar ) en çok kullanılan ikinci kötü karakter türüdür. Küçük ve çelimsiz olduklarından küçümsenseler de zaman zaman sayıları fazla olduÄ?u zaman zorlu rakipler olabilmektedirler. Ayrıca kurnazdırlar, o anda hikayenin diÄ?er karakterlerde olan onların göremediÄ?i zayıf yanları görebilirler veya kendi sahip oldukları avantajların farkına varabilirler. Orklar gibi çoÄ?u öyküde karakterleri ile ilgili ayrıntılar neredeyse hiç tasvir edilmeyen, sanki ana karakterlerin asıl rakiplerine ulaÅ?madan önce dövüÅ?ecekleri bir düÅ?man olabilsin diye hikayelere konmuÅ? varlıklardır. Fantastik hikayelerde goblinlerin yaÅ?adıkları yerler, bir düÅ?man olarak gözlenebilenler dıÅ?ındaki özellikleri tıpkı orklar gibi çok az iÅ?lenmiÅ?tir. Hikayelerde goblinlerin ana karakterlerden biri olduÄ?una neredeyse hiç rastlanmaz. Ancak zaman zaman tıpkı gnomlar gibi ( bkz gnomlar ) bir yaramaz çocuÄ?u andırdıklarından, hikayenin bazı yerlerinde tek bir gnom diÄ?er karakterlerin konuÅ?mak ya da bir süre seyahat etmek zorunda kaldıÄ?ı, böylece bu süre boyunca goblinin yaptıÄ?ı türlü oyunlara katlanmak zorunda kaldıkları bölümler vardır.
Goblinlerin Ã?zellikleri: Genellikle çelimsiz, güçsüz ve korkak olarak tasvir edilirler. Aslında korkak olmalarının nedeni de çoÄ?unlukla bedensel ve zihinsel olarak çoÄ?u baÅ?ka varlıkla savaÅ?ırken çok da yeterli olmamalarıdır. Dahası çoÄ?u varlık onları çirkin bulduÄ?u için daha görür görmez düÅ?man olarak kabul edilirler. Zekaları çok ileriye yönelik düÅ?ündüÄ?ü zaman zorlanır. O nedenle bir dövüÅ? ya da baÅ?ka bir olay sırasında bir fırsat gördüklerinde bazen kısa bir sorgulamadan bazen de hiç sorgulamadan hemen bu fırsatı kullanırlar. Belki de kaybetme ve karÅ?ısındakinin kendilerine zarar vereceÄ?i korkusu diÄ?er birçok varlıktan daha fazla olduÄ?u için böyle fırsatları belli baÅ?lı zeki varlıklara göre çok daha fazla fark edebilirler. Bu da dövüÅ?lerde rakiplerini zorlayan bir özellik haline gelebilir. Ancak aynı özellik aynı zamanda onları tuzaÄ?a düÅ?ürmek için de kullanılabilir. Onların bir fırsat olarak göreceÄ?i, aslında iÅ?in ötesini düÅ?ündünüldüÄ?ünde örneÄ?in bir insanın ne olduÄ?unu anlayabileceÄ?i bir tuzak, goblin çoÄ?u zaman hemen düÅ?ünmeden hareket edeceÄ?inden onun yakalanmasını ya da ona zarar verilmesini saÄ?layabilir. Bir bakıma uzun vaadeli düÅ?ünemeyince zekaları bir anda onları tuzaÄ?a iten bir tür düÅ?mana dönüÅ?ür goblinler için.
Goblinleri Kullanmak: Bir orka göre çok daha çelimsiz, korkak olduÄ?u için farklı amaçlarla en çok kullanılan varlıklardır. Ã?rneÄ?in kimi savaÅ?larda yüzlerce goblin önden düÅ?manın üzerine saldırmaya zorlanabilir. Böyle durumlarda çoÄ?unlukla zaten goblinler saldırmaya istekli deÄ?ildirler. Onları saldırmaya insan ya da ordu tarafından yakalanmadan kaçma olanakları varsa mümkünse savaÅ?madan kaçmayı da tercih edeceklerdir. Ancak üzerlerinde doÄ?ru geldiklerinde karÅ?ılarındaki grup çoÄ?unlukla bunları sorgulamadan onları düÅ?man olarak kabul edeceÄ?inden onlarla dövüÅ?meye baÅ?layacak. Böylece aslında dövüÅ?meye hiç de istekli olmayan bir grupla uÄ?raÅ?arak, arkada bekleyen asıl düÅ?manın saldırısından önce yorulacak ve belki de goblinlerle yapılan dövüÅ? daha bitmeden yapılacak saldırıya hazırlıksız yakalanacaktır. Goblinler ayrıca savaÅ?çılar tarafından dövüÅ? yeteneklerini geliÅ?tirmek, büyücüler tarafından üzerlerinde yeni büyüleri denemek, kimi zaman belli ayinlerde kurban vermek, kimi zaman sadece eÄ?lenmek için kullanılırlar. Kısacası kötü bir halk olarak adlandırılan bu halk aslında diÄ?er halklara yapabileceÄ?i ya da yapmayı hayal edebileceÄ?i kötülükten çok daha fazlasını o halklardan görür çoÄ?u zaman. Ancak yine çoÄ?u zaman bu halk zaten yozlaÅ?mıÅ?, zararlı, kurtarılmayı hak etmeyen bir halk olarak nitelendiÄ?inden çoÄ?u zaman fantastik edebiyatın birçok diÄ?er benzer durumlarda duyarlı karakterleri bu halklara karÅ?ı yapılan kötülükleri ve bu halkın çektiÄ?i acıları üzerinde durulmaya deÄ?meyen önemsiz bir mesele olarak görürler.
Göçler
Fantastik Edebiyatta Göçler: Gerek göçebe yaÅ?am tarzı, gerekse toplumların bir yerden bir yere yaptıkları büyük göçler, günümüzün Batı uygurlıÄ?ının temeli olarak sayılabilecek Yunan ve Romanın halk edebiyatlarında çok fazla yer almaz. Belki bunun da etkisi ile gerek günümüzün Batı Avrupa kaynaklı fantastik halk edebiyatı, gerekse esinlendiÄ?i ana unsurun Batı Avrupa Kültürü olduÄ?u söylenebilecek modern fantastik edebiyat göçlerden sınırlı düzeyde bahseder. Buna karÅ?ın, Amerikadaki yerlilerin, Orta Asyada yaÅ?ayan halkların, Kuzey Avrupa Halklarının ve Dünyanın farklı birçok baÅ?ka yerindeki halkların yarattıÄ?ı fantastik öykülerde göçler güçlü ögeler olarak yer alabilmekte, kimi zaman da sınırlı düzeyde de olsa, modern fantastik edebiyatı da etkileyebilmektedir.
Göçlerin Nedenleri: Kimi zaman neden sadece doÄ?adır. Mevsimler insanları farklı zamanlarda farklı yerlerde yaÅ?amaya zorlayabilir. Ya da öyle bir yerde yaÅ?anıyordur ki, orada söz konusu varlıkların saÄ? kalabileceÄ?i çok az sayıda ufak bölge vardır. Bu yerlerin bir kısmı sürekli doÄ?a tarafından tahrip edilmekte, bir yandan da baÅ?ka yerlerde yeni yaÅ?anabilir bölgeler oluÅ?maktadır. Bu durumda söz konusu varlıklar içlerinde bulundukları yaÅ?anılabilir bölge bu özelliÄ?ini kaybettiÄ?inde baÅ?ka bir yaÅ?anılabilir bölgeye göç etmek zorunda kalabilirler. Elbette bu varlıkların yaÅ?amak için neye ihtiyaç duyacaÄ?ı, söz konusu yerdeki yaÅ?anılabilir ve yaÅ?anılamaz bölgelerin özellikleri tamamen yazarın hayal gücüne baÄ?lıdır. Kimi zamanda yıllardır, hatta bazen yüzlerce ya da binlerce yıldır bir bölgede yaÅ?amıÅ? olan insanların bir anda baÅ?ka bir bölgeye göç etmeleri gerekebilir. Kimi zaman bunun nedeni, yaÅ?adıkları yerin üzerine çöken bir felaket olabilir. Kimi zaman da bir tür düÅ?man onların orada barınmalarına izin vermiyor olabilir.
Göç Ederken: Kimi zaman birkaç kiÅ?i, kimi zaman binlerce insanın bazen günlerce, haftalarca, hatta kimi zaman aylarca yol alması mümkün olabilir. Ã?zellikle binlerce kiÅ?i hep beraber göç ediyorsa, içlerinde yaÅ?lı küçük birçok insanın olması mümkündür. Elbette günlük iÅ?ler, yiyecek bulmak, hastaları iyileÅ?tirmek gibi iÅ?ler bile her gün bir problem olabilir ve içinde göçle ilgili bir bölüm olan bir fantastik edebiyat öyküsünü ilginç hale getirebilir. Ancak bunun dıÅ?ında kimi zaman daha önce hiç gidilmemiÅ? toprakların üzerinde yol alırken, karÅ?ılaÅ?abilecekleri yeni hayvanlar, belki gizemli fantastik yaratıklar, tuhaf yer Å?ekilleri, belki göç edenleri engellemeye çalıÅ?an canavarlar, kısacası çoÄ?u zaman bilinmeyene doÄ?ru yapılan yolculuÄ?u daha ilginç hale getirilen birçok öge katılabilir hikayeye. Bir göç yolculuÄ?unun muhtemelen en vaz geçilmez yanlarından birisi de ozanlardır. YerleÅ?ik bir yaÅ?ama sahip toplumlarda insanlar yaÅ?ananları yazılı olarak da kaydedebilir. Yazı bilinmiyorsa bile resimlerle yaÅ?ananları ifade edebilirler. Ancak göçebe toplumlar söz konusu olduÄ?u üzerinde hikayeler yazan bir kitabı ya da resmi götürmek her zaman mümkün olmayabilir. O nedenle ozanların toplumun içinde yaÅ?ananları nesilden nesile aktarılmasında önemi çok büyüktür. EÄ?er göç bir defalık büyük bir göçse hiç deÄ?ilse bu göç sırasıda ozanlar her zamankinden fazla önem kazanacaktır. EÄ?er söz konusu toplum sık sık göç eden bir toplumsa zaten o toplumda ozanların normal toplumdaki yerlerine göre bir adım önde olmaları beklenebilecek bir durumdur.
Sürekli Göç Ederek YaÅ?amak: Yukarıda da bahsedildiÄ?i gibi, böyle toplumlarda ilk göze çarpan, maddesel ürünlerin çok sınırlı olma zorunluluÄ?udur. Göç sırasında her eÅ?ya, taÅ?ınacak bir yük haline gelir. Ve sonuç olarak taÅ?ınmaya ne kadar deÄ?eceÄ?i sorgulanır. Sürekli göç eden toplumlar, göçü yaptıkları alan ne kadar sınırlı olursa olsun, yerleÅ?ik bir topluma göre çok daha fazla deÄ?iÅ?im halindedir. Gittikleri ve yaÅ?amaya baÅ?ladıkları yeni yerler, daha önce yaÅ?adıklarına ne kadar yakın olursa olsun her zaman ancak orada yaÅ?amaya baÅ?layınca keÅ?fedilecek yeni gizemler barındırabilir. YaÅ?amları her açıdan içinde barındırdıÄ?ı bu deÄ?iÅ?ime uyum saÄ?layacak Å?ekilde tasarlanmak zorundadır. Bu uyum zorunluluÄ?unun yarattıÄ?ı yaÅ?amın nasıl bir yaÅ?am olabileceÄ?ine iliÅ?kin yaratılacak kurgular, fantastik öykülerde yer alabilecek ilginç fantastik ögelerin arasında yer alabilirler.
Gökyüzü
Fantastik Edebiyatta Gökyüzü: Gökyüzünü hayatımızın bazı anlarında etrafımızdaki DünyaÂ?nın sıradan bir ayrıntısı olarak görmemiz mümkündür. Ama baÅ?ka bazı anlarda, gökyüzünde sıradıÅ?ı bir Å?eyler oluyorken, ya da bir Å?ekilde gökyüzünü izlemeye daha fazla vakit bulduÄ?umuz saatlerde, bir anda bizi en fazla etkileme potansiyeline sahip ögelerden birisi haline gelebilir. Etrafımızdaki DünyaÂ?nın, Yeryüzü, Denizler ve Gökyüzü olarak ayrılabileceÄ?i zamanlarda, muhtemelen bu üçlünün arasında hem en çok korkulan hem de en çok ilgi çeken gökyüzü idi. Her ne kadar özellikle yeryüzü, kimi zaman denizler de insanları kimi zaman gökyüzü kadar etkileyebilse de, gökyüzü bu diÄ?er iki yerle kıyaslandıÄ?ında çok daha hızlı deÄ?iÅ?me imkanına sahiptir, aynı zamanda insanı çok daha fazla Å?aÅ?ırtan ve diÄ?erlerine göre çok daha rahat gözlenilen ama içinde yol alınması en güç yerlerden birisidir. Bir çok medeniyet açısından, gökyüzüne hükmedebilmek, bir varlıÄ?ın sahip olabileceÄ?i en büyük güçlerden birisi olarak tasvir edilmiÅ?tir. Gökyüzündeki deÄ?iÅ?imlere kısmen de olsa hükmedebilen varlıklar, fantastik edebiyatta sıkça geçen gökyüzü ögesi ile içiçe ögelerden biridir. Gökyüzünde fantastik ya da fantastik olmayan yöntemlerle yapılan seyahatler ise gökyüzü ögesinin farklı bir iÅ?leniÅ? tarzı olarak sayılabilir. Fantastik Edebiyatta yer alan bir üçüncü gökyüzü ögesi ise, yaÅ?adıÄ?ımız Dünyadakinden daha farklı bir gökyüzünün olduÄ?u Dünyalar, ya da hikayenin geçtiÄ?i Dünyadaki gökyüzünde meydana gelen, o güne kadar hiç rastlanmamıÅ? deÄ?iÅ?imlerdir.
Gökyüzüne Hükmetmek: Kimi zaman basitçe rüzgarı kontrol etmek, ya da yaÄ?murun hızını azaltıp hızlandırmak gibi nisbeten basit bir kontrol Å?eklinde olabilir. Ancak bazen, istediÄ?i zaman rüzgar ya da yaÄ?mur yaratma, kimi zaman Å?ehirleri yok edebilecek fırtınalara yön verebilme, hatta kimi zaman GüneÅ?Â?in, Yıldızların ve AyÂ?ın yerlerini kontrol etme düzeyine bile ulaÅ?abilir. Her hangi bir varlıÄ?ın gökyüzünü kontrol etmesini saÄ?layan çoÄ?u zaman tam olarak açıklanamayan bir gizemdir. Bazen bu kimi hikayelerde kendince bir tür bilinci olduÄ?u hayal edilmiÅ? gökyüzü ile iletiÅ?im kurup onu istediÄ?i gibi davranmaya ikna edebilir. Elbette bu tür bir bilince sahip gökyüzünün söz konusu kiÅ?inin isteÄ?ini reddetme ihtimali de vardır.
Gökyüzünde Seyahat: Ã?oÄ?u zaman uçarak yapılır, kimi zaman gerçek yaÅ?amda da çalıÅ?ması mümkün bir aletin yardımı ile uçulabileceÄ?i gibi, bazen de bir tür büyüsel method yardımı ile, ya da kimi zaman gökyüzünde uçabilen bir tür fantastik hayvanın yardımı ile uçulması mümkündür. Kimi zamanda hikayelerdeki hayal gücü ile gökyüzünde seyahat etmenin uçmak dıÅ?ında yöntemleri de bulunabilir. Ã?rneÄ?in kimi hikayelerde, yeterince yüksek bir aÄ?aca tırmanarak, bulutların üzerine kadar çıkmak, hatta bazen Gezegenlere ya da GüneÅ?Â?e ulaÅ?mak bile mümkün olabilir. Kullanılan method ne olursa olsun, gökyüzüne seyahat sırasında muhtemelen en çok dikkat çeken aÅ?aÄ?ıdaki uçsuz bucaksız gözüken yeryüzü olacaktır. Gökyüzü çoÄ?u zaman zaten yer yüzünde görüldüÄ?ünden daha farklı bir Å?eyler göstermez. Ancak bazı fantastik hikayelerde, gökyüznde de ilginç ögeler yaratılabilir. Kimi zaman bir fırtınanın ortasın, ya da ulaÅ?ılan bir gezegenin, ya da GüneÅ?Â?in üzeri,, hayal gücü ile yaratılmıÅ? ilginç bir ortam haline getirileb
_________________ HARBE GÄ°DEN
Harbe giden sarı saçlı çocuk! <br>Gene böyle güzel dön; <br>Dudaklarında deniz kokusu, <br>Kirpiklerinde tuz; <br>Harbe giden sarı saçlı çocuk! <br>
Last edited by Firble on Tue Oct 19, 2010 2:10 pm; edited 14 times in total
Fantastik Edebiyatta GüzelliÄ?in Yeri: Güzellik zamana ve DünyaÂ?nın farklı yerlerine göre deÄ?iÅ?en bir özelliktir. Yüzyıl öncesinin güzellik anlayıÅ?ı ile bugünkünün bile birçok farklarının olduÄ?unu düÅ?ünürsek bambaÅ?ka diyarlarda bambaÅ?ka özellikleri olan halkların ve canlıların farklı güzellik anlayıÅ?larının olabileceÄ?ini düÅ?ünebiliriz. Ancak çoÄ?u hikayede her zaman geçerli olan evrensel bir güzellik anlayıÅ?ının olduÄ?u kabul edilir. Hatta bazen bazı kadınların güzelliÄ?i birbirinden çok farklı yerlerde yaÅ?ayan birçok insanı büyüleyecek kadar fazladır. Fantastik edebiyatta, daha güzel olmaya çalıÅ?an kadınlar, güzel kadınların etkisi altına giren erkekler birçok hikayede yer sahibi olan ögelerdir.
SıradıÅ?ı GüzelliÄ?i Olan Kadınlar: Muhtemelen ilk akla gelebilecek örnek deniz kızlarıdır. Deniz Kızları öyle güzeldir ki, denizciler gemileri kayalıklara çarpıp parçalanmak üzereyken bile gözlerini onlardan alamazlar. Orman perileri de kimi zaman deniz kızları gibi efsanevi özelliklere sahip yaratıklar olarak hikayelerde yer alırlar. Deniz kızlarına benzer Å?ekilde orman perileri de insanları güzellikleri ile büyüler, ormanın derinliklerine çeker ve kaybolmalarına neden olurlar. Benzer Å?ekilde bazı hikayelerde de efsanevi güzelliÄ?e sahip ve bu güzellikle bazı erkeklerin imparatorluklarını bile felakete sürüklemeyi göze alabildiÄ?i kadınlar vardır. Spartalı Helena bu kadınlara bir örnektir. Yunan mitolojisinde efsanevi güzelliÄ?i olan bir kadındır. Truva Prensi Paris ona aÅ?ık olup tüm ülkeyi felakete sürükler. KarÅ?ılaÅ?an herkesi etkileyen büyüleyici güzelliÄ?e hemen her insanı etkileyen bir güzellik standartının olduÄ?u Å?eklinde ifade edilebilse de bu tür güzelliÄ?i açıklamanın bir yolu daha vardır. Bu tür güzelliÄ?e sahip olan kadınların insanların zihinlerindeki ideal güzelliÄ?in görüntüsünü açıÄ?a çıkarıp her insana tam olarak onun görünmek istediÄ?i gibi görünmesi ile saÄ?landıÄ?ı da düÅ?ünülebilir.
GüzelliÄ?in PeÅ?indeki Kadınlar: Bir kadının güzelliÄ?i elde etmesinin farklı yolları vardır. Bunlardan bir tanesi belki de ilk akla geleni gençleÅ?mektir. Bu bir iksirle ya da doÄ?rudan bir büyü ile ya da baÅ?ka bir kadının gençliÄ?ini ile mümkün olabilir. Elbette bir kadının doÄ?rudan güzelliÄ?ini çalmak da güzelleÅ?menin yollarından birisidir.
Ã?irkinlik Lanetleri: Kimi zaman bir sihir bir tılsım bir lanet kadının çirkin görünmesine de yol açabilir. Bu tür lanetler sadece kadınların deÄ?il erkeklerin de baÅ?ına gelebilecek lanetlerdir. Bu çirkinlik sürekli devam edebileceÄ?i gibi söz konusu kurbanın gününgünün belirli saatlerinde eskisi gibi güzel veya yakıÅ?ıklı günün belirli saatlerinde ise çirkin olarak kalınması da mümkündür. Bu lanetten kurtulmanın en ünlü yolu eÄ?er kurban bir kadınsa bir erkeÄ?in erkekse bir kadının çirkin görüntünün arkasındaki insanı fark etmesidir. Bir kere söz konusu çirkinliÄ?in sadece görüntü olduÄ?u anlaÅ?ıldıktan sonra çoÄ?unlukla kadınların lanetlenmiÅ? erkekleri öpmeleri de fantastik öykülere eklenmiÅ? ögelerdir.
Güzellik Temasının Yer AldıÄ?ı Hikayeler: Elbette Truva efsanesi bu konuda en ünlü örneklerden birisidir. Hikayenin baÅ?ında tanrıların kendi aralarında kavga ettikleri ve en sonunda ParisÂ?i yani Truva Prensini kimin daha güzel olduÄ?unu belirlemek için hakem olarak seçerler. Paris güzellik tanrıçası olarak da bilinen AfroditÂ?i seçer. Helena onun hem ödülü, hem de yarıÅ?mayı kaybeden tanrıçaların ona verdiÄ?i bir cezadır. KurbaÄ?a prens hikayesinde ise lanetlenmiÅ? ve o nedenle çirkin bir kurbaÄ?a olarak görünen ve yeniden eskisi gibi yakıÅ?ıklı olabilmesi için bir kadının kendisini öpmesine ihtiyaç duyan bir adamın öyküsü anlatılır. Pamuk Prenses hikayesi de kimi anlatımlara göre ülkedeki kimi anlatımlara göre ise Dünyadaki en güzel kadın olmak isteyen. Ancak Pamuk Prensesin kendisinden güzel hale gelmesi yüzünden bu isteÄ?ini Pamuk Prensesi öldürerek gerçekleÅ?tirmek isteyen kadının öyküsünü anlatır.
H
Hanlar
Fantastik Edebiyatta Hanlar: Fantastik Edebiyattaki han ögesi genelde karakterini ortaçaÄ?larda Å?ehir ve kasabalarda bulunan hanlardan alır. Bu dönemde hanlar, belki bugünkü oteller gibi kentin ya da kasabanın sokaklarına ilk ayak basanlar için bir sıÄ?ınak gibidir. EÅ?yalarını koymak, yerleÅ?mek, kentteki ya da kasabadaki iÅ?lerini halletmek ya da yoluna devam etmek için güç toplamak bir bakıma bir tür dinlenme yeri ya da bir duraktır hanlar. Ancak bunun dıÅ?ında kentin ya da kasabanın diÄ?er insanları ile uyumsuz, çok da kabul görmeyen insanlar için de hanlar yabancı insanların, hatta farklı dilleri konuÅ?an insanların, bazı fantastik öykülerde insan bile olmayan kiÅ?ilerin arasında karıÅ?ıp kaybolabilecekleri bir tür sıÄ?ınaktır. Ya da kendileri gibi garip görünen pek çok insanın arasında dikkat çekmeden gizli bir Å?eylerin konuÅ?alabileceÄ?i bir yer. Sonuç olarak doÄ?rudan fantastik bir öge olmasa bile çoÄ?u zaman fantastik edebiyatın hatta çoÄ?u zaman fantastik olmayan edebiyatın içinde de gizem, yabancılık gibi ögelerin olduÄ?u ya da uzun yolculukların konu edildiÄ?i hikayelerde hanlar genellikle yeri olan ögelerdir.
Hanların Genel Ã?zellikleri: Genellikle üst katlarda odalar, giriÅ? katında da içki içip bazen de yemek yenebilecek bir salon bulunur. Bazen yukarıdaki odaların bir bölümü aslında o Å?ehir ya da kasabada yaÅ?ayıp aÅ?ırı içki içip sarhoÅ? olmuÅ? olanların kalması için ayrılmıÅ? bazen içlerinde hiçbir eÅ?yanın hatta kimi zaman yataÄ?ın bile olmadıÄ?ı odalardır. Bazen giriÅ? katında bir de mutfak, aÅ?aÄ?ıda da özellikle içkilerin saklandıÄ?ı bir kiler de bulunabilir. Bazı hanlar ayrıca, gizli grupların toplandıÄ?ı bazı odalar da içerebilir. Bu tür odalar kimi zaman istenmeyen kiÅ?ilerin girmesini önlemek için büyü ile ya da farklı yollarla korunabilirler. Bu tür odalara ilk defa girecek kiÅ?iler bazen hancıya bir tür parola söylerler ve hancı onları toplantının yapılacaÄ?ı odaya götürür.
Hancılar: Bazı hikayelerde sıcak ve dost canlısıdırlar. Hatta handa kalmaya gelen yabancı insanları tehlikelere, bazen içinde yaÅ?adıkları kentin insanlarına karÅ?ı bile korurlar. Bazen de gizemli, hatta kimi zaman gelen insanlar için tehlike de oluÅ?turabilecek karakterlerdir. Ã?oÄ?u zaman kentin dıÅ?arısındaki Dünyada olup bitenler hakkında kimi zaman kentin içindeki olaylar hakkında da en çok bilgi sahibi olan insanlardandırlar. Bu nedenle kimi zaman birisi ya da bir nesne hakkında bilgi edinmek için ilk baÅ?vurulan insanlar hancılardır.
BuluÅ?ma Yeri Olarak Hanlar: Herkesin duymak istemediÄ?i gizli bir Å?eyler konuÅ?mak için en uygun yerler hanlardır. Ã?zellikle de eÄ?er konuÅ?ulacak kiÅ?iler baÅ?baÅ?a kalınmayı göze alacak kadar güvenilecek kiÅ?iler deÄ?illerse. Kentin içindeki gizli gruplara, örneÄ?in hırsız loncalarına girmek için ya da krala karÅ?ı ayaklanma planlayan asi gruplarına katılmak için ilk buluÅ?maların yapıldıÄ?ı, hatta kimi zaman sınavların verildiÄ?i yerler hanlardır. Aynı zamanda birbirini çok da tanımayan iki ya da daha fazla insanın bir iÅ? için ilk bir araya geleceÄ?i yerler de genellikle hanlardır. Belki de bu nedenle çoÄ?u amatör fantastik hikayede macera baÅ?lamadan önce gruplar hanlarda toplanır ve oradan yola çıkarlar.
Han Kavgaları: Kimi zaman hanlar birbirinden hoÅ?lanmayan insanların da bir araya geldikleri yerlerdir bazen de kendini kanıtlamak isteyen bazı çeteler hanlarda kavga etmek için birilerini aramaya gelirler. Genellikle hancılar bu tür kavgaları önlemek ister hatta kimi zaman kavgaları önlemek için iyi dövüÅ?en birisini salonun kapısının önünde ya da içeride tutarlar.
Hanlarda Anlatılan Hikayeler: Hanlar aynı zamanda ozanların, sihirbazların bazen büyücülerin de gösteri yaptıkları yerlerdir. Bu kiÅ?ilerin içinde ozanların özel yerleri vardır. Bir hanın içerisinde bazen bir ozandan dinlenilen bir öykü ya da bir Å?iir hatta bazen bir Å?arkının içinde geçen bir sözcük fantastik bir hikayenin uzun zamandır bir gizemi çözmeye çalıÅ?an karakterine aradıÄ?ı ipucunu verebilir. Bazen ozanlar hikayelerine ya da Å?arkılarına bilerek belirli insanların dikkatini çekecek sözcükler eklerler. Ã?rneÄ?in kimi zaman dahil oldukları krala karÅ?ı bir asi grubu keÅ?fetmek için gelen birinin dikkatini çekebilecek bir sözcüÄ?ü Å?arkısına eklemek, böyle birinin yaratacaÄ?ı tehlikeyi baÅ?tan önlemenin en etkin yoludur.
Hapishaneler (Zindanlar)
Fantastik Edebiyatta Hapishaneler: Hapishaneler gerek günümüz Dünyasının modern hapishaneleri olsun, gerekse geçmiÅ? zamanın zindanları olsun, hemen her zaman ürkütücüdür. Bir tutuklu ya da esir için baÅ?ına neyin geleceÄ?ini bilmediÄ?i bir yerdir hapishane, nereye gideceÄ?ine ne yapacaÄ?ına çoÄ?u zaman kendisi karar veremez. Bir gardiyan içinse, muhtemelen oradan kaçmak isteyen kendisinden nefret eden insanlarla dolu bir yerdir. Böylesine büyük korku ve gizem kaynaÄ?ı olan bir mekanın gerek modern gerek geleneksel fantastik edebiyat tarafında sıkça kullanılan bir öge olması son derece doÄ?al bir durumdur. Elbette fantastik edebiyat diÄ?er ögelere yaptıÄ?ı gibi fantastik edebiyata da kendince farklı boyutlar ekleyip zenginleÅ?tirebilmektedir.
Hapishane ve Zindanlarda Yer Alabilecek Ã?geler: En klasik öge hücrelerdir. Hücre hem söz konusu kiÅ?inin kaçmasını engellemek için yapılır, hem de kimi zaman hücrenin kendisi cezanın kendisidir. Ã?zel bir takım varlıklar ya da özel güçlere sahip kiÅ?ilerin kaçmaması için bazen özel hücreler yapılabilir. Bu tarz hücreler çoÄ?u zaman söz konusu kiÅ?ilerin fantastik güçlerini kullanmalarını engelleyecek Å?ekilde tasarlanmıÅ?tır. Ã?rneÄ?in duvarlardan geçme yeteneÄ?i olan bir kiÅ?inin hücresi ancak asma köprü ile ulaÅ?ılabilen etrafı uçurumlarla çevrili bir hücre olabilir. Elbette yine klasik bir öge hapishanelerden bulunan sıradıÅ?ı gardiyan ve mahkumlardır. SıradıÅ?ı bir mahkumlar özellikle fantastik güçlere sahiplerse onları hapishanede tutmakla görevli sıradıÅ?ı mahkumların çok dikkatli olmaları gerekebilir. Söz konusu fantastik gücün kullanılmasına neden olacak ufacık bir ihmal o kiÅ?inin kaçmasına neden olabilir. SıradıÅ?ı gardiyanlar da kimi zaman sadece mahkumların deÄ?il, diÄ?er gardiyanların da korku duydukları varlıklar haline gelebilirler. Ã?zellikle bu gardiyanlar insan dıÅ?ı bir varlıksa, yine farkında olmadan o gardiyanı kızdıracak en ufak bir hareket bunu yapan mahkum ya da gardiyanın zarar görmesine neden olabilir. SıradıÅ?ı gardiyan ya da mahkumlar söz konusu olduÄ?unda bazen fantastik güçleri olmayan insanları durdurmayacak bazı maddeler ya da eylemlerin onları durdurması, ya da onlara dayanılmaz gelmesi mümkündür. Nasıl mıknatıs demir üzerinde etkili ama insan üzerinde etkili deÄ?ilse, bazen sıradan bir ses ya da müzik, bir renk, ya da bir ıÅ?ık fantastik güçleri olan ve alt edilmez gibi görünen bir mahkum ya da gardiyan için dayanılmaz ya da vazgeçilmez, ya da dehÅ?et verici olabilir. Elbette bu sıradıÅ?ı gardiyan ve mahkumların kendilerine fantastik ana ya da yan öge olarak yer alabilecek kendi öyküleri olabilir ki bu tür öyküler de fantastik öykülere renk katabilecek ögeler arasındadır. Fantastik ya da fantastik olmayan hikayelerde hapishanelerle ilgili yer alabilecek bir baÅ?ka bir öge de hapishanede daha önce yer almıÅ? mahkumlarla ilgili izlerdir. Bu izler kimi zaman sonraki mahkumlar için uyarılar içerebilir. Ya da onların kaçmalarına ya da hapishaneden çıktıklarında onlara yardım edecek sırlar içerebilir.
Hapishaneden KaçıÅ?: Belki en çok iÅ?lenen hapishane ögesidir. Kimi zaman doÄ?rudan hücreden dıÅ?arıya açılan bir yol bulma ya da yaratma Å?eklinde olabilir. Bu yol bazen fantastik bir yolla yaratılabilir, ama fantastik bir hikayede bile fantastik olmayan yollarla yaratılması mümkündür. Kimi zaman da kaçıÅ? hapishanenin tüm güvenlik önlemleri ve güvenlikle sorumlu kiÅ?ilerle yüzleÅ?erek de olabilir. Bazen özellikle fantastik yollarla korunan bir hapishaneden çıkmak için bir bilmeceyi çözmek ya da bir sınamayı geçmek gerekebilir.
SıradıÅ?ı Hapishaneler: Ã?zellikle fantastik halk edebiyatında sıkça yer alan ögeler arasındadır. Kimi zaman bir ada ya da bir gezegen baÅ?lı baÅ?ına bir hapishane haline getirilebilir. Kimi zaman ateÅ?ten, sudan hapishaneler yapılabilir. Ya da havada asılı duran ve bu nedenle kimsenin kaçamayacaÄ?ı hapishaneler yaratılabilir. Yaratılabilecek sıradıÅ?ı hapishane türlerinden birisi de insanların zihinleridir. Kimi zaman fantastik yollarla insanlar kendi zihinlerinin içine hapsedilebilir. Böyle durumlarda bazen kendi zihinlerinin içinden çıkabilmek için bir gerçeÄ?in farkına varmak, ya da bazen o gerçekle yüzleÅ?mek gerekebilir.
Haritalar
Fantastik Edebiyatta Haritalar: Haritalar, baÅ?ta korsan hikayeleri ve define avları olmak üzere farklı fantastik hikayelerde kendilerine yer edinebilen ögelerdir. Genellikle belli bir ülkeyi keÅ?fetmek isteyen bir maceracı, ya da gezgin ya da kaÅ?if, ya da belli bir yeri ya da nesneyi bulmak isteyen insanlarca kullanılırlar. Ã?oÄ?u zaman üzerlerinde gizemli bir takım Å?ekiller, anlamı çözülmesi zor yazılar olabilir. Kimi zamansa haritalar ancak belli renklerdeki ıÅ?ıÄ?a tutulduÄ?unda ya da üzerine belli bir madde sürüldüÄ?ünde ortaya çıkacak bir takım gizli yazılar, ya da Å?ekiller içerebilirler.
Haritaların Niye Kullanılır: Günümüz Dünyasında, haritalar, bir bölgedeki yerÅ?ekillerini ve coÄ?rafyayı anlamaktan, o bölgenin iklimi hakkında bilgi edinmeye, o bölgenin nufus yoÄ?unluÄ?una kadar çok çeÅ?itli bilgiler içerebilirler. Dolayısı ile haritaların öncelikli olarak kullanıldıÄ?ı alan bilimsel araÅ?tırmalardır. Ancak daÄ?larda yürüyüÅ? yapan bir sporcudan, kutuplarda keÅ?if yapan bir kaÅ?ife, Å?ehrin altındaki tünellerde belli bir noktayı bulmaya çalıÅ?an belediye görevlisine kadar bir çok kiÅ?i hala haritayı belli bir bölgede kaybolmamak ya da aradıÄ?ı bir Å?eyi bulmak için kullanabilmektedir. Fantastik Edebiyatta haritaların kullanım alanları da elbette öncelikle yolunu kaybetmeme, ya da aradıÄ?ını bulma amaçlıdır. Ã?zellikle daha önce bilinmeyen, karmaÅ?ık bir yere girildiÄ?inde, örneÄ?in bir ormanda ya da yer altında, ya da bir labirentte elinde bir haritanın olması bir fantastik edebiyat karakterinin çok iÅ?ine yarayabilir. Elbette kimi zaman haritayı tam anlamı ile kullanmadan önce o haritadaki iÅ?aretlerin ya da renklerin ya da yazıların ne anlama geldiÄ?ini çözmesi gerekebilir.
Haritadaki Å?ekiller ve Yazılar: Haritaların içerdikleri bilgileri anlayabilmek için çoÄ?u zaman önce haritanın kendine özgü dilini çözmek gerekir. Ã?rneÄ?in günümüz haritalarında nerenin ne kadar yüksek olduÄ?unu anlayabilmek için haritadaki hangi rengin ne kadar yüksekliÄ?e denk geldiÄ?ini anlamak gerekebilir. Bir fantastik hikayede de, yazar, hayal gücünü kullanarak haritaya kendine özgü doÄ?ru Å?ekilde bakıldıÄ?ında insanlara bilgi veren birçok özellik koyabilir. Ã?rneÄ?in hikayenin karakterlerinden birisi haritaya elini sürdüÄ?ünde elini yakan noktalar aslında haritada o noktalarda iÅ?aret edilen bölgelerin bir özelliÄ?ini iÅ?aret ediyor olabilirler. Haritalarda çoÄ?u zaman Fırtınalar Denizi, Uçurum DaÄ?ları gibi isimlerle belli bölgeler tanıtılıyor olabilir. Bu isimlerin özellikle Orta Ã?aÄ?ın devam ettiÄ?i yıllarda ve öncesinde o bölgenin bir özelliÄ?ini yansıttıÄ?ını düÅ?ünmek mümkündür. Dolayısı ile kimi zaman isimler baÅ?lı baÅ?ına kendine özgü bilgiler içerebilirler. Kimi zaman da haritada normalde haritanın üzerinde görülmeyecek boyda bir yer ya da bir Å?ekil büyütülerek çizilmiÅ? olabilir. Bu tür Å?ekillere günüzdeki haritalarda da rastlamak mümkündür. Ve hemen her zaman bu Å?ekiller özel bir öneme sahip yerleri iÅ?aret ederler. Fantastik edebiyatta kimi zaman söz konusu Å?ekle bakan bir insanın bu Å?eklin neyi ifade ettiÄ?ini hemen görmesi mümkün olmayabilir. Bazen bu Å?eklin ne olduÄ?unu anlamak için mutlaka haritada Å?eklin üzerinde gösterildiÄ?i bölgeye gitmek gerekir, hatta kimi zaman bu bölgede ancak günün belli bir saati veya yılın belli bir günü söz konusu Å?eklin ne olduÄ?unu anlamak veya söz konusu Å?ekli gözlemlemek mümkün hale gelebilir.
Haritalarda Gizli Yazı ve Å?ekiller: Kimi zaman haritalarda kimi yazı ve Å?ekillerin anlamını çıplak gözle anlamak mümkün olmayabilir. Yazılar söz konusu olduÄ?u zaman hikayelerde yer alabilecek oldukça basit bir numara yazının bir aynadan bakıldıÄ?ı zaman okunabilecek Å?ekilde ters yazılmasıdır. Gerek yazı gerekse Å?ekillede kimi zaman bazı mercek ya da aynalarla bakıldıÄ?ında Å?eklin ya da yazının ne olduÄ?unu anlamak mümkün olabilir. Ya da bazen söz konusu haritayı baÅ?ka bir harita ile üst üste koyunca, haritadaki Å?ekil ve yazıların gerçek anlamını çözmek mümkün olabilir. Ã?zel bir ıÅ?ıkla bakmak, ya da haritanın üzerine bir kimyasal madde sürmek de bazen haritada gizli kimi yazı ve Å?ekilleri görünür hale getirebilir.
Hastalıklar
Fantastik Edebiyatta Hastalıklar: Ã?ncelikle hastalıÄ?ın son üç yüz dört yüzyıllık zaman diliminin öncesinde, pek çok insan için en anlaÅ?ılamayan en fantastik ögelerden biri olduÄ?undan bahsetmek gerekir. Bir kere ortaya çıktıÄ?ında tedavi edilebilse bile, hastalıkların uzun süre nereden ortaya çıkıp nasıl bulaÅ?tıÄ?ını çoÄ?u insanın anlayamamıÅ?tır. Bu da bazı insanlara zaman doÄ?a üstü, bir takım fantastik ögelerin hastalıkları yaratabileceÄ?ini düÅ?ündürmüÅ?tür. Klasik hastalık belirtileri sayılabilecek, deride beliren lekeler, kanamalar, yemek yiyememe, ishal, halsizlik gibi belirtiler de insanları baÅ?lı baÅ?ına Å?aÅ?ırtan ve kimi zaman çaresiz bırakan belirtilerdir. Bu belirtilere de insanların hayal gücü ile yeni belirtileri eklemesi çok zor olmamıÅ?tır. Aslında belki de hastalıkların bu gizemli yanından esinlenen modern bilimkurgu edebiyatı da çoÄ?u fantastik varlıÄ?ı da oluÅ?umlarını bir tür hastalıÄ?a baÄ?layarak bilimkurgu edebiyatına aktarabilmiÅ?tir.
Hastalıkların Nedenleri: Kuyuların ya da havanın zehirlenmesi ya da ısırıÄ?ı ile insanı hasta eden böceklerin bir Å?ehre ya da kasabaya üÅ?üÅ?mesi, hastalıkların hem gerçek yaÅ?amda rastlanan, hem de fantastik edebiyata aktarıldıÄ?ında içinde yer aldıÄ?ı hikayeye renk katan nedenleri arasındadır. Å?ehri ya da kasabayı istila eden böcekler, çekirge ya da sivrisinek gibi günümüz Dünyasında yer alan varlıklar olabileceÄ?i gibi, tamamen yazarın hayal gücü ile yarattıÄ?ı varlıklar da olabilirler. Kimi zaman belli bir zamana kadar birbirinden ayrı yaÅ?ayan iki insan grubu bir araya geldiÄ?inde de biri diÄ?erine hastalık taÅ?ıyabilir. Gerçek Dünyada Amerikanın keÅ?fi sırasında, Avrupalılar Amerika halklarına bu Å?ekilde kimi hastalıklar taÅ?ımıÅ?tır. Fantastik edebiyat hikayelerinde ise elfler, insanlar, cüceler, gnomlar birbirlerine hastalıklar taÅ?ıyabilirler. Kimi zaman da fantastik edebiyatta insanlar bir Å?ekilde doÄ?ayı ya da doÄ?anın belli bir parçasını mesela bir ormanı, veya bir Å?ehir için çok önem taÅ?ıyan bir nehri kızdırabilirler ve doÄ?anın tamamı ya da kızdırdıkları parçası söz konusu insanlara bir hastalık taÅ?ıyabilir. HastalıÄ?ın bir yerden baÅ?ka bir yere taÅ?ınmasının bir diÄ?er yolu da kimi insanların hastalıÄ?ı bilerek söz konusu yerde yaÅ?ayanlara bulaÅ?malarını saÄ?lamalarıdır. Bu konuda tarihte gerçekten yaÅ?anmıÅ? en meÅ?hur örnek, Å?ehri kuÅ?atanların Å?ehrin içine salgın hastalıÄ?a yakalanmıÅ? insanları mancınıklarla atmaları bu sayede Å?ehirdeki insanların da o hastalıÄ?a yakalanmalarını saÄ?lamalarıdır.
Hastalıkların Belirtileri: Ä°lk akla gelen belirtiler, derinin bir Å?ekilde kendini deÄ?iÅ?tirmesi, hastalanan kiÅ?inin belli Å?eyleri bazen hiçbir Å?eyi yiyememesi, bazen belli Å?eylere karÅ?ı, mesela sese ya da ıÅ?ıÄ?a karÅ?ı hassaslaÅ?ması, kimi zaman da davranıÅ? biçiminin deÄ?iÅ?mesi olabilir. Bu belirtileri, daha uç noktalara taÅ?ıyarak pek çok fantastik varlıÄ?ın nasıl ortaya çıktıÄ?ına bir tür açıklama getirmek mümkün olabilir. Ã?rneÄ?in derinin deÄ?iÅ?mesi, daha çok kılla kaplanması, hastanın daha saldırgan hale gelmesi bir tür kurtadamlıÄ?a varan hastalık belirtileri olarak görülebilirler. Ya da derinin yavaÅ? yavaÅ? çürümeye baÅ?laması, söz konusu insanın bildiÄ?imiz anlamda düÅ?ünme yeteneÄ?ini kaybetmesi, kan dolaÅ?ımının yavaÅ?laması insanı bir tür zombiye dönüÅ?türen hastalıÄ?ın belirtileri olarak görülebilirler. Ya da derinin ıÅ?ıÄ?a karÅ?ı daha hassas hale gelmesi, hastalanan kiÅ?inin normal yiyecek ve içeceklerin hiçbirini yiyememesi, o nedenle sadece kanla beslenebilir hale gelmesi insanı bir tür vampire dönüÅ?türen bir hastalıÄ?ın belirtileri olarak düÅ?ünülebilir. Dolayısı ile kimi fantastik yaratıkların özelliklerini bir tür hastalık belirtisine dönüÅ?türerek, bu yaratıkların aslında insanın vücudune giren bir tür virüs tarafından yaratıldıÄ?ını hayal etmek mümkündür. Bu tür varlıkların varlıklarını bir tür virüse baÄ?layarak da bu yaratıkları fantastik edebiyat Dünyasından bilimkurgu edebiyatı Dünyasına taÅ?ımak mümkün olmuÅ?tur. Modern Bilimkurgu Edebiyatında özellikle hastalıkların düÅ?manlarını yok etmek için saldırgan çoÄ?u zaman fantastik edebiyatta rastlanabilecek yaratıklar yaratan bilimadamlarına sıkça rastlanabildiÄ?inden sanırım bahsedilebilir.
Hatırlamak
bkz. Unutmak ve Hatırlamak
Hayaletler
Fantastik Edebiyatta Hayaletlerin Yeri: Hayaletler günümüzde birçok insan tarafından var olduklarına inanılan varlıklardır. Hayaletlerle iletiÅ?im kurmayı meslek edinmiÅ? kiÅ?ilere, ya da hayaletlerin varlıÄ?ını kanıtlamak için çekilmiÅ? televizyon belgesellerine günümüzde rastlamak zor deÄ?ildir. Ã?oÄ?unlukla ölümün ardından ruhların gittiÄ?i yere gitmeyen, yaÅ?adıÄ?ımız Dünyada kalan ruhlar olarak tasvir edilirler. Bazen çektikleri acılar bazen yapmaya devam etmeleri gereken bir iÅ?, örneÄ?in kendilerine emanet edilmiÅ? bir yerin bekçiliÄ?i, bazen de huzur bulmaları için düzeltmeleri gereken bir hata olduÄ?u için burada kaldıkları hikayelerde yazar. Ã?oÄ?unlukla hikayelerin ana karakterleri için korkutucudurlar. Ancak kimi zaman amaçları bu karakterler yardımcı olmaktır. Zaman zaman karakterler hayaletlerle bizzat iletiÅ?im kurmak isterler. Bunun için ya bir Å?ekilde öÄ?rendikleri bir ayinin ya da iletiÅ?ime yardımcı olacak bir nesnenin yardımı ile ya da bu iletiÅ?imi kurmayı meslek edinmiÅ? kiÅ?inin yardımı ile istedikleri hayaletle iletiÅ?im kurarlar. Söz konusu hayalet yaÅ?arken tanıdıkları bir kiÅ?i ise elbette duygusal olarak çok yorucu bir çaba olur insanlar için. Muhtemelen sıkça inanılan bir öge olmaları onları oldukça geniÅ? bir hikaye ögesi haline getirmiÅ?tir. Sadece belirli kentlerde ya da bölgelerde bulunan hayaletlerin öykülerini anlatan öykü kitaplarını bile bulmak zor deÄ?ildir.
Hayaletlerin Genel Ã?zellikleri: Aslında ruh olarak tasvir edilip yaÅ?arken de bedenimizde var olduÄ?u zaman zaman savunulan bir kavram hayaletlerin özelliklerini tanımlar. Zira hayaletler bedenlerinden tamamen arınmıÅ? ruhlardır. Kesinlikle bildiÄ?imiz tüm maddelerden farklıdırlar. Bazen madde olmadıkları, hareket eden bir enerji yıÄ?ını olduklarından bahsedilir. Ä°nsanlar tarafından genellikle duyulmaz görülmez ve hissedilmezler, ancak yeterince çaba gösterdiklerinde, ya da onları etkileyen bir olay olduÄ?unda, kızdıklarında, mutlu olduklarında, belki korktuklarında kokularını hissetmek, seslerini görmek, hatta bazen onları görmek ve onlara dokunmak mümkün hale gelir. Hayaletlerle ilgili belgeseller bir hayalet bu tür bir çaba gösterdiÄ?inde kapalı bir yerde duruluyorsa havanın ısınacaÄ?ı ve elektirikleneceÄ?inden, varsa elektronik aletlerin çalıÅ?mamaya baÅ?layacaÄ?ından bahsedilir.
Bu Dünyada Kalmak: Bir hayalet için bu Dünyada kalma nedeni ne olursa olsun bu Dünya bir hüzün kaynaÄ?ıdır. Gerçek hayatının sonlanmasından sonra geçen her yıl etrafındaki Dünya biraz daha deÄ?iÅ?ir. Onun bu bu deÄ?iÅ?ime uyum saÄ?laması artık mümkün deÄ?ildir. BildiÄ?i ve sevdiÄ?i insanlar hala yaÅ?ıyorlarsa bile onu artık muhtemelen görmezler var olduklarını anlamazlar. EÄ?er bu kiÅ?iler onu özlüyorsa, yakınlarında olduÄ?u halde onların bu özlemine çare olamamak bir hayalet için daha da acı vericidir. Elbette kendini zorlayıp sevdiÄ?i insanla iletiÅ?im kurmak mümkündür. Ancak çoÄ?unlukla bu iletiÅ?im sevdiÄ?i kiÅ?iye daha çok acı verir. Yine de hayeletlerin sevdikleri insanların acılarını kimi zaman azaltabildiklerini de belirtmekte sanırım yarar var. Hayalet zaman zaman kendisine artık hüzün veren bu Dünyadan ayrılmanın yolunu bulamaz. Bunun nedeni henüz kendisi bilmiyor da olsa yukarıda sayılan nedenlerden birisidir. Bazen de muhtemelen yine yukarıda sayılan nedenlerden birinden dolayı verdiÄ?i tüm acıya raÄ?men hayalet Dünyadan ayrılmak istemez. Ancak nedeni ne olursa olsun bu Dünyada kalmak hayalet için ait olmadıÄ?ı bir yerde kalmak gibidir. Hatta daha da beteri bir zamanlar ait olduÄ?u ancak artık ait olmadıÄ?ı bir yerde kalmak gibidir.
Hayaletlerle Ä°letiÅ?im Kurmak: Bazen sadece hayeleti çok etkileyecek ve onun iletiÅ?im için gerekli enerjiyi bulmasını saÄ?layacak bir Å?ey yapmak yeterlidir. Ancak bazen bunun için bir takım aletler mesela üzerinde rakamların ve harflerin bulunduÄ?u bir tahta ve o tahtanın üzerinde kolay hareket eden hayaletin istediÄ?i harfin üzerine kaydırabileceÄ?i bir nesne kullanılır. Bazı insanlar da hayaletleri oluÅ?turan enerji yıÄ?ınlarını kendiliÄ?inden görebildiklerini ve onların seslerini duyabildiklerini savunurlar. Bu insanlar da hem öykülerde hem de gerçek yaÅ?amda hayaletlerle iletiÅ?im kurmak isteyen insanların sıkça baÅ?vurdukları kiÅ?ilerdir.
Hayal Gücü
Fantastik Edebiyatta Hayal Gücü: Hayal gücü çoÄ?unlukla sınırları belli olmayan bir terimdir. Kimi zaman sadece kendini baÅ?ka bir yerde, hatta bazen farklı bir Å?ekilde hayal etmek için kullanılabileceÄ?i gibi, bazen de ilerideki hayatı ya da sevdiklerinin hayatı ya da tüm insanlıÄ?ın geleceÄ?i ile ilgili plan yaparken de hayal gücü kullanılabilir. Sonuç olarak sanatçılar ve bilimadamlarının oldukça iÅ?ine yarayan bir Å?eydir hayal gücü. Dolayısı ile fantastik edebiyat da dahil edebiyatın her alanında da özellikle sanatçı ile bilimadamlarının hayal güçleri rastlanabilecek ögelerin arasındadır. Hayal gücünü en çok kullanan karakterlerse genellikle çocuklardır. Ã?ocuklar için özellikle daha küçük yaÅ?larda iken, önlerindeki Dünya onlar için gizem ile doludur. Dolayısı ile daha büyük gizemleri hayal etmek onlar için nisbeten daha kolaydır. Fantastik Edebiyatta Hayal Gücünün özellikle öne çıktıÄ?ı iki durumdan birisi insanların hayal güçlerinde yarattıkları Dünyayı gerçek olarak görmeleri, ya da hayal ettikleri Å?eylerin gerçeÄ?e dönüÅ?mesidir.
Hayalin Gerçek gibi Görünmesi: Aslında bu konuda en ünlü örnek fantastik edebiyatın dıÅ?ındaki bir karakterdir. Don KiÅ?ot isimli romanda, ana karakter etrafına bakmakta ve gördüÄ?ü her Å?eyi Å?ovalye masallarının bir parçası olan ögeler olarak hayal etmektedir. Sonuç olarak aslında çok farklı karakterleri olan insanlar, aslında çok farklı görünen aletler onun kafasında bambaÅ?ka Å?eylere dönüÅ?ürler ve hikaye boyunca da ona bambaÅ?ka Å?ekilde görünürler. Benzer Å?ekilde etrafındaki nesnelerin ve insanların onlara bakanın hayalinde yeniden Å?ekil kazanması, hatta bazen özellikle bakan kiÅ?inin hayal ettiÄ?i gibi görünmesi fantastik edebiyatta da rastlanabilecek bir ögedir. Bazen fantastik edebiyatta bir tür büyü ya da özel bir fantastik güç sayesinde insanların baktıkları nesne ve insanları hayal ettikleri gibi görmeleri saÄ?lanabilir. Bazen özel bir mekan içinde bulunan tüm insanlara böyle bir güç verebilir, bu durumda her insan o mekanı tam olarak hayal ettiÄ?i gibi görecektir. Bazen de hayali yeterince güçlü bir insan diÄ?er kiÅ?ilerin Dünyayı kendisinin hayal ettiÄ?i gibi görmesini saÄ?layabilir. Bazen bunu hiçbir Å?ey yapmasına gerek olmadan da saÄ?layabilir. Ya da baÅ?ka zamanlarda onların Dünyayı kendisinin hayal ettiÄ?i gibi görebilmesi için, hayal ettiÄ?ini bir Å?ekilde, örneÄ?in müzikle diÄ?er insanlara anlatması gerekebilir.
Hayalin GerçekleÅ?mesi: Kimi zaman bu özel, bazen sadece belirli bir süre için verilen bir güçtür, bazen de bir hayal yeterince güçlü olduÄ?u zaman sürekli yapılabilecek bir Å?eydir. Hatta günümüzde, gerçek yaÅ?amda da yeterince inanarak hayal edildiÄ?inde, hayal edilenin kesinlikle gerçekleÅ?eceÄ?ine inanan insanlar da bulunmaktadır. Kimi zaman hayal yeterince güçlü olduÄ?unda, bir tür fantastik gücü olan bir varlık da o hayali gerçeÄ?e dönüÅ?türebilir. Kimi zaman hayalini gerçekleÅ?tirme gücü, özellikle hayal edeceÄ?i Å?eyleri kontrol edemeyen kiÅ?iler için tehlikeli bir güç haline de gelebilir. Hayal gücünün yarattıÄ?ı canavarlar, felaketler, kötü tesadüfler, etrafındaki insanların kendisine yapacaÄ?ından korktuÄ?u kötülükler, bir insanın hayal ettiÄ?i her Å?eyin gerçeÄ?e dönüÅ?mesi ile gerçeÄ?e dönüÅ?ebilir. Böyle durumlarda insanların iyi Å?eyler hayal edebilmeleri ve kendi hayal güçlerini kontrol edebilmeleri gerekir. Ancak bu özellikle uzun zamandır bilinçli olarak hayal kuramıÅ? insanlar için kolay olmayabilir. Kimi zamanda bir hayali gerçekleÅ?tirmek ancak onu özel bir anda, özel bir yerde, bazen birden fazla insanın hep birlikte zihninde canlandırması ile mümkün olabilir. Böyle durumda kimi zaman hayali zihninde canlandıran insanların her Å?eyi çok net olarak gözlerinin önüne getirebilmeleri gerekir, bunu yapmak için kimi zaman fantastik bir güce sahip olmak gerekebilir, ya da kimi zaman müzik ya da bir Å?arkı sayesinde insanların böylesine net hayal kurmaları saÄ?lanabilir, ya da bazen hayali kuran kiÅ?ilerin söz konusu özel andan önce uyumaları ve söz konusu hayali uykudayken kurmaları saÄ?lanabilir.
Hayvanlar
Fantastik Edebiyatta Hayvanlar: Hayvanlar insanlar özellikle ilk sanat eserlerini ürettikleri zamanlarda en çok dikkat çeken varlıklardır. Cansızlar ile diÄ?er canlıların aksine insanınkine benzer bir zekaları vardı. Ã?oÄ?u insandan daha güçlü daha hızlıydı. Yine bir kısmının bazen oldukça zeki davrandıÄ?ı gözlenebiliyordu. Ã?yle ki ilk insanlar zaman içinde doÄ?anın içinde kesin üstünlüklerini elde etmeye baÅ?ladıklarında bunun nasıl olduÄ?unu anlamakta güçlük çekmiÅ? olmaları çok mümkündür. Ã?oÄ?u toplumun hayvanlara farklı anlamlar yüklediÄ?i ve bu anlamları ürettikleri sanat eserlerine yansıttıkları söylenebilir. Bu sanat eserleri maÄ?ra duvarlarına çizilmiÅ? ilk resimler, Å?arkılar, danslar, ilk basit tiyatro oyunları ve elbette çoÄ?u ilk baÅ?ta sözlü olan edebiyat eserleridir. Hayvanların doÄ?anın belli güçlerini sembolize ettiÄ?i hikayelere belki yine bu anlayıÅ?la hayvanların insanlar gibi zeki olduÄ?u masalsı hikayeler de hayvanların yer aldıÄ?ı fantastik hikayelere örnek verilebilir. Ayrıca hayvanlarla diyalog kurabilen insanlar da bazı fantastik hikayeler de yer alırlar. Bunun yanında bazı hikayelerde de farklı hayvanların özellikleri birleÅ?tirerek, ya da bazı hayvanlara yeni özellikler eklenerek oluÅ?turulan yeni canlılar, hatta bazen insan ve hayvan karıÅ?ımı canlılar fantastik edebiyatın içinde rastlanabilecek ögeler arasındadır.
Hayvanlar ve DoÄ?a: Kimi zaman Å?ehirlerin yer aldıÄ?ı öykülerde de hayvanlar yer alsa da, hayvanlar öncelikle doÄ?anın yer aldıÄ?ı öykülerin vazgeçilmez ögesidir. Ã?yle ki eski bir Å?ehir terk edildiÄ?inde ve doÄ?a Å?ehri yeniden yavaÅ? yavaÅ? devralmaya baÅ?ladıÄ?ında Å?ehrin sokaklarında, evlerinde, kimi zaman bir zamanlar en zengin ve ayrıcalıklı kiÅ?ilerin girebildiÄ?i yerlerde artık maymunlar, aslanlar, kuÅ?lar ve türlü türlü baÅ?ka hayvan yaÅ?amaya baÅ?layabilir. Hayvanlar doÄ?anın bir parçası olabildikleri gibi kimi zamanda doÄ?anın kendini ifade etme tarzı, doÄ?adaki belli güçlerin Å?ekil bulmuÅ? halleri haline gelebilirler. Bazen belli hayvan türlerinin tüm üyeleri böyle bir gücün bir çeÅ?it sembolü haline gelebilir. Bir nehirde yaÅ?ayan tüm timsahlar o nehrin ruhunu temsil edebilir. Bir deniz kıyısındaki martılar o denizin insanlarla diyalog kurmasını saÄ?layan bir tür iletiÅ?im aracı haline gelebilirler. Bazen de özel bir hayvan mesela bir ormanda yaÅ?ayan tek bir aslan, bozkırda diÄ?er tüm atlardan daha farklı ve daha çok dikkat çeken bir at o bölgedeki doÄ?anın sembolü olabilir. Böyle durumlarda hayvanların sıradan hayvan hareketlerine benzeyen hareketleri ancak onları tanıyan insanların görebileceÄ?i anlamlar taÅ?ır. Bazen insanların bu anlamları çözebilmesi, onların bir felaketten zarar görmesini önleyecek, ya da zaten baÅ?larına gelen bir felaketten kurtulmalarını saÄ?layacak kadar önemli olabilir.
Hayvanlarla Ä°letiÅ?im: Sıradan bir insanın konuÅ?ması ve hayvanların kendi tarzlarında cevap vermeleri de normal öykülerde olduÄ?u gibi fantastik edebiyatta da hayvanlarla çok da mükemmel olmasa da kurulan bir iletiÅ?im olarak yer alabilir. Ancak bazen özel insanlar, çoÄ?u zaman sahip oldukları özel güçlerle bitki ve hayvanların verdiÄ?i mesajları anlama ve onlara da anlatmak istediklerini anlatma yeteneÄ?ine sahiptir. Druidler ve Å?amanlar bu tür yetenekleri olan insanlar arasındadır. ( bkz Druidler, Å?amanlar ) Ä°letiÅ?imin mutlaka sesle olması gerekmez. Dokunma, hareketler belki danslar, hatta bazı öykülerde kokular ve tadlar bile bir iletiÅ?im yolu olarak kullanılabilir.
Farklı Hayvanlar: Kimi zaman onları daha korkutucu hale getirebilmek, kimi zaman da onlara daha fazla kutsallık katabilmek için insanlar kimi zaman hayvanlara bazı özellikler ekleyerek ya da bazı hayvanların özelliklerini birleÅ?tirerek yeni bir tür hayvan yaratabilir. Kanatlı atlar, kanatlı aslanlar, tek boynuzlar bu hayvanların arasındadır. Bu tür yaratılan yeni canlıların baÅ?ka bir örneÄ?i ise hayvan ve insan özelliklerinin birleÅ?mesi ve insan hayvan karıÅ?ımı bir canlının oluÅ?masıdır. Bu tür canlıların genellikle baÅ?ları, kimi zaman kolları insan gibi gövdeleri ise hayvan gövdesidir. Deniz kızları ve Keçi-adamlar bu tür hayvanlara verilebilecek örnekler arasındadır. Hayvan ve insan özelliklerinin bir araya geldiÄ?i baÅ?ka bir öykü tarzı da insanların kimi zaman kendileri isteyerek kimi zaman da istemeden hayvanlara dönüÅ?ümüdür. Kurtadamlar bu tür öykülerin en ünlü ögeleri arasındadır. (bkz Kurtadamlar) Å?amanlar ve Druidler de eÄ?er yeterince güçlülerse bazen istedikleri hayvanlara dönüÅ?ebilmektedirler.
Hazineler
Fantastik Edebiyatta Hazineler: Hazine arayanlar, hazineleri saklayanlar, hiç bulunmaması gereken lanetli hazineler fantastik edebiyata en fazla renk katan ögelerden biridir. Ã?oÄ?unlukla bir sandıÄ?ın içinde altın ve deÄ?erli mücevherlerden oluÅ?urlar. Bazen bir odanın baÅ?tan baÅ?a hazine ile dolu olması da mümkündür. Ã?oÄ?unlukla iyi saklanmıÅ?lardır. SaklandıÄ?ı yerlerde onları bulmak çoÄ?u macera öyküsünün konusudur. Kimi zaman da hazineyi yanlıÅ? kiÅ?inin almasını önlemek için onu koruyan bir bekçi ya da tuzaklar ya da bir lanet olur. Kimi zaman da tehlike hazinenin kendisidir. Bazen sandıÄ?ın içindeki normal bir hazine gibi görünen bir Å?ey kimi zaman ilk bakıÅ?ta ne olduÄ?u anlaÅ?ılan ama durdurulamayan bir madde ya da büyü, kimi zamanda zamanla varlıÄ?ı ortaya çıkacak bir lanet hazineyi bulanların piÅ?man olmasına neden olabilir.
Hazine Avcıları: Güçlü kralların mezarları, denizin dibindeki batık gemiler, yıllardır hiç kimsenin uÄ?ramadıÄ?ı antik Å?ehirler, ya da bazen uçsuz bucaksız bir çölün ya da ormanın bilinmeyen bir yeri büyük hazinelerin gizlendiÄ?i yerler olabilir. Bu hazineleri arayan kiÅ?iler fantastik edebiyat hikayelerinin önemli bir bölümünün konusunu oluÅ?tururlar. Bu kiÅ?iler genellikle bir kitap, ya da bir handa anlatılan bir öykü, ya da bazen dedelerinden ya da babalarından duyduÄ?u bir hikaye üzerine yola çıkarlar.
Hazine Haritaları: Hazine avcılarının hikayelerinde geçen en ünlü ögelerden birisi haritalardır. Bu haritalar bazen birkaç parça halindedir ve parçaların birleÅ?mesi gerekir. Bazen haritanın öyle bir Å?ekilde çizilmiÅ?tir ki ya bir büyü, ya da farklı bir renkte ya da özellikte bir ıÅ?ık, ya da üzerine haritaya sürülecek özel bir madde ya da baÅ?ka bir Å?eyin yardımı ile haritanın çizgilerini görmek mümkün olabilir. Haritanın üzerindeki Å?ifreleri ve ipuçlarını anlamak bazı hikâyelerde oldukça zordur. Bazen maceracılar bu iÅ?aretlerin anlamını ancak bir defa yola çıkıp belli deneyimleri yaÅ?adıkça anlayabilirler.
Lanetli Hazineler: Oldukça yüklü bir fantastik edebiyat konusudur. Kimi zaman bulunan hazinelerin yanı baÅ?ındaki açılmaması gereken kapılar, kimi zaman açılmaması gereken sandıklar bu tür lanetli hazine hikâyelerinin en çok rastlanan ögeleridir. Söz konusu lanet kimi zaman hemen anlaÅ?ılabilen bir Å?ey olsa da çoÄ?unlukla zamanla ne olduÄ?u fark edilir. Mısır firavunlarının mezarlarını arayanların maruz kaldıkları lanet belki de en meÅ?hur lanetli hazine öyküsü olarak sayılabilir.
Hazine Tuzakları ve Bekçileri: Hazine tuzakları ve bekçileri çoÄ?u zaman hazineyi saklayanlar tarafından kurulmuÅ? ya da görevlendirilmiÅ?lerdir. Tuzakları aÅ?mak için kimi zaman özel bir bilgelik ya da yetenek gerekir, bazen de tuzaklar ancak yılın hatta bazen tarihin belli bir zamanında etkisiz hale gelirler. Böylece ancak doÄ?ru insan geldiÄ?i zaman, ya da doÄ?ru zamanda hazine aranırsa hazineye ulaÅ?mak mümkün olacaktır. DoÄ?ru zamanın ne zaman geleceÄ?i ya hazineyi arayan kiÅ?inin sınavı nasıl geçeceÄ?i hazine haritalarında belki ilk baÅ?ta fark edilmesi zor bir köÅ?edeki bir iÅ?arete bakılarak, ya da bazen hazineden bahsedilen kitabı, ya da halk hikayesinin bir dizesini yeniden okuyarak veya dinleyerek anlamaya çalıÅ?arak bulunabilir. Ancak bazen bu sınav ancak o kiÅ?inin doÄ?ru kiÅ?i olmasını saÄ?layan bir deneyim ya da sadece onun bedeninde bulunan bir özellik sayesinde geçilebilir. Hazine Bekçileri kimi zaman büyülü ve sonsuza kadar yaÅ?ayacak bir varlık, kimi zamansa nesilden nesle görevi çocuklarına ya da seçecekleri kiÅ?ilere aktaran insanlar olabilir. Hazine Bekçileri kimi zaman gelen kiÅ?inin bilgeliÄ?ini ve yeteneÄ?ini test edip doÄ?ru insanın geçmesini saÄ?larlar. Bazen de görevleri hazineyi saklayan kiÅ?i hariç kimseyi geçirmemektir. Bazen de özellikle tehlikeli ama ortadan kaldırılması mümkün olmayan hazinelerin önünde durmak ve onlara hiç kimsenin ulaÅ?mamasını saÄ?lamak görevleridir.
Hephaistos
(Bu madde Aegron Linwelin tarafından hazırlanmıÅ?tır)
DeÄ?iÅ?ik rivayetler vardır bu tanrının doÄ?umu ile ilgili. Ama en bilineni Hesiodosun da anlattıÄ?ı gibidir. Rivayete göre Hera kocası ZeusÂ?a duyduÄ?u hınçtan dolayı kendi hiçbir erkekler beraber olmadan doÄ?urmuÅ?tur HephaistosÂ?u.
Homeros destanlarında ise Zeus ile HeraÂ?nın oÄ?lu olarak görünür.
Heranın kendi anlatımına göre böylesine Å?ekilsiz bir çocuk doÄ?urduÄ?u için kendinden utanan Hera HephaistosÂ?u denize atmıÅ?. Tehtys ile Okeanos kızı Eurynome sahip çıkmıÅ?lar HephaistosÂ?a ve ona tam 9 yıl bakmıÅ?lar. O da boÅ? durmamıÅ? tabi ki sürgünlüÄ?ü sırasında. Birçok küpeler, takılar, bilezikler yapmıÅ? bir maÄ?arada.
Ama Hephaistos Â?köpek gözlüÂ? diye anlattıÄ?ı annesinden hep öç almak istemiÅ?. Sonunda kafasına öç almayı koyan Hephaistos demirlerin tanrısı olduÄ?u için çok güzel bir taht yapmıÅ? annesi için. Bu tahtın görünmez zincirleri varmıÅ?. Annesini bu Å?ekilde tuzaÄ?a düÅ?ürmeyi planlıyormuÅ? Hephaistos. Ä°stediÄ?i gibi de olmuÅ?. Å?ekilsiz diye denize attıÄ?ı oÄ?lunun tahtını çok beÄ?enmiÅ? Hera ve kurulmuÅ? hemen tahta. O zaman anlamıÅ? bunun bir tuzak olduÄ?unu Hera. Birden kendini zincirlerin arasında buluvermiÅ?. Sonunda bundan kurtuluÅ?un olmadıÄ?ını anlayanlar DionysosÂ?a baÅ?vurmuÅ?lar son olarak. Dionysos tatlı Å?arapla sarhoÅ? etmiÅ? topal tanrıyıda anca öyle getirmiÅ? OlymposÂ?a. HephaistosÂ?un baÄ?larını çözmesiyle anca kurtulabilmiÅ? Hera.
Olymposlu tanrılar hep alay edermiÅ? Hephaistosla ama hepte ona iÅ?leri düÅ?ermiÅ?.Tanrılar arasında elinden en çok iÅ? gelen tanrı Hephaistosdur tabi ki de.Onsuz yapamaz hiç biri. HeliosÂ?un güneÅ? arabasını, Heraklesin altın zırhını, AkhilleusÂ?un kalkanını ve nicelerini hep o yapmıÅ?tır. Zeus ölüm saçan yıldırımlarıda onun elinden çıkmadır. Hünerinin sınırı olmayan Hephaistos ilk kadın insanı Pandorayı da yaratmıÅ?tır. Böylece ne kadar hünerli olduÄ?unu bir kez daha kanıtlamıÅ?tır herkese.
Yalnız annesi kötülük etmemiÅ?tir HephaistosÂ?a. Babası Zeus da bir tartıÅ?mada sırf annesinin tarafını tuttuÄ?u için OlymposÂ?un tepesinden Lemnos adasına fırlatmıÅ? HephaistosÂ?u. Ä°Å?te topal olmasının sebebi de budur HephasitosÂ?un.
HephaistosÂ?un karısı AphroditeÂ?yi Ares ile basmasının öyküsünü ayrıntılı olarak Aphroditeyi anlatırken yazacaÄ?ım.
PrometheusÂ?u yani ateÅ?i alıp insanlara veren, ZeusÂ?un tabiriyle onları ateÅ?in kötülüklerine iten tanrıyıda Kafkas daÄ?larına Hephaistos zincire vurmuÅ?tur. ZeusÂ?un yardımına gelip baÅ?ından AthenaÂ?nın çıkmasını saÄ?layan da odur.
Hem ateÅ?in hemde demircilerin tanrısıdır Hephaistos. YanardaÄ?ların içinde çalıÅ?ır Hephaistos, Kyklop yardımcıları ile beraber. Hünerli bir demirci olduÄ?u kadar hünerli bir kuyucumdur da Hephaistos. Tanrılar için bir çok bilezik, yüzük yapmıÅ?tır Hephaistos hünerini kanıtlamak için. Tanrıların içtikleri kutsal Å?arap kaplarını dahi bun hünerli tanrı yapmıÅ?tır.
Heykeller
Fantastik Edebiyatta Heykeller: Heykeller, çok kabaca yapılmıÅ? oldukları durumlarda bile insanları zaman zaman canlı olduklarına inandırabilecek sanat eserleridir. Kimi zaman bir tek bir insan ya da canlı figürü, kimi zaman da bir olayı, canlandıran çok sayıda canlı ve cansızın bir arada olduÄ?u heykellere farklı yerlerde rastlamak mümkündür. Kimi zaman çok yüksek binaların bile boylarına denk heykellere rastlanabileceÄ?i gibi, kimi zaman da insanların avuçlarının içine sıÄ?abilecek figürlerin de heykel olduklarını düÅ?ünmek mümkündür. Ne kadar farklı boyutlarda ve Å?ekillerde olurlarsa olsunlar, sahip oldukları gerçeklik hissi heykellerin fantastik edebiyatta güçlü ögelerden birisi olmasını saÄ?lar.
Heykellerin Gizemleri: Genellikle fantastik hikayelere esin kaynaÄ?ı olan birçok mekanda, örneÄ?in tapınaklarda, kalelerde, saraylarda, kimi zaman gemilerin üzerinde heykellere rastlamak mümkündür. Böyle mekanlardaki heykellerin genellikle üzerlerindeki çok küçük ayrıntıların bile o mekan hakkında ipucu veren anlamları olabilir. Kimi zaman heykeller mekandaki bir güce karÅ?ı insanları uyarıyor olabilirler. Kimi zaman da söz konusu heykeller karÅ?ılaÅ?tıkları bir sorunu çözmek için o mekana gelenlere yol gösterici ipuçları taÅ?ıyor olabilirler. Bazen bu heykellerin gölgelerinin yılın belirli günlerinde özel bir yeri örneÄ?in gizli bir kapıyı iÅ?aret etmesi mümkündür. Kimi zaman da farklı bir ıÅ?ıkla bakıldıÄ?ında üzerilerinde normal ıÅ?ıkla bakılınca görülmeyen Å?ekiller görmek mümkün olabilir. Kimi zaman da bu tür heykellerin
_________________ HARBE GÄ°DEN
Harbe giden sarı saçlı çocuk! <br>Gene böyle güzel dön; <br>Dudaklarında deniz kokusu, <br>Kirpiklerinde tuz; <br>Harbe giden sarı saçlı çocuk! <br>
Last edited by Firble on Tue Oct 19, 2010 2:12 pm; edited 11 times in total
Fantastik Edebiyatta Ä°yilik Yaratıkları: Kötülük Yaratıkları gibi iyilik yaratıkları da (bkz kötülük yaratıkları ) kökenlerini Dünyayı iyi ve kötü arasında bölen anlayıÅ?a dayanırlar. Kötü olarak tanımlanan hiçbir özelliÄ?i olmayan tüm özellikleri ile, sesleri, görünüÅ?leri, davranıÅ?ları ile iyi olarak tanımlanan yaratıklar iyilik yaratıkları olarak adlandırılabilir. Ya da görünüÅ?leri, sesleri ve bazı özellikleri tam olarak olması gerektiÄ?i gibi olmasa da özlerinde iyi özellikler olarak tanımlanan özellikler barındıran yaratıklar da iyilik yaratıkları olarak adlandırılabilirler. Ä°nsanlar ya da ne iyi ne de kötülük yaratıÄ?ı olmayan baÅ?ka canlılar da belli hikayelerde bir bölümü doÄ?uÅ?tan sahip oldukları ya da sonradan kazandıkları özelliklerle bir tür özünde tamamen iyi özellikler barındıran bir iyilik yaratıÄ?ı haline gelebilir. Bazen de bazı canlı türlerinin tüm üyeleri bir iyilik yaratıÄ?ı olarak doÄ?arlar.
Ä°yilik Yaratıklarının Ã?eliÅ?kili Ã?zellikleri: Toplumların ya da insanların kötü olarak gördüÄ?ü özellikler arasına hiç olmazsa temelde bir uzlaÅ?ma olduÄ?undan söz edilebilir. İçinde bulunduÄ?u topluma ya da çevresindekilere zarar veren canlı ve insanlar çoÄ?u zaman kötü insanlar olarak adlandırılırlar. Elbette her toplumun ve insanın kendince kötü olarak gördüüÄ?ü özellikler de olabilir, ancak iyilik söz konusu olduÄ?unda anlaÅ?mazlık çok daha temeldedir. Tam olarak kimleri iyiliÄ?i en temelde temsil eden insanlar ya da yaratıklar olarak görmek gerekir. Toplumun hikayelerinde bir tür örnek insan ya da varlık olarak göstereceÄ?i bu varlıklar düÅ?manlarla, dolayısı ile çoÄ?u toplum için kötülüÄ?ü temsil edenlerle savaÅ?an kiÅ?iler midir? Yoksa insanların ve baÅ?ka varlıkları birbirlerine zarar vermelerini onları ikna ederek engellemeye çalıÅ?an, bir bakıma kötü insan ve varlıkları yok etmek yerine onların içindeki kötülüÄ?ü engellemeyen çalıÅ?an insanlar ya da varlıklar mıdır? Yoksa kötülüklerle dolu bir Dünyada aklından hiç kötü bir duygu geçmeyen, karÅ?ısındakiler kendine ne kadar zarar verirse versin, gücü yetse bile onlara kötülük yapmayan insan ve varlıklar mıdır iyilik yaratıkları? Aslında çoÄ?u zaman iyilik yaratıkları bu üç örneÄ?in karıÅ?ımı olan varlıklardır. Bazen de hikayelerde bu üç özellik farklı farklı insan ve yaratıklarda kendilerini gösterir. Böylece birbirlerinden bambaÅ?ka iyilik yaratıkları oluÅ?muÅ? olur.
Kötülükle SavaÅ?: Ä°yilik Yaratıklarının bir kısmında öne çıkan özelliklerden birisidir. Kendini bir toplumun içindeki ya da Dünyadaki kötü olan her Å?eyler savaÅ?maya adamıÅ? olan insanlar çoÄ?u zaman bir tür iyilik yaratıÄ?ı, ya da saf kendini tamamen iyiliÄ?e adamıÅ? insanlar olarak tasvir edilirler. Zaman zaman bu insanlar ya da yaratıklar savaÅ?larını fiziksel olarak verirler. Zaman zaman da diÄ?er yaratıkları, varlıkları ya da insanları kötülükten vazgeçirmeye, ya da kimi zaman kurtarmaya çalıÅ?ırlar. Ã?oÄ?u zaman bu tür insan ya da varlıklar, hiçbir zaman deÄ?iÅ?tirilemeyecek ya da kurtarılamayacak kadar kötü, ya da kötülüÄ?e esir düÅ?müÅ? varlıklar ya da insanlar olduÄ?unu düÅ?ünür. Ve böyle olduÄ?una karar verdikleri insanlarla gördükleri her yerde savaÅ?ırlar. Ancak kimi hikayelerde bazı varlıklar veya insanlar tamamen kendilerini tamamen kötülüÄ?e adamıÅ? da olsalar kötülerle savaÅ?an insanlar, doÄ?rudan doÄ?ruya kötülük gerçekleÅ?tirilmedikçe bu insan ve varlıklara karÅ?ı harekete geçmezler. Yine de savaÅ? gibi zarar vermeye dayalı bir kavramı, tamamen iyiliÄ?e adanmıÅ?lık ve saflıkla baÄ?daÅ?tırmak fantastik edebiyat için bile kolay deÄ?ildir. O nedenle farklı hikayeler bu konuda kendi özgün yorumlarına sahip olabilirler.
Kötülükten ArınmıÅ?lık: Ã?oÄ?unlukla kötülükle savaÅ?ın verdiÄ?i saflıktan daha farklı tasvir edilen bir saflık türüdür. Kimi zaman bu özelliÄ?e sahip yaratıklar, varlıklar ve insanlar çevrelerindeki insanlara yardım eder, böylece Evrendeki varlıkların çektikleri acıları azaltmaya çalıÅ?ırlar. Kimi zamansa günlük davranıÅ?ları, konuÅ?maları, diÄ?er insan ve varlıklarla iliÅ?kileri o kadar masumdur ki, her hangi bir özel amaçları olmasa bile bu yaratıklar, varlıklar ya da insanlar iyilik yaratıkları olarak adlandırılabilirler.
K
Kabuslar
Fantastik Edebiyatta Kabuslar: Kabusların özel bir rüya tür olduÄ?undan bahsedilebilir. Rüyaların da onu görenlere kendilerini iyi ya da kötü birçok farklı yanları olabilir. (bkz kabuslar) Bu açıdan bir kabusu kötü yanı aÄ?ır basan bir rüya olarak görmek de mümkün olabilir ve sıradan bir rüyadan çok da keskin bir çizgi ile ayrılmadıÄ?ı savunulabilir. Yine de kabuslar kimi zaman daha en baÅ?ından en sonuna kadar kendilerini belli edebilirler. Bu tarz kendini belli eden kabuslar, her Å?eyden önce daha en baÅ?tan insanların korktukları bir Å?eyi onlara yaÅ?atırlar, bir bakıma bu korku ile yüzleÅ?mesini saÄ?larlar. Bu açıdan kimi zaman bir kabus içinde bulunan her öge ile, kimi zaman basit ve zararsız olabilecek ögelerle bile onu gören insanın korkmasına neden olacak bir rüya haline gelebilir. Kabuslar tek baÅ?larına insanlara fantastik gelebilecek ögeler oldukları için, gerek fantastik halk hikayelerinde gerekse modern fantastik hikayelerde sıkça yer alırlar. Kimi zaman her hangi bir ek öge eklemeden sadece hikayenin belli yerlerinde karakterlerin belli kabuslar görmelerini saÄ?lamak bile hikayeyi daha ilginç hale getirebilir. Ancak bazen kabuslara kimi fantastik özellikler kazandırmak da mümkün olabilir. Ã?rneÄ?in kimi öykülerde insanların ya da baÅ?ka varlıkların bir takım fantastik yollarla sürekli kabus görmeleri saÄ?lanabilir. Ki her gece yattıÄ?ında kabus görmesi bile baÅ?lı baÅ?ına katlanılması çok zor bir durumdur. Kimi zaman da kabuslarda gördüÄ?ü olayların gerçekleÅ?ecek bazı olaylar hakkında insanı uyarması da mümkündür. Hatta bazen aslında kabusun içindeyken bile bir yerlerde o olayın gerçekleÅ?iyor olması mümkündür. Kimi zamanda uyurken görülen kabus aslında o kiÅ?inin yattıÄ?ı yerde geçer, bir bakıma o kabusu kiÅ?i etrafında bir Å?eyler olduÄ?unu görmektedir, bu olan Å?eyler korkutucudur ama o kiÅ?i yataktan kalkamadıÄ?ı, ya da kalksa bile kendini kontrol edemediÄ?i için olanları engelleyememektedir. Bu tür kabuslara karabasan da denmektedir.
Birisinin Kabus Görmesini SaÄ?lamak: Kimi zaman bu sadece bir kiÅ?inin huzursuz ya da baÅ?arısız olmasına neden olmak için yapılır. Mesela fantastik bir hikayede her hangi bir nedenle bir sınamadan geçecek bir savaÅ?çıya o sınamada baÅ?arısız olduÄ?unu gördüÄ?ü bir dizi kabus yaÅ?atılabilir ve bu kabusların sonucunda kendine inancını kaybetmesi saÄ?lanabilir. Ya da bazen belirli bir konusu olmayan, söz konusu kiÅ?iye birçok farklı korkusunu bir arada yaÅ?ayan kabuslar bir kiÅ?iyi onlardan kurtulmak için her Å?eyi göze alacak hale getirebilir. Elbette kimi zaman bir insanın kötülük ettiÄ?i bir kiÅ?i ya da varlıÄ?ın o kiÅ?iye yaptıÄ?ı kötülüÄ?ü durmadan hatırlatmasını da mümkün olabilir. Ã?zellikle o kiÅ?i yaptıÄ?ı kötülükten dolayı vicdan azabı çekiyorsa, bu tarz kabuslarla yaptıÄ?ı kötülüÄ?ün ona tekrar tekrar hatırlatılması mümkündür.
GerçekleÅ?en Kabuslar: Bu tür kabusların geçtiÄ?i hikayeler kabuslarla ilgili hikayelerin belki de en korkunç olanları olmaları mümkündür. Bu tür hikayelerde bir insanın gördüÄ?ü kabus aslında gerçekleÅ?mektedir, ya da kısa süre sonra gerçekleÅ?ecektir. Kimi zaman kabusun içinde gerçekleÅ?ecek olayı söz konusu kiÅ?inin kabusu görürken engellemesi mümkündür, ama bunun için çok korktuÄ?u bir Å?eyi yapmaya cesaret etmesi gerekebilir. Kimi zaman da söz konusu kabus bir uyarıdır ve kabusta gördüklerinin gerçekleÅ?mesini en azından kısmen engellemek mümkün olabilir. Kimi zaman da kabusu gören kiÅ?i ne yaparsa yapsın kabusta gördüklerinin gerçekleÅ?mesini engelleyemez. Bir bakıma olacakları bilmenin ve engelleyememenin acısını bir arada yaÅ?ar.
Karabasanlar: Karabasan olarak adlandırılan kabus türüne bazı kaynaklarda uyku felcinin yarattıÄ?ı bir hayal olarak geçer. Bu tarz kabusların en bilinen yanı kendimizi yattıÄ?ımız yerde görüp vucudumuzu hareket ettirememizdir. Bu tek baÅ?ına yeterince korkutucu olabilir. Ancak bazen bunun yanında yatılan yere bir varlıÄ?ın girdiÄ?ini ve bizim bu Å?ekilde hareketsiz kalmamıza neden olduÄ?unu da hayal etmemiz mümkündür. Bir bakıma karabasanları rüya ile gerçek dünya arasındaki bir köprü olarak görmek mümkündür. Etrafımızda gerçek Dünyayı görürüz, ama bedenimiz uyanmayı reddeder ve bunun yanında bazen o Gerçek Dünyanın içinde kabusumuzun bir parçası olan varlıklar, eÅ?yalar görebilir, sesler duyabilir, belki aslında olmayan bir tehlikenin olduÄ?unu hissedebiliriz. Ä°Å?in en tuhaf yanı da etrafımızdaki diÄ?er uyuyan ya da uyumayan insanlar bizim görüp duyup hissettiklerimizi fark etmezler ve biz onlara sesimizi duyuramayız. Tüm bu açılardan karabasan belki de rüya türleri içinde en gizemlisidir. Elbette bazı fantastik ögelerle de birleÅ?tirilerek fantastik hikayeleri daha da zenginleÅ?tirecek bir öge haline getirilmesi mümkündür.
Kaleler
Fantastik Edebiyatta Kaleler: Kaleler ilkçaÄ?lardan baÅ?layarak savunma konusunda neredeyse her zaman ihtiyaç duyulmuÅ? yapılardır. Belki de bu nedenle en eski çaÄ?lardan çok uzak gelecekte geçen hikayelere kadar içinde savaÅ? olan tüm öyküler için kaleler rahatlıkla öyküye eklenebilecek bir ögedir. Elbette 1700lerin ardından geçen hikayelerde kaleler giderek daha fazla çelik ve beton daha az taÅ? kullanılarak yapılmıÅ? ve eski zamanların kalelerinden daha farklı görünmeye baÅ?lamıÅ?tır. Uzay çaÄ?ı olarak da adlandırılan hayali gelecekte geçen öykülerde ise kaleler genellikle içlerinde kimi zaman onbinlerce insanın yaÅ?ayıp çalıÅ?tıÄ?ı bir çeÅ?it ufak gezegenler gibidir. Yine de klasik taÅ?tan yapılan Orta Ã?aÄ? kalelerinin fantastik edebiyatta ayrı bir yeri olduÄ?unu belirtmek gerekir.
Klasik Orta Ã?aÄ? Kaleleri: Daha çok taÅ? zaman zaman da tahtadan yapılırlar. Ana binanın yanı sıra aynı zamanda ele geçirilmesi daha zor kuleleri vardır. Zaman zaman iç içe birkaç tane kale yapılarak aÅ?ama aÅ?ama geri çekilerek savunma yapma Å?ansı yaratılır. Genellikle altlarında kaçması kesinlikle istenmeyen mahkumların bulunduÄ?u zindanlar vardır. Zaman zaman bu tür mahkumlar yüksek kulelerdeki odalarda da tutulurlar. Aynı zamanda gerektiÄ?inde kalenin savunmalarını aÅ?arak içeri girip çıkmayı saÄ?layacak tüneller de çoÄ?u kalede vardır. Ã?ünkü her kale bir gün düÅ?ebilir ve düÅ?en bir kaleyi gerektiÄ?inde kolayca geri almak için bir takım yolların da olması gereklidir. Ã?zellikle terkedilmiÅ?, yıkık kaleler fantastik hikayelerde gizemlerin baÅ?laması için çok uygun yerlerdir. Bu tür kaleler çok sayıda odaları, gizemli kule ve zindanları, gizli geçitleri ile gerçek yaÅ?amda da birçok sırı barındırabilir. Bu tür kaleler doÄ?a üstü bir takım olayların baÅ?layacaÄ?ı yerler olabileceÄ?i gibi, aynı zamanda gizli bir takım grupların, örneÄ?in hırsız çetelerinin buluÅ?tuÄ?u mekanlar olarak da öykü içinde yer alabilirler.
Kalelere Eklenen Fantastik Ã?geler: Elbette belki de ilk bahsedilmesi gereken fantastik öge kalenin genellikle duvarlarının önüne yerleÅ?tirilen fantastik savunma önlemleridir. Bu önlemlerin içinde en meÅ?hur olanı kalenin önene yerleÅ?tirilen ve bir Å?ekilde bilinç kazanıp kalenin savunmasına katkı saÄ?layan ormanlardır. Kalenin büyülü hale getirilebilecek bir yanı da duvarlarıdır. Duvarlar sıradıÅ?ı malzemelerden yapılabilirler. Ã?rneÄ?in kale tamamen sarmaÅ?ıklardan ya da alevden ya da ıÅ?ıktan oluÅ?an bir kale olabilir. Elbette zaman zaman da fantastik ögelerde zor olan kalenin içine girmek deÄ?il, girdikten sonra kaleden çıkmaktır. Gerek duvarlar gerek kalenin önündeki büyülü ormanlar gerekse içerideki karmaÅ?ık koridorlar ve odalar böyle durumlarda kalenin içine girilmesi yerine içeriden çıkılmasını zorlaÅ?tıran engeller haline gelirler. Bunun dıÅ?ında bazı hikayelerde kaleler görünmez hale gelip bir çeÅ?it büyü ile bu görünmezlik bozulana kadar ya da doÄ?ru zaman ya da doÄ?ru insan gelene kadar öyle kalabilirler.
Kalelerin Fethedilmesi: Muhtemelen fantastik hikayelerde en çok rastlanan ögelerden birisidir. Fetih kimi zaman doÄ?rudan kaleye saldırıp duvarları yıkarak, kapıyı kırarak, ya da yukarıdan ya da tüneller kazılarak aÅ?aÄ?ıdan olabileceÄ?i gibi, zaman zaman da içeriden ihanetle de kale ele geçirilebilir. Kalelerin önlerinde verilen savaÅ?lar doÄ?rudan fantastik ögeler barındırabileceÄ?i gibi, kehanetler, doÄ?a üstü kahramanlar, bir takım sıra dıÅ?ı olaylar genel olarak fantastik olmayan bir hikayeye de dahil edilebilir.
Ã?nlü Kaleler: Pek çok hikayede geçen pek çok kale olduÄ?u için içlerinden özellikle ünlü olanları seçmek çok da kolay deÄ?il. Muhtemelen Yıldız SavaÅ?ları Hikayesinin Death StarÂ?ı (Ã?lüm Yıldızı) ünlü kalelerden birisi sayılabilir. BaÅ?ka bir ünlü kale de Kral Artur Hikayesinin KamelotÂ?udur. Günümüz Ä°ranÂ?ında bulunan Alamut da hem fantastik edebiyata hem de diÄ?er edebiyat türlerine ilham veren bir kaledir. Ancak pek çok ünlü hikayede bazen ana öge olarak bazen de yan öge olarak kalelerin geçtiÄ?i görülebilir.
Kapılar
Fantastik Edebiyatta Kapılar: Kapılar etrafı duvarlarla çevrili bir yere bazen bir Å?ehire ya da Dünyaya girmek için duvarların ortasında yer alan geçitler gibidir. Elbette kimi zaman duvarlar aÅ?ılmaz daÄ?lar ya da büyüsel engeller olabilir. Bu durumlarda kapılar daÄ?ların aralanıp geçit verdiÄ?i ya da büyüsel engellerin zayıfladıÄ?ı yerlerin ismi de olabilir. Elbette kapıların bu engellerin zayıfladıÄ?ı yerler olmaları onları geçmenin büsbütün kolay olduÄ?u anlamına gelmez. Kapı tamamen açık olan ve herkesin içinden geçebildiÄ?i bir boÅ?luk deÄ?ildir. Bazen kapılar açılması için çaba harcamak gereken, ya da kapının öbür tarafında, söz konusu bina, Å?ehir ülke ya da Dünyada birilerinin sadece geçilmesine izin verilebilecek kiÅ?ilere onları açar, bazen de kapıyı açmak için bir sözün, bir aletin, bir büyünün yani bir çeÅ?it anahtar yardımı ile açılırlar. Kapılar özellikle içinde gizem bulunduran yerlere gidecek kiÅ?iler için birçok defa gizemin baÅ?ladıÄ?ı ilk duraklardır.
Farklı Kapılar: Belki de hem hikayelerde hem de gerçek yaÅ?amda en farklı Å?ekillerde yer alabilen nesnelerden birisi kapılardır. Kimi zaman kapılar sadedir, üzerlerinde en ufak bir çıkıntı bile bulunmaz. Ã?yle ki kapıyı açmak için bir kulp, anahtarı sokacak bir delik bile yoktur. Kimi zaman üzerinde heykeller, resimler, yazılar vardır. Bazen kapının üzerindeki bu tür ögeler onun nasıl açılacaÄ?ını insanlara anlatan ipuçlarıdır. Bazen de bu tür ögeler kapının arkasında yer alan ev, Å?ehir, ülke veya Dünya ile ilgili bilgi verir, bazen de oraya gitmemesi için insanları uyarırlar. Bazen kapılar duvarların içlerine gizlenmiÅ?tir, ya da sıra sıra dizili kitap raflarının arasındadır. Ortaya çıkması için sihirli bir söz söylemek ya da duvarın üzerindeki bir kolu çekmek gerekir. Bazen örneÄ?in bir fantastik Dünyaya geçmek için insanların aradaki boÅ?luÄ?u kolayca aÅ?mak için kendi kapılarını kendileri açmaları gerekir. Böyle kapılar çoÄ?u zaman belirli bir süre için var olur sonra yok olurlar. EÄ?er söz konusu Dünyaya geçen insanlar daha sonra eski Dünyalarına geri dönmek istiyorlarsa kapı kapanmadan önce iÅ?lerini bitirmek zorundadırlar.
Kapıyı Açmak: Ã?oÄ?u zaman kapıyı açmak için onu açacak bir anahtar bulmak gerekir. Bazen bir kapıyı açmak için birden fazla anahtar gerekebilir. Kimi zaman bu birbirinden farklı anahtarların aynı anda kapıdaki deliklere sokulması ve çevrilmeleri gerekir. Ancak zaman zaman kapılar kimi zaman yılın belirli zamanlarında kimi zaman bir olayın, örneÄ?in ay tutulmasının ardından kendiliÄ?inden açılırlar. Böyle durumlarda kapının açılacaÄ?ı zamanı bilmek ve tam o zamanda kapının önünde olmak gerekir. Elbette bazen de arkasında istenmeyen bir Å?eylerin olduÄ?u kapıları kapalı tutmak gerekir. Ã?rneÄ?in bir kapı büyülü yaratıkların hapsedildiÄ?i bir yere açılıyorsa o zaman kapının kapalı tutulması gerekli olabilir. Böyle kapıların önünde kapıyı birisinin açılması için bir bekçi ya da gardiyan da bulunabilir. Bazen de eÄ?er anahtar bulunamıyor ya da iÅ?e yaramıyorsa kapıların zor kullanılarak açılması gerekir. Bu durumun belki biraz uç örneÄ?i savaÅ?lar sırasında Å?ehirlerin kapılarının kırılarak açılmaya çalıÅ?ması, hatta sadece Å?ehirlerin kapılarının açılabilmesi için koçbaÅ?ı gibi özel bir silahın geliÅ?tirilmiÅ? olmasıdır.
Kapıyı Kapatmak: Zaman zamanda hikayede asıl yapılması gereken açık bir kapıyı kapatmaktır. Yakalanması istenilen bir kiÅ?i, örneÄ?in bir büyücü, bir yaratık, hatta hikayenin kahramanları tutulmak istendikleri yere geçtiklerinde, ya da istenmedikleri bir yerden dıÅ?arı çıkarıldıklarında onları orada tutmak için kapının kapanması gerekir. Kapıların kapanmaları kimi zaman bir anahtarın bulunması, kilidin çevrilmesi, kimi zaman bir büyülü söz kimi zaman günler süren ayinlerin sonucunda gerçekleÅ?ir. EÄ?er kapının kapanması uzun sürecekse öbür taraftakilerin orada tutulması gerekir ve bazen bunun için verilen uÄ?raÅ?ta hikayenin ögelerinden birisi haline gelebilir.
Kasabalar
bkz. Köyler ve Kasabalar
Kehanetler
Fantastik Edebiyatta Kehanetler: Kehanet gelecek hakkında bilgi almamızı saÄ?layan doÄ?aüstü bir güç ya da bir olay olarak tanımlanabilir. Zaman zaman kehaneti gören zeki bir varlıktır. Bazen bunu yaptıÄ?ı bir büyünün yardımı ile ya da kendisine ait doÄ?al bir güç sayesinde görür. Bazen de bunu planlamadıÄ?ı ummadıÄ?ı hatta bazen istemediÄ?i halde, zeki bir varlık gelecekte olacak olaylar hakkında bilgi edinebilir. Kehanetler bir defa görüldükten ya da öÄ?renildikten sonra hikâyeye etkileri çok farklı olabilir. Kimi zaman insanlar kehanette öngörülen olayları önlemeye çalıÅ?ırlar, genellikle bunu yapmaya çalıÅ?tıklarında baÅ?arısız olurlar. Hatta bazen kehaneti önlemeye çalıÅ?ırken aslında onun gerçekleÅ?mesine neden olurlar. Kimi zaman da kehanetin verdiÄ?i gelecekle ilgili bir cümle, ilk baÅ?ta zannedilenden çok farklı anlamlara bürünebilir.
Kehanetleri Görenler: Kehaneti yapanlar, eÄ?er kendileri isteyerek ve kontrol ederek geleceÄ?i görebiliyorlarsa çoÄ?u zaman kâhin olarak adlandırılırlar. Günümüzde pek çok ülkede, bazı insanların bu tarz geleceÄ?i görme güçlerinin olduÄ?una inanılmaktadır. Elbette geçmiÅ?te böyle güçleri olan insanların olduÄ?una dair inanç muhtemelen daha güçlüydü. Günümüzde de geçmiÅ?te de bu tarz insanlar genellikle gelecekte olacak olaylarla ilgili ayrıntılı bir tasvir yapmazlar. Genellikle tek tek cümleler söylerler ve onları dinleyenleri meraklandırırlar. Günümüzde bunun nedeninin ticari olması mümkün olabilir elbette. Ancak fantastik hikâyelerde kimi zaman bunun nedeni kâhinin gördüÄ?ü geleceÄ?in tamamını anlattıÄ?ında karÅ?ısındakinin bunu kaldıramayacaÄ?ını düÅ?ünmesi ve ona sadece gerektiÄ?i kadar bilgi vermesi olabilir. Kimi zaman da kahinler özellikle karÅ?ılarındakileri kandırmak isterler. Böyle durumlarda gelecekle ilgili söyledikleri tahminler genellikle doÄ?rudur, ama bu cümleleri duyan kiÅ?i onları yanlıÅ? anlar ve hatalar yapar. Ã?zellikle ilk cümlelerin tam da söz konusu kiÅ?inin tam düÅ?ündüÄ?ü gibi çıkması, daha sonraki cümlelerin yanlıÅ? anlaÅ?ılması ve bu cümlelerin söz konusu kiÅ?iyi tuzaÄ?a düÅ?ürme ihtimalini arttırır. Zaman zaman da kehanetleri insanlar kendi çabaları ile elde edebilir. Yine günümüzde kimi falların yardımı ile insanların geleceÄ?i görebildiÄ?ine inanan insanlar bulunmaktadır. Ã?zellikle modern fantastik hikâyelerde bu fallardan tarot falı sıkça kullanılır. Ã?oÄ?u fantastik hikayede bu tür fallar da insanlar çoÄ?unlukla eksik ve bazen yanlıÅ? anlamaya müsait bilgiler vermekte, onları yanlıÅ? yönlendirebilmekte ya da böylece hikayede ne olduÄ?u belli olmayan bir güç ya da sadece tesadüfler sayesinde belirli bir gerçeÄ?i tam onu bilmenin en iÅ?lerine yarayacaÄ?ı anda öÄ?renmelerini mümkün olabilmektedir.
Kehanetlerin Hikâyeye Etkileri: Kimi zaman kehaneti duyan karakterler hiçbir deÄ?iÅ?iklik yapmadan yaÅ?amlarına devam ederler. Kimi zaman bunun nedeni ne yaparlarsa yapsınlar kehanette öÄ?rendikleri olayı deÄ?iÅ?tiremeyeceklerini düÅ?ünmeleridir. Ancak bazen de kehanete inanmazlar. Hatta kimi zaman söz konusu kehanetin gerçekleÅ?eceÄ?ini gösteren belirtiler görüldüÄ?ü zaman bile kehanete inanmamayı sürdürebilirler. Sonuç olarak geleceÄ?in nasıl Å?ekilleneceÄ?ini görebilen bir insan için, özellikle kehanette öngörülen olaya hazırlıksız yakalandıklarında insanlar zarar görecekse bu durum çok acı verici olabilir. Elbette bunun tam tersi bir durum da yani insanın kehanetten kaçmaya çalıÅ?ması da mümkün olabilir. Ancak bu da çoÄ?u hikâyede mümkün deÄ?ildir. Ã?oÄ?unlukla kiÅ?iler kaçmaya çalıÅ?tıkça kehanette öngörülen olayların gerçekleÅ?mesi de hızlanır. Ã?oÄ?u zaman kehanetlerden en çok faydalananlar öngörülenlerin gerçekleÅ?eceÄ?ini kabul edip, söz konusu olaylar gerçekleÅ?tiÄ?inde en az zarar görecek Å?ekilde hazırlık yapanlardır. Hatta kimi zaman olayın daha önce gerçekleÅ?eceÄ?ini anlayanların, bu bilgiyi kendi çıkarları için kullanmaları bile mümkündür. Ancak bu durumda da kehanetlerin yanıltıcı olması ve söz konusu kiÅ?ilerin hiç hesaplamadıkları Å?ekilde zarar görmeleri de mümkündür.
Kentauros'lar
( Bu madde Aegron tarafından hazırlanmıÅ?tır)
Gövdelerinin alt kısmı at, üst kısmı insandır bu yaratıkların. Yeleleri ve kuyrukları da vardır. Ä°ksion ile NepheleÂ?nin çocuklarıdır kentauroslar. Yabani, azgın, Å?ehvet ve içki düÅ?künü olduklarından genelde kötü yaratıklar olarak nitelendirilirler.
İçinde iyi olanları da vardır bu yaratıkların. AsklepiosÂ?a hekimlik sanatını öÄ?reten bilge Kheiron mesela. Ya da Silenos ve nypmhe(peri kızı) MelienneÂ?den doÄ?an Pholos. Zaten ikisi de diÄ?er kentauroslardan farklı soydan gelmektedir. Ã?zelliklerin farklı olması da bundan olsa gerek
Yunan mitolojisinin ünlü kahramanlarında da yazacaÄ?ım Herakles, Erymanthos domuzunu avlamaya giderken(ki bu onun 12 görevinden sadece üçüncüsüdür.) bir Kentauros olan Pholos konuk etmiÅ?tir onu. Güzel bir Å?ölenle aÄ?ırlamıÅ?tı bu önemli konuÄ?unu Pholos. YiÄ?idimiz Herakles bir testi de Å?arap açtırmak istemiÅ? bu Å?ölende. Bu Å?arabıda Dionysos vermiÅ? Kentauroslara. Å?arap açılır açılmaz çıkardıÄ?ı koku ile diÄ?er Kentauroslar koÅ?up gelmiÅ?ler oraya ve HeraklesÂ?e saldırmıÅ?lar. Herakles burada da yiÄ?itliÄ?ini göstererek tüm Kentaurosları alt etmiÅ?tir. Hepsini birden bilge KheironÂ?un maÄ?arasına kadar kovalamıÅ?tır. Kovalarken attıÄ?ı oklardan biri bir rivayete göre bilge Kheiron a gelmiÅ?tir. DiÄ?er bir söylentiye göre ise PholosÂ?a. Ama yaygın olarak bilge KheironÂ?a geldiÄ?i söylenir. Ã?lümsüz olan bilge o kadar çok acı çekiyormuÅ? ki ölümlü olup ölmeye bile razıymıÅ? artık. O zaman ateÅ? hırsızı diye adlandırılan Prometheus onun yerine ölümsüzlüÄ?ünü kabul etmiÅ?te bilge Kheiron anca öyle ölmüÅ?.
Kentaurosların azgınlıÄ?ı bir baÅ?ka anlatımla daha iyi anlaÅ?ılmaktadır. LapithÂ?ler kralı Peirithoos, Argos kralı AdrastosÂ?un kızı Hippedameia(at evcilleÅ?tiren manasına geliyormuÅ? bu) ile evlencekken ünlü konuklar Herakles ve TheseusÂ?la birlikte Kentauroslarda düÄ?üne davet edilmiÅ?ler. Ama içtikleri Å?arap ile azıtan Kentauroslar geline sarkıntılık yapınca Lepithler ile Kentauroslar arasında bir kavga baÅ?lamıÅ?. Herakles ve Theseusda iÅ?in içinde olunca Kentaurosların çoÄ?u orada ölmüÅ?. SaÄ? kalanlar ise Sirenlerin yaÅ?adıkları adalara gitmiÅ?ler ama hepsi yok olmuÅ?lar oralardaÂ?
Kılıçlar
Fantastik Edebiyatta Kılıçlar: Kılıç oldukça eski çaÄ?lardan ateÅ?li silahların onun yerini devraldıÄ?ı döneme kadar gerek savaÅ?ların gerekse dövüÅ?lerin belki ok ile birlikte iki ana silahından birisidir. Balta, gürz, bıçak, mızrak gibi silahların da savaÅ?larda kimi zaman önemli yerleri olmuÅ?tur. Ancak bu yer neredeyse hiçbir zaman kılıcın yerini geçememiÅ?tir. Dolayısı ile dövüÅ?lerin ve savaÅ?ların olduÄ?u ya da dövüÅ?lere ya da savaÅ?lara katılan insanların yer aldıÄ?ı birçok öyküde kılıçlar bir öge olarak, çoÄ?u zaman da önemli bir öge olarak yer alırlar. Ã?yle ki kimi zaman ateÅ?li silahların var olduÄ?u günümüzde, ya da çok daha geliÅ?miÅ? silahların yer aldıÄ?ı gelecekte geçen öykülerde bile kılıçlar farklı güçlerin yardımıyla, ya da farklı bir yapı kazanarak da olsa savaÅ?ların ve dövüÅ?lerin etkin silahları olmayı ve de öykülerin en akılda kalan ögeleri olmayı baÅ?arabilmektedirler.
Kılıçların Ã?zellikleri: Sıradan bir kılıcın nasıl görüneceÄ?ini çoÄ?umuz gözümüzde canlandırabiliriz. Ancak hiçbir fantastik özelliÄ?i olan sıradan bir kılıcın üzerinde bile belli ayrıntıların daha dikkatli tasarlanması hikayeyi daha ilginç hale getirebilir. Ã?ncelikle bir kılıcın üzerinde çoÄ?u zaman ikisinin de farklı avantaj ve dezavantajları olan dolayısı ile de çoÄ?u zaman birbirleri ile çeliÅ?en iki özellik kılıcın gücü ve hızıdır. Kılıcın gücü çoÄ?u zaman aÄ?ırlıÄ?a, kimi zaman aynı zamanda kılıcın sertliÄ?ine baÄ?lıdır. Kılıcın sertliÄ?i onun kesme gücünü arttırabilecek bir özelliktir. Ancak darbenin asıl Å?iddeti fizik kuralları gereÄ?i kılıcın aÄ?ırlıÄ?ından gelecektir. Sonuç olarak çoÄ?u zaman usta bir dövüÅ?çü ile karÅ?ılaÅ?ıldıÄ?ı zaman kılıcın kesici hamlelerinden önce rakibi yoran hamleler de üretmesi gerektiÄ?inden darbenin Å?iddeti kılıcın kesici gücü dıÅ?ında da önem kazanır. Hız ise kılıcın hafif olması ve aynı zamanda Å?eklinin onun havada hareket etmesini kolaylaÅ?tıracak Å?ekilde tasarlanması ile mümkün olabilir. Bu özelliÄ?e sahip bir kılıca sahip kiÅ?inin darbeleri güçlü kılıca göre daha zayıf olacaktır. O nedenle bu kiÅ?inin kılıcı doÄ?ru zamanda doÄ?ru yere doÄ?ru hareket ettirebilmesi çok daha fazla önem kazanır.
SavaÅ?çı ve Kılıcı: Kılıç dövüÅ?ü çoÄ?u hikayede oldukça uzun eÄ?itimlerin sonrasında kazanılan bir yetenektir. Ã?zellikle de daha hafif ve hızlı kılıçlarla dövüÅ?en savaÅ?çılar kılıcı nereye ne zaman hareket ettireceklerini çok iyi bilmeleri gerektiÄ?i için çoÄ?u zaman çok daha uzun bir eÄ?itim alırlar. Ã?yle ki bazen bu tür savaÅ?çıların kılıcı ilk ellerine alma hakkını kazanmaları bile oldukça zorlu bir eÄ?itimin sonrasında mümkün olabilir. Daha güçlü kılıçlar ise onları hakkıyla kaldırıp, yine hakkı ile düÅ?manlarına savurabilecek, çoÄ?unlukla oldukça güçlü savaÅ?çılar tarafından kullanılırlar. Hızlı kılıçlar ise daha çok çevik savaÅ?çılar tarafından kullanılırlar. Gücün çeviklikten daha önemli olduÄ?u dövüÅ? ve savaÅ? ortamlarında bu kılıçlar aÄ?ır ve güçlü kılıçlara göre genellikle daha fazla tercih edilirler. Bu ortamların en ünlüleri dalgaların ve geminin üzerindeki insanların geminin sürekli sallanmasına neden olduÄ?u deniz savaÅ?ları ve de gemilerde yapılan dövüÅ?lerdir.
Ã?zel Kılıçlar: Kimi zaman efsanevi güce sahip bazı savaÅ?çıların sadece kendilerinin kaldırabileceÄ?i özel çok aÄ?ır kılıçları bulunabilir. Bazen de çok hafif ve hızlı yine bu kılıcı hakkıyla kullacak efsanevi derecede çevik savaÅ?çılar için üretilmiÅ? kılıçların da bulunması mümkündür. Bunun dıÅ?ında kimi zaman kılıçlar özel Å?ekilleri, ya da dövüldükleri metal ya da kimi zaman metal olmayan ama kılıca özel bir güç veren madde sayesinde sıradan kılıçlara göre daha farklı bir kılıç haline gelebilirler. Kimi zaman da bu kılıçlar onu kullanan insanlara özel bir güç kazanmalarını saÄ?layabilir ya da kimi zaman bir tür lanete katlanmalarına neden olabilirler. Bazı hikayelerde kılıçların kendilerine özgü bilinçleri vardır. Bu bilinç bazen savaÅ?çıları büyük zaferlere ya da büyük felaketlere sürükleyebilir, bazen de onun kılıcı ve kimi zaman dövüÅ?meyi bırakmasına da engel olabilir.
Kıyafetler (Giysiler)
Fantastik Edebiyatta Kıyafetler: Kıyafetler insanların neredeyse ilk bilinçlerini kazandıÄ?ı dönemden beri hep var olmuÅ?lardır. Ä°lk baÅ?ta korunma amacı ile var olmuÅ?ken zamanla, toplumsal yaÅ?amın ve güzellik anlayıÅ?ının bir parçası haline gelmiÅ?lerdir. Farklı toplumların farklı kıyafetleri olabildiÄ?i gibi, zaman zamanda aynı toplumda farklı kesimlerin giydiÄ?i farklı kıyafetler var olabilmiÅ?tir. Ä°nsanların hayal gücü, özellikle insana benzeyen ama insandan farklı canlı varlıkları ve kimi zaman toplumların içinde yer alan belli fantastik güçleri olan farklı grupları tasvir ederken o grupları ya da toplumları tasvir eden farklı kıyafetleri de hayal edebilmiÅ?tir. Bunun dıÅ?ında kimi zaman da belli kıyafetler kendilerine ait fantastik güçler barındırabilmiÅ?lerdir.
Farklı Fantastik Grupların Kıyafetleri: Bir fantastik topluluÄ?un, ya da grubun neden belli bir kıyafet tarzını tercih edeceÄ?i tamamen hayal gücüne kalmıÅ?tır. Kimi zaman özellikle belli bir toplumun içinde var olan fantastik güçleri olan, ya da bir fantastik gücün peÅ?indeki bir grup eÄ?er varlıkları gizli ise, dikkatli bakılmayınca fark edilmeyecek, yine de gruba dahil olan insanların baktıklarında birbirlerini tanımalarına yarayacak özel bir kıyafet giyebilirler. Ya da kıyafetleri sahip oldukları ya da peÅ?inde oldukları fantastik gücü de yansıtan bir kıyafet türü olabilir. EÄ?er söz konusu olan insana benzeyen ama bir fantastik ırksa, mesela elflerden, cücelerden, gnomlardan bahsediliyorsa (bkz elfler, cüceler, gnomlar) o zaman giysi söz konusu ırkın yaÅ?adıÄ?ı yere ve ırksal özelliklerine göre deÄ?iÅ?ebilir. Ä°nsana benzemeyen fantastik canlıların kimi zaman insandan çok daha zeki oldukları durumlarda bile genellikle üzerlerinde kıyafetin olmadıÄ?ı hayal edilmiÅ?tir. Bunun nedeni ne kadar zeki olurlarsa olsunlar insanın hayal gücünün bu tür varlıkları hayvanlardan ayırmakta güçlük çekmesi olabilir. Ancak böyle bir varlıÄ?ın giyeceÄ?i giysiyi hayal etmeye çalıÅ?tıÄ?ımızda, aklımıza bildiÄ?imiz kıyafetlerden çok farklı bir kıyafet tarzı gelebilir. Ã?rneÄ?in ıÅ?ıÄ?ın, ya da suyun bir Å?ekilde bu tür varlıkların üzerlerinde onların vucudlarını örtmeye yarayan bir giysiye dönüÅ?tüklerini hayal etmek mümkündür.
Fantastik Güçleri Olan Giysiler: Bir giysinin insana verebileceÄ?i en fazla hayal edilmiÅ? güç görünmezliktir. Böyle bir gücü veren giysi genellikle giyilmediÄ?i sürece görünür, ama bir defa bir insan onu üzerine giydiÄ?i zaman hem giysi, hem de onu giyen kiÅ?i görünmez olur. (bkz görünmezlik) Ancak bunun dıÅ?ında insanın tamamen hayal gücüne baÄ?lı farklı güçler de hayal edilebilir insanın ateÅ?e dayanmasına, ya da suda nefes almasına izin veren giysiler, insanın daha hızlı koÅ?masını saÄ?lıyan çizmeler, ya da insanın kollarının daha güçlü olmasını saÄ?layan eldivenleri fantastik hikayelere bir öge olarak koymak mümkündür. Bir giysinin bu güçleri insana nasıl verdiÄ?i yine tamamen hayal gücü ile tasarlanacak bir konudur. Ancak kimi kıyafetlerin günümüz Dünyasında da insanın bazı koÅ?ullara dayanmasını saÄ?layabildiÄ?ini belirtmek gerekir. Kısacası bir giysinin belli bir gücü vermesi, fantastik yollarla olabileceÄ?i gibi, bu kıyafetin teknolojinin bugünkü düzeyi ya da daha ileriki yıllarda ulaÅ?abileceÄ?i düzey sayesinde söz konusu özelliÄ?i kazandıÄ?ı da düÅ?ünülebilir. Kimi zamanda kıyafetin rengi, yapıldıÄ?ı özel fantastik bir kumaÅ? türü, ya da Å?ekli onun insana aktaracaÄ?ı fantastik bir gücün kaynaÄ?ı olabilir. Bazen de kıyafet sadece belli özellikleri olan insanlara, mesela sadece kızlara belli güçler veriyor da olabilir. Kıyafetlerin verdiÄ?i güçler her zaman olumlu güçler de olmayabilir. Kimi zaman bir kıyafet onu giyene zarar da verebilir. Kimi zaman bu zarar onun aklını karıÅ?tırarak hatalar yapmasına neden olunarak verilir. Kimi zaman da bu zarar fiziksel bir zarar hatta acı da olabilir. Ya da giysiyi giyen insanın erafındaki insanların uzaklaÅ?ması, bastıÄ?ı topraÄ?ın kuruması gibi doÄ?rudan söz konusu kiÅ?iyi etkilemese de yine de ona zarar veren bir takım belalar kıyafeti giyince bir insanın baÅ?ına gelebilir. Böyle durumlarda kimi zaman söz konusu kiÅ?inin giydiÄ?i kıyafeti çıkarması mümkün olmaz, ya da ancak bunu yapabilmesi için bir mücadele vermesi gerekir. Ancak bazen de söz konusu kiÅ?i zararın kıyafetten kaynaklandıÄ?ını anlayamaz, ya da anlasa bile kıyafet onun aklını karıÅ?tırdıÄ?ı için, kendisine zarar verdiÄ?ini bildiÄ?i halde söz konusu kıyafeti çıkarmak istemeyebilir.
Kıyamet
Fantastik Edebiyatta Kıyamet: Kıyamet kısaca yaÅ?anan Dünyadaki bizler için olmazsa olmaz kabul edilecek koÅ?ulların bir gün beklenmedik Å?ekilde deÄ?iÅ?mesi olarak düÅ?ünülebilir. Bu daÄ?ların yıkılması, ormanların yanarak yok olması, topraÄ?ın parçalanması gibi onlarca farklı Å?ekilde olabileceÄ?i gibi, bir hastalıÄ?ın yayılması, hatta daha önce hiç karanlık yaÅ?amamıÅ? bir ülkenin bir gün karanlıÄ?a gömülmesi Å?eklinde de olabilir. Kıyamet teması fantastik eserlerde zaman zaman bir ülkenin, birçok ülkenin bulunduÄ?u geniÅ? bir bölgenin, ya da bazen bir Å?ehrin ya da bir kasabanın yok oluÅ? öyküsü Å?eklinde yer bulabildiÄ?i gibi, aynı zamanda bir kıyamet vakasını yaÅ?ayıp saÄ? kalmak için çabalayan ve kıyametin arkasından eski ülkelerini, Å?ehirlerini, bazen de tüm Dünyayı yeniden inÅ?aa etmeye çalıÅ?an kiÅ?iler de bu tür hikayelerin temelini oluÅ?turabilirler. Hikayelerin en öne çıkan özellikleri arasında kıyamet sırasında bilinen Dünyanın uÄ?radıÄ?ı deÄ?iÅ?im ve sonrasında deÄ?iÅ?en Dünyanın yeni halinin tasvirleri sayılabilir. Elbette hikaye bildiÄ?imiz Dünyada geçiyorsa bizim için bir kıyametin sonrasında Dünyamızın hali oldukça etkileyici olacaktır. EÄ?er bilmediÄ?imiz bir gezegen, ya da hayali bir ülkede kıyamet yaÅ?anmıÅ?sa, ya da biz bir hikayede Dünyamızın üzerinde eski bir kıyametin izlerini arıyorsak bu durumda eski Dünyanın nasıl bir yer olduÄ?unu bilmeyiz, o nedenle kıyametin ne kadar dehÅ?etli Å?ekilde yaÅ?andıÄ?ını anlamak okuyucular ve ikinci durum söz konusu ise hikayedeki karakterler için de zorlu olur.
Kıyamet Koparken: Ã?ıÄ?lık çıÄ?lıÄ?a kaçıÅ?an insanlar, kıyamet konulu hikayelerin belki de en vazgeçilmez ögesidir. Bu kaçıÅ?ın nedeni ne olursa olsun böyle bir sahnenin etkileyici olacaÄ?ı muhakkak. Bunun dıÅ?ında büyük ve sarsılmaz görünen Å?ehirlerin yok olması, ya da mesela denizlerin kuruması, ya da tam tersine taÅ?ması, büyük ve etkileyici daÄ?ların çökmesi de etkileyici kıyamet sahnesi ögeleri arasında sayılabilirler. Kısacası en çok kullanılan kıyamet ögeleri büyük sarsılmaz görünen insani ve doÄ?al eserlerin çökmesi, fiziksel özelliklerin deÄ?iÅ?mesi mesela sıcaklıkların çok artması ve korku ve panik içerisindeki insanlardır.
Elbette bunlara çok daha farklı ögeler eklenebilir. Kıyamet oldukça yorumlanmaya açık bir temadır. Bir yazarın kıyamet sahnelerini alıÅ?ılmıÅ?ın çok dıÅ?ında tasarlaması sahneye kendi yorumunu katması mümkündür.
Kıyamet Ã?ncesi: Kimi hikayelerde kıyametlerin öncesinde zaman zaman kıyametin olacaÄ?ının anlaÅ?ılmasını saÄ?layan bir takım ögeler yer alır. Bazen bu insanların yaÅ?am tarzında, ya da doÄ?ada herkes göremese bile dikkatli bakanların fark edebileceÄ?i bir deÄ?iÅ?imdir. Bazen de eski yazılarda bir süre sonra kopacak kıyamet hakkında uyarılar yapılır. Bazen bu iÅ?aretleri görebilen, ya da uyarıları okuyabilenler insanları uyarmaya çalıÅ?ırlar. Bazen kıyameti önlemenin bir yolunu gördükleri ve onu insanlara göstermek istedikleri için. Bazen de kıyametten hiç olmazsa bir grup insanın saÄ? kalmasını saÄ?lamak istedikleri için. Ä°nsanların olacaÄ?ına inandırmak istedikleri kıyamet ne kadar inanılmaz ise, söz konusu kıyametin ne kadar büyük yıkımlar getireceÄ?ini savunuyorlarsa inandırıcılıkları o kadar azalır. Ancak kimi zaman kıyametin hemen öncesinde kıyameti ön görebilenler kendilerini hazırlar ve kıyametin ardından saÄ? kalabilmeye çalıÅ?ırlar, kimi zaman kıyamet onların saÄ? kalmalarına izin vermeyecek kadar Å?iddetlidir. Kimi zaman ise baÅ?arabilirler.
Kıyamet Sonrası: BomboÅ? sokakları ile Å?ehirler, kimi zaman yıkılmıÅ? parçalanmıÅ? Å?ehirler. Tüm aÄ?açları yanmıÅ? ormanlar, kirlenmiÅ? denizler, belki artık var olmayan denizler. Kıyamet sürecinin sonrasında bir Dünya ve bir yaÅ?am kalabildiyse kalanlar için yaÅ?amaya devam etmek oldukça zor olacaktır. Ã?stelik de kıyametin yarattıÄ?ı deÄ?iÅ?imin sonuçları da muhtemelen devam edecektir. Bir Å?ekilde kıyametin tüm etkileri sona erdi ise bile muhtemelen geride kalan çok az sayıda insan. Ä°nsanların birbirlerine ne kadar ihtiyaçları olduÄ?unu yeniden öÄ?reneceklerdir. Kimi zaman binlerce yıl sürecek bir yeniden kurulma süreci baÅ?lar ve her zaman da baÅ?arılı olamaz. KuÅ?kusuz ki bu süreç de hem fantastik kurgu kitaplarının hem de bilim kurgu baÅ?ta olmak üzere pek çok farklı edebiyat alanının en çok ilgi alanına giren konulardan birisidir.
Kitaplar
Fantastik Edebiyatta Kitaplar: Kitapların özellikle fantastik halk edebiyatındaki anlamını fark etmek için Orta Ã?aÄ? ve öncesinde kitapların halk için sahip olduÄ?u anlamı bilmek faydalı olabilir. Matbaanın var olmadıÄ?ı ya da çok sınırlı Å?ekilde var olduÄ?u bu dönemlerde yazılı bir Å?eyler bulmak mümkün olsa bile, sayfa sayısı 20-30 u geçen kitapları bulmak çok kolay deÄ?ildi muhtemelen. Dolayısı ile var olan kitaplar çok deÄ?erliydi. Muhtemelen bazıları günümüzde en deÄ?erli mücevherler kadar deÄ?erliydi. Dolayısı ile bir kitaba dokunabilen bir insan hele bunu ilk defa yapıyorsa muhtemelen bu deÄ?erin ve de çok az rastlanan bir Å?eye dokunuyor olmanın verdiÄ?i günümüzde muhtemelen çok az insanın yaÅ?ayacaÄ?ı bir heyecan duygusu yaÅ?ıyordu o günlerde. Dolayısı ile kitapların genellikle içlerinde türlü gizemler barındıran nesneler olarak hayal edilmesi beklenecek bir durumdu. Ã?yle ki içlerindeki öykülerin en inanılmayacak bölümlerinde bile bir anlam aramak, günümüz Dünyasına iliÅ?kin anlatılan bir Å?eyler bulmaya çabalamak muhtemelen o zamanlarda çok daha fazla rastlanan bir davranıÅ? tarzıydı. O günlerin bir kısmı özel bir ün kazanmıÅ? gizemli kitaplarının bir bölümü günümüzde de fantastik edebiyatta yer alabilmektedir. İçlerinde sırlar barındıran kitapların fantastik edebiyatın en sık rastlanan kitap ögesi olduÄ?u savunulabilir. Bunun dıÅ?ında bazen kitabın bizzat kendisi bir güç taÅ?ır. Onu elinde tutan kiÅ?iyi felakete sürükler ya da onu kurtarır. Kitapların kendi gizemleri muhtemelen fantastik edebiyatta rastlanan kitaplara iliÅ?kin ikinci gizemli ögedir. Bu iki ögenin bir arada kullanılması da rastlanılabilen bir durumdur.
Kitaplarda Yazılı Gizemler: Kimi zaman daha önce bilinmeyen bir hayvana iliÅ?kin bilgiler, tuhaf belki de büyülü bir aletin nasıl çalıÅ?tırılacaÄ?ı, bir hastalıÄ?ın nasıl geçirileceÄ?i, bir lanetin nasıl kalkacaÄ?ı, bazen de geçmiÅ?te olan olaylar ya da geleceÄ?e iliÅ?kin kehanetler kitaplarda rastlanılabilecek bilgilerdir. Bu bilgiler kimi zaman açıkça yazabilir. Kimi zamanda kitabın içinde sıradan görünen öykülerin ya da yazıların dikkatli bakılınca fark edilen ayrıntılarında gizlidir. Bazen kitaptaki harfler bildiÄ?imiz harflerden farklı gözükür, ya da kitap sembollerle doludur. Bu durumda kitabı okuyan kiÅ?inin önce harflerin nasıl okunacaÄ?ını ya da Å?ekillerin anlamını çözmelidir. Bazen de kitabın son sayfası gibi görünen sayfa aslında son sayfa deÄ?ildir. Bir Å?ekilde belki bir tür büyü ile gizlenmiÅ? baÅ?ka sayfalar vardır. Ya da aslında boÅ? gözüken, ya da sıradan bir Å?eyler anlatılan sayfalarda, üzerine özel bir madde sürüldüÄ?ünde, özel bir ıÅ?ık altında bakınca, özel bir gözlükle bakınca, ya da doÄ?ru zamanda veya doÄ?ru yerde okuyunca görünen farklı bilgiler vardır. Bazen de kitaplar bir Å?ekilde onu okuyan farklı insanların farklı bilgiler edinmesini ya da farklı anlamlar çıkarmasını saÄ?lar. Bazen kitaplar farklı zamanlarda içlerinde yazanları deÄ?iÅ?tirerek onu okuyanın tam da o an gerekli olan bilgiyi edinmesini ya da anlamı çıkarmasını saÄ?layabilir.
Kitapların Gizemleri: Bazı gizem ögeleri kitapların içlerinde yazan bilgileri gizlemek ya da bir yazının tam doÄ?ru anda yazılması için kitabın sahip olduÄ?u güçlerdir. Bu tür ögelerin bazı örnekleri yukarıda bulunuyor. Ancak bazen kitapların bir insanın ya da insan dıÅ?ındaki varlıkların yanında bulunması bile bir tür güç ya da bela haline gelebilir. Kitap insanın duygularını bir tür büyüsel yolla Ã…?ekillendirebilir. Ya da okumaya gerek kalmadan bir Ã…?ekilde yazıların zihninde belirmesini saÄ?layabilir. Bazen de kitapların içinde yazan yazıları okumak bir tür büyüyü ya da gücü harekete geçirebilir. Ya da onu okuyan insanın bir tür duygusal ya da bazen fiziksel deÄ?iÃ…?ime uÄ?ramasını saÄ?layabilir. Ã?stelik de bazen bu deÄ?iÃ…?im kitapta okunan söz konusu yazının konusu ile tamamen ilgisiz bir deÄ?iÃ…?im de olabilir. Bazen de bir kitabın belirli bir sayfasına bakmak hatta sayfayı açmak bile bir tür deÄ?iÃ…?imi baÃ…?latabilir. Bazen de kitapta yazanlar gerÃÂ
_________________ HARBE GÄ°DEN
Harbe giden sarı saçlı çocuk! <br>Gene böyle güzel dön; <br>Dudaklarında deniz kokusu, <br>Kirpiklerinde tuz; <br>Harbe giden sarı saçlı çocuk! <br>
Last edited by Firble on Tue Oct 19, 2010 2:15 pm; edited 13 times in total
Fantastik Edebiyatta Mevsimler: Her ne kadar mevsimler kelimesi tek baÅ?ına hayal gücümüzü çok fazla harekete geçiren kelime deÄ?ilmiÅ? gibi görünebilse de, tek tek mevsimlerin isimlerini düÅ?ündüÄ?ümüzde, aslında bu düÅ?üncenin yanlıÅ? olduÄ?unu fark etmek mümkündür. Yaz, Sonbahar, Ä°lkbahar, KıÅ? fantastik halk edebiyatı, modern fantastik edebiyat da dahil olmak üzere edebiyatın pek çok alanında sıkça rastlanan ögelerin arasındadırlar. DünyaÂ?nın özellikle mevsimlerin daha açıkça hissedilebildiÄ?i bölgelerinde bunun böyle olmasına Å?aÅ?ırmamak gerekir. Havanın soÄ?uması, bitkilerin yapraklarını dökmesi, hayvanların göç etmesi, kısacası doÄ?anın uykuya dalması, sonrasında ilkbahar geldiÄ?inde bitkilerin, hayvanların hatta topraÄ?ın ve gökyüzünün yeniden canlanması muhtemelen insanları en eski çaÄ?lardan beri etkilemiÅ? bir döngüdür. Muhtemelen insanlar bu döngünün bir gün yarıda kesileceÄ?inden korkmuÅ?, bazen de bu döngüye benzer baÅ?ka döngüler de olabileceÄ?ini hayal edebilmiÅ?lerdir. Kısacası mevsimler, hem yılın mevsimleri olarak fantastik edebiyatta en güçlü ögelerden birisi olarak yer almıÅ?. Hem de hayal gücünün yarattıÄ?ı daha farklı mevsimler, mesela bir insanın ömründe ya da bir krallıÄ?ın tarihininde mevsimlere benzeyen bir döngünün olduÄ?u bazen de Dünya üzerinde bilinen yıldan farklı baÅ?ka döngülerin de olduÄ?u ve bu döngülerin de kendi mevsimlerinin olduÄ?u hayal edilmiÅ? ve bu hayalin sonucunda yaratılan mevsimler de fantastik edebiyatın parçası olabilmiÅ?tir.
Yılın Mevsimleri: Fantastik Edebiyatta yılın mevsimleri, kendileri bir fantastik öge olmadıkları durumlarda bile hikayelerde fantastik bir arka plan ögesi olabilmiÅ?lerdir. Ã?rneÄ?in kıÅ?, çoÄ?u zaman bir tür hayatta kalma mücadelesinin verildiÄ?i dönemdir. Ancak bazen örneÄ?in savaÅ?ların olduÄ?u zamanlarda kıÅ? insanların çarpıÅ?maya ara verdiÄ?i ve dinlendiÄ?i bir dönem olabilmiÅ?tir. Normal zamanlarda ilkbahar, doÄ?anın canlandıÄ?ı, tarlalarıni bahçelerin yeÅ?erdiÄ?i, daha güzel bir dönemi müjdeleyebilir. Ancak ilkbahar aynı zamanda, bazen hikayenin kahramanlarına zarar verecek hayvanların, canavarların, bazen de baÅ?ka varlıkların uyandıÄ?ı ve ortaya çıktıÄ?ı bir dönem de olabilir. Yaz ise genellikle yılın en çok hareketinin olduÄ?u dönemdir. Ã?zellikle insanların yaÅ?amlarını doÄ?aya göre ayarladıÄ?ı bölgelerde, yazın en çok iÅ?in olduÄ?u mevsim olduÄ?u söylenebilir. Belki bunun da bir sonucu olarak birçok fantastik hikayede yaz aynı zamanda en kritik olayların olduÄ?u, bir bakıma sıcaÄ?ın yanı sıra verilen mücadelelerin de insanların terlettiÄ?i bir dönem olabilmektedir. Mevsimlerle ilgili özellikle fantastik halk hikayelerinde, örneÄ?in mitolojilerde yer alan bir hikaye türü de, mevsimlerin nasıl ortaya çıktıÄ?ını açıklayan hikayelerdir. Bu konuda, Dünyanın farklı bölgelerindeki insanlar oldukça farklı ve renkli hikayeler oluÅ?turabilmiÅ?tir. Bu hikayelerin mevsimlerin nasıl oluÅ?tuÄ?unu öyküsünde fantastik bir hikaye ile açıklamak isteyen bir yazar için esin kaynaÄ?ı olması mümkündür. Mevsimleri oluÅ?turan döngünün nedenini açıklayan bu tür öyküleri kimi zaman fantastik edebiyatın kimi hikayelerinde, kimi karakterler dikkatle dinleyip, sonra bu döngüyü kırmak, kimi bir ülkede, kimi zaman tüm Dünyada sürekli bir kıÅ?, ya da ilkbahar baÅ?latmak isteyebilirler. Kimi zaman da baÅ?ka karakterlerin yarattıÄ?ı bu bitmeyen kıÅ? ya da ilkbahar mevsimini sona erdirmek için kimi karakterler mevsim döngüsünü yeniden baÅ?latmanın yollarını arayabilirler.
Daha Farklı Mevsimler: Bu konuda ilk akla gelen insan hayatıdır. Bu hayatı ilkbahar, yaz, sonbahar, kıÅ? Å?eklinde sıralanan bir mevsime benzeten karakterlerin yer aldıÄ?ı fantastik halk hikayelerine rastlamak mümkündür. Kimi öykülerde de insan hayatının sonlandıÄ?ı kıÅ?ın ardından bir yeniden doÄ?uÅ?, yani yeni bir ilkbaharın da geleceÄ?inin de hayal edildiÄ?i gözlenebilir. Krallıklar, ormanlar, daÄ?lar ve canlı ve cansız birçok ögenin kimi zaman gezegenlerin hatta EvrenÂ?in tamamının da tıpkı doÄ?a gibi, yeniden hızlandıÄ?ı, hızlı yaÅ?adıÄ?ı, temposunu yavaÅ?lattıÄ?ı ve dinlendiÄ?i dönemleri kapsayan bir döngü yaÅ?adıÄ?ının kimi fantastik öykülerde vurgulanması mümkündür. Bu daha geniÅ? döngüler muhtemelen bir insan hayatından uzun süreceÄ?inden çoÄ?u zaman bir insan tarafından fark edilmesi kolay deÄ?ildir. Fantastik hikayelerde insanlar bu tür döngüleri bazen farklı zamanları anlatan eski öyküleri birleÅ?tirerek fark edebilirler, bazen de doÄ?aya, ya da gökyüzüne yıldızlara baktıklarında bu tür bir döngünün ipuçlarını bulabilirler. Bazı fantastik hikayelerde yazarlar, farklı zamanlarda geçen hikayeler anlatarak bu tarz daha büyük döngüleri vurgulayabilirler.
Mitolojiler
Fantastik Edebiyatta Mitolojilerin Yeri: Mitolojiler farklı toplumların etraflarındaki doÄ?a ile ilgili açıklayamadıkları olayları inandıkları dinle de harmanlayarak yarattıkları öyküler bütünüdür. Bu açıdan bakıldıÄ?ında mitolojilerin her biri baÅ?lı baÅ?ına bir fantastik edebiyat hareketi sayılabilir. Ancak bunun yanında mitolojilerdeki öyküler daha ileriki zamanlarda bir çok farklı fantastik öyküye de esinlenme kaynaÄ?ı olmuÅ?tur.
Mitolojilerdeki Genel Ã?geler: Hemen her mitoloji bir yaratılıÅ? hikayesi içerir. Ã?oÄ?unda ölümü ve ölüm sonrasındaki yaÅ?amı anlatan bölümler vardır. Yine bir çoÄ?u bir ya da birden fazla tanrıyı zaman zaman da onların çekiÅ?melerini mücadelerini içerir. Birçok mitolojide insan dıÅ?ında Dünya üzerinde yaÅ?ayan akıllı canlılardan ya da ırklardan söz edilir. Bu ırkların bir bölümü neredeyse insanın yanı baÅ?ındadır. Benzer Å?ekilde mitolojinin yaratıldıÄ?ı bölgedeki önemli yer Å?ekillerinin ırmakların, çöllerin ya da önemli daÄ?ların mitolojilerde genelde hikayelerine yer verilir.
Bazı Ã?nlü Mitolojiler: KuÅ?kusuz ilk akla gelen Yunan Mitolojisidir. Yunan mitolojisi belki de doÄ?anın evrenin ve tanrıların arkasındaki gizemi en açık Å?ekilde anlatan mitolojidir. Ã?yle ki tanrıların arasındaki evlilikler ve çekiÅ?meler bile bu mitolojide takip edilebilir. Bölgedeki Mısır ve Mezopotamya mitolojileri de daha gizemli, içlerinde hikayenin sonuna gelindiÄ?inde bile anlaÅ?ılmayan açıklanmamıÅ? ögeler barındıran ve bu nedenle bazen Yunan mitolojisine tercih edilen hikayeleri ile akla gelen mitolojilerdir. Belki de modern fantastik edebiyatın çıkıÅ? noktasına yakın olduÄ?undan Ä°skoç ve Kelt mitolojisi de günümüzde ilgi duyulan mitolojiler arasındadırlar. Bu mitolojiler dıÅ?ında Orta Asya, Rus, Ã?in, Hint, Aztek ve Maya mitolojileri de daha az adı geçen ancak içlerinde esinlenilecek öyküler barındıran mitolojilerdir.
Mitoloji Kaynaklı Ã?yküler: DoÄ?rudan mitolojilere dahil olmayan ancak mitolojilerden esinlenilerek yaratılan öyküler neredeyse mitolojiler kadar eskidir. Muhtemelen eski dönemlerde bu öyküler zamanla mitolojilere katılıp yeni öykülerin yaratılmasını saÄ?lıyordu. Bu öykülerin bir bölümü mitolojide geçen bir hikayeyi daha ayrıntılı belki orjinal hikayede karanlıkta bırakılmıÅ? bazı noktaları hayal gücü ile tamamlayarak, hikayenin geçtiÄ?i Å?ehirleri, daÄ?ları, köyleri ve hikayenin kahramanlarını daha ayrıntılı Å?ekilde tasvir eden öykülerdir. BaÅ?ka bir seçenek de daha önce hiç anlatılmamıÅ? da olsa mitolojilerin oluÅ?tuÄ?u dönemde geçen ve içinde mitolojilerden alınmıÅ? ögelerin bulunduÄ?u hikayelerdir. Bu zaman zaman o dönemde yaÅ?anmıÅ? gerçek bir olayın, örneÄ?in bir savaÅ?ın içine mitolojik ögeler katılarak yeniden anlatılması olabilir. Ã?çüncü bir seçenek ise mitolojik ögeleri ya tamamen günümüzde ya da mitolojilerin oluÅ?tuÄ?u dönemden sonra geçen ya da mitolojilerin oluÅ?tuÄ?u dönemde geçen bir olayı daha ilerideki geçen bir olaya baÄ?layan hikayelerdir. Bu hikayeler için esinlenilebilecek en önemli mitoloji kaynakları kehanetlerdir. Zaman zaman kehanetler günümüze kadar uzanan zaman diliminde olacakları anlatırlar. Günümüzde artık inanılmayan dinler tarafından yaratılmıÅ? da olsa bu kehanetlere de inanan dikkate deÄ?er sayıda insan vardır. Bir baÅ?ka esinlenilecek kaynak da o döneme ait bir mezarı, bir tapınaÄ?ı ya da bir Å?ehri keÅ?fetmek isteyenlerin öyküleridir. Günümüzde antik çaÄ?a iliÅ?kin birçok keÅ?ifte belirli odaların, özellikle mezarların kapılarında içeri girenin lanetleneceÄ?ine dair yazılar bulunmaktadır. Bu lanetler de öykülere girebilecek olabilecek birer ögedir. Mitolojik hikayelerden esinlenilerek yazılabilecek baÅ?ka bir öykü türü de mitolojilerde bahsedilen farklı akıllı canlıların örneÄ?in cücelerin, elflerin, gnomların hatta deniz kızlarının ya günümüzde bir Å?ekilde yeniden keÅ?fedilmeleri ile baÅ?layan, ya da mitolojilerden baÄ?ımsız, farklı bir DünyaÂ?da geçen öyküleridir. Yüzüklerin Efendisi ve Hobbit kitaplarında TolkienÂ?in yazdıÄ?ı hikayeleri bu kapsamda deÄ?erlendirmek gerekir.
Müzik
Fantastik Edebiyatta Müzik: MüziÄ?in fantastik edebiyat gibi özgün bir alan olduÄ?unu, fantastik edebiyat eserlerinin içinde bulunan müzik ögesinin yanısıra, kimi fantastik edebiyat eserlerinin müzik eÅ?liÄ?inde zaman zaman sunulabileceÄ?ini ve bu iki sanat alanının bir arada eserler yaratabileceÄ?ini öncelikle belirtmek gerekir. Tek baÅ?ına tüm sözlerden arındırılmıÅ? müziÄ?in bile en fark edilen etkisi insanların duygularını deÄ?iÅ?tirebilme etkisidir. Aslında bu etkinin genel olarak bilinçli olarak yapılan bir müzik eseri olarak adlandırılmayacak farklı seslerin de sahip olabileceÄ?ini eklemek gerekir. Genel olarak sesler baÅ?ka her hangi bir duyudan çok daha fazla duygularımızı Å?ekillendirir. Belki de bu nedenle müziÄ?in duyguları Å?ekillendiren yanı diÄ?er tüm yanlarından daha fazla öne çıkar. Ä°kincil bir yan da müziÄ?in kimi zaman karÅ?ımızdaki insanın ya da varlıÄ?ın o anda ne yaÅ?adıÄ?ını bize anlatabilen bir araç olmasıdır.
Duygulara Hükmeden Müzik: Basit bir müziÄ?in bile bazen bizi hüzünlendirdiÄ?i, ya da neÅ?elendirdiÄ?ini, ya da aÅ?ık olduÄ?umuz bir kiÅ?iye duyduÄ?umuz sevgiyi hatırlattıÄ?ı anlar olabilir. Fantastik edebiyat kimi zaman müziÄ?in etkisini daha da kuvvetlendirerek hikayelerin bir ögesi haline getirir. Kimi zaman müziÄ?i dinleyen kiÅ?i müziÄ?i yaratan varlıÄ?a karÅ?ı koyamadıÄ?ı bir aÅ?kla baÄ?lanır. Kimi zaman bu aÅ?k sadece müzik çalındıÄ?ı sürece devam eder. Kimi zaman da müzik sussa da onu bir kere dinlemiÅ? olan kiÅ?inin zihninin içinde devam eder. Dolayısı ile söz konusu kiÅ?i müziÄ?in yarattıÄ?ı aÅ?kı yaÅ?amaya devam eder. AÅ?k kadar çok iÅ?lenmese bile müziÄ?in öykülerin içindeki karakterlere çalındıÄ?ı, bazen mırıldandıÄ?ı süre boyunca cesaret ya da neÅ?e verdiÄ?i durumlara ya da onu dinleyenlerde bazen ne kadar kurtulmak istense de bir türlü engelleyemediÄ?i bir korku uyandırdıÄ?ı durumlar olabilir. Bazen de kimi müziklerin insanlarda, zeki varlıklarda, hatta kimi zaman tüm canlılarda, bazen cansız varlıklarda bile uyandırdıkları duygu öyle tarif edilmez ve öyle güzeldir ki, insanlar, zeki varlıklar, hayvanlar ve bitkiler hatta bazen bütün doÄ?a ne yapıyorsa yapmayı bırakır ve bu müziÄ?i dinler.
Anlamak İçin Dinlenen Müzik: Kimi zaman bazı hayvanların hatta bazı zeki varlıkların tek iletiÅ?im kurma yolu müziktir. Böyle bir durumda o hayvanların ya da zeki varlıkların iletiÅ?im kurmak için kullandıkları müzikle ne anlatmak istedikleri her zaman belli olmaz. Bazen insanların ya da diÄ?er zeki varlıkların önce müziÄ?i nasıl dinleyeceklerini öÄ?renmeleri gerekir. Kimi zaman söz konusu canlıları tanıdıkça, onların hareketlerini anladıkça davranıÅ?larını gördükçe kendiliÄ?inden öÄ?renilebilir. Bazen de söz konusu müziÄ?in anlamını öÄ?renmek için özel bir çaba gerekir. Bazen de konuÅ?arak anlaÅ?abilecek insanlar bazen varlıklar için birbirlerini anlamak için müzik sözlerden çok daha iyi bir yol haline gelebilir. Bunun nedeni bazen müziÄ?in belki müzisyenin ya da müzisyenin kullandıÄ?ı çalgının sahip olduÄ?u özel bir güç olabilir. Ya da bazen hayatını müziÄ?e adamıÅ? bir insan ya da varlık için müzik gerçekten kelimelerden çok daha etkin bir iletiÅ?im kurma yolu haline gelmiÅ? olabilir. Bazen de müzik iki insanın çevrelerindeki diÄ?er insanlar onları anlamadan iletiÅ?im kurmaları için bir yol olabilir. Bu tür bir iletiÅ?imde kullanılan müzikler bazen herkesin anlamayacaÄ?ı, ancak müzik doÄ?ru insanın ya da varlıÄ?ın anlamını çözeceÄ?i türden müzikler olabilir. Hatta bazen bir insan ya da varlık doÄ?ru insan ya da varlık deÄ?ilse müziÄ?i duyması bile mümkün olmayabilir. Kimi zamanda müzik birden fazla kimi zaman milyonlarca kiÅ?inin birbirinden yarattıÄ?ı apayrı hikayeleri, sözleri bir araya getiren, beraberce yepyeni ve bambaÅ?ka bir anlam yaratmasını saÄ?layan, bir bakıma birbirinden baÄ?ımsız varlıkları birleÅ?tiren ve en azından müziÄ?in devam ettiÄ?i sürece sanki birbirlerinin duygularını, düÅ?üncelerini hisseden, her biri hala kendi varlıÄ?ını yaÅ?asa da bir yandan da sanki tek bir varlıkmıÅ? gibi uyum halinde hareket edebilen, uyum halinde bir eser yaratabilen bir topluluk olmasını saÄ?layan temel güç olarak hem fantastik hem de fantastik olmayan edebiyat eserlerinde yer alır.
O
Okullar
Fantastik Edebiyatta Okullar: Fantastik öykülerde okulların iki türlü iÅ?lendiÄ?ini görebiliriz. Normal öÄ?rencilerin gittiÄ?i normal okullar da kimi zaman fantastik hikayelerin geçtiÄ?i mekanlar haline gelebilmektedirler. Okulların içerisinde özellikle yatılı olanlar zaman zaman insanların onlarca insanın içerisinde yalnızlık hissini en çok yaÅ?adıÄ?ı yerlerdir. Belki de bu nedenle çoÄ?u zaman korkutucu fantastik öyküler için okullar tercih edilen mekanlardan birisidir. Bunun dıÅ?ında bir de sıra dıÅ?ı bir Å?eylerin öÄ?retildiÄ?i sıra dıÅ?ı okullar vardır. Bu okullar zaten dersleri, öÄ?retmenleri bazen öÄ?rencileri ile de diÄ?erlerinden farklıdırlar.
Sıradan Okulların İçlerindeki Gizemler: Genellikle yatılı okullar bu tür gizemlerin olduÄ?u öykülerde daha çok yer alırlar. Yatılı okullar zaman zaman yüzlerce çocuÄ?un bir arada yaÅ?adıÄ?ı yatakhanenin dıÅ?ında bomboÅ? ve gizemli okul binasının insanları davet edercesine beklediÄ?i, bazen yatakhanenin bile girilmesine izin verilmeyen ya da boÅ? ya da soÄ?uk yerlerinin korkulacak bölümler haline gelebildiÄ?i okullardır. Ä°lkokullar ve liseler bu tür hikayelerde daha çok kullanılır ancak bazen üniversiteler bile bu tür hikayeler için uygun mekanlar haline gelebilirler. Bu tür hikayelerde bazen yatakhanenin hemen dıÅ?ında ya da koridorlarda görülen ne olduÄ?u anlaÅ?ılmayan birisisin ya da bir Å?eyin, bazen içinden garip sesler bazen ıÅ?ıklar gelen gizemli bir odanın, hatta bazen birkaç oda ileride kalan gizemli bir baÅ?ka çocuÄ?un fantastik bir hikayenin konusu haline gelebilme ihtimali vardır. Gizemli ya da korkutucu bir durumdan Å?üphelenen çocukları, özellikle bu çocuklar yatakhanede yeni kalmaya baÅ?lamıÅ?larsa diÄ?er çocuklar bazen yatakhanedeki sorumlular tarafından ciddiye almazlar. Bazen de bu tür Å?üphe ve efsaneler yatakhanedeki pek çok çocuk, hatta bazen sorumlularca da tarafından paylaÅ?ılır. Ancak kimse bu olayların üzerine gitmeye cesaret edemez. Söz konusu hikaye bir üniversitede geçiyorsa hikayeye ayrıca gizli deneyler mistik araÅ?tırmalar da eklenebilir. Ã?rneÄ?in üniversitenin bir labaratuarında bir bilimadamı bir fantastik yaratıÄ?ı ya da bir tür büyülü nesneyi araÅ?tırıyor olabilir.
SıradıÅ?ı Okullar: Fantastik hikayelerde sıradıÅ?ı bilgilerin öÄ?retildiÄ?i yeteneklerin geliÅ?tirildiÄ?i okullardır. Büyücü okulları, cadı okulları, bazen hırsızların ya da ozanların okulları bu tür okulların arasında sayılabilir. Bu tür okullar çoÄ?u zaman sıradıÅ?ı yerlerdedir. Yüksek bir daÄ?ın tepesinde, Å?ehrin kanalizasyonlarında, bazen gerçekte var olmayan bir hayal Dünyasındır. Zaman zaman bu okullara sadece okulların öÄ?rencileri olan çocuklar ya da insanlar girebilir. DiÄ?er insanların okula girmesi için duvarlara gizli kapılar, okula giden geçitlere konulmuÅ? tuzaklar ya da okulun görülmesini engelleyen bir büyü olabilir. Bu tür okullarda okumak için kimi zaman özel sınavlara girmek gerekir. Bu sınav öÄ?renci adayının bazen bir yeteneÄ?ini, örneÄ?in hırsızlık yeteneÄ?ini kanıtlamak için yapılır. Bazen dayanıklılıÄ?ını, örneÄ?in uyumadan ne kadar süre ayakta kalabileceÄ?ini ölçer. Bazen de dürüstlük gibi ya da duygularını karÅ?ısındaki kiÅ?iye belli etmeme gibi belirli özelliklerin söz konusu kiÅ?ide var olup olmadıÄ?ını ölçebilir. Okullar zaman zaman aynı zamanda içlerinde sırlar barındıran bir grubun yavaÅ? yavaÅ? güvenini kazanmanın ve yavaÅ? yavaÅ? sırlarını öÄ?renmenin bir yoludur. Ã?Ä?renciler kendini gösterdikçe, ilerlemeleri gereken yolda ilerledikçe daha önce girmedikleri bazı yerlere girmek, daha önce tanıklık etmedikleri bazı olaylara tanıklık etmek hakkını kazanır, ya da zorunda bırakılırlar. Bu tür bir hakkı kazanmadan önce bazen bir takım yeni sınavları geçmek ya da görevleri yerine getirmek gerekir. KuÅ?kusuz bu tür farklı okulların içerisinde modern fantastik edebiyatta en çok yer etmiÅ? olanı Harry PotterÂ?ın Hogwart Okuludur. Bu okul sıradan bir Amerikan okulunda olan birçok etkinliÄ?in, olayın, tartıÅ?manın, öÄ?retmen hatta öÄ?renci türlerinin benzerlerinin bir büyü okulunda nasıl olabileceÄ?ini düÅ?ünmüÅ? ve bu ögelerin büyü okuluna uyarlanmıÅ? hallerini hikayenin içerisine yerleÅ?tirmiÅ?tir. Okul aynı zamanda bildiÄ?imiz DünyaÂ?da yaÅ?ayan ancak normal insanlardan farklı yeteneklere sahip bir tür büyücü ırkının görebildiÄ?i ancak sıradan insanların göremediÄ?i bir okuldur.
Orklar
Fantastik Edebiyatta Orklar: Modern fantastik edebiyatta en çok bilinen ve kullanılan kötü karakterlerdir. Zaman zaman neredeyse sadece ana karakterlerin dövüÅ? kabiliyetlerini okuyuculara göstermek için hikâyelere sokulurlar. Ã?oÄ?u zamanda zekâları hatta güçleri ile deÄ?il, sayıları ile etkili ve korkutucu olurlar. Az sayıdaki bazı hikayelerde insanlarda uyandırdıkları dehÅ?etin dıÅ?ında ne gibi özelliklere sahip oldukları, nasıl yaÅ?adıkları, ne gibi ahlaki deÄ?erleri sahip oldukları iÅ?lenmiÅ? ve sorgulanmıÅ?tır. Hatta Terry BrooksÂ?un ShannaraÂ?nın Elf taÅ?ları isimli kitabında insanlarla, elflerle ve cücelerle omuz omuza savaÅ?ırlar. Ancak çok az hikâyede bir ork karakter ana karakterlerden birisi olarak yer alır. Hatta kötü karakterlerin içinde bile sivrilip önemli bir karakter haline geldikleri enderdir. Bir yan karakter olarak bile yer aldıklarına bile çok fazla rastlanmaz. Bu açıdan da fantastik edebiyatının bir tür arka planında yer alan ırk olarak görülebilirler.
Orkların Genel Ã?zellikleri: Belki de en belirgin özellikleri savaÅ?çılıklarıdır. SavaÅ?mak bir ork için hem bir kendini diÄ?er orklara ispat etme yoludur, hem de çoÄ?u öyküde bir tür zevk, eÄ?lence hatta kimi zaman bir ihtiyaç olduÄ?undan da bahsedilir. SavaÅ? sırasında cesur olduklarından bahsedilebilir, baÅ?larına gelebilecek her Å?eyi göze alırlar bu da onları birçok ırka göre daha tehlikeli yapar. Ancak çoÄ?u öyküde çok zeki ve çok fazla deÄ?iÅ?ik taktikler üretebilen bir ırk deÄ?illerdir. Kimi zaman baÅ?ka ırklar, mesela insanlar, elfler ve baÅ?ka ırklar tarafından bir tür savaÅ? gücü olarak kullanılırlar. Onurlarına düÅ?kün bir ırk oldukları onları biraz daha ayrıntılı iÅ?leyen çoÄ?u hikâyede yer alır. Bazı hikâyelerde barbar insan topluluklarına benzer bir yaÅ?amlarının olduÄ?undan da bahsedilir. Kimi zaman maÄ?aralarda yaÅ?adıkları, kimi zamanda barbar insanlarınkini andıran çadırlarda yaÅ?adıklarından da hikayelerde bahsedilir.
Orklarla Ä°letiÅ?im Kurmak: Muhtemelen çok az hikayede çok az karakterin yapacaÄ?ı bir Å?eydir. Ancak büsbütün imkansız da deÄ?ildir. Bazen umutsuz bir savaÅ?ta mümkün olan her desteÄ?i toplamak isteyen çaresiz bir lider, kimi zamanda daÄ?ların ortasında düÅ?manından saklanmak isteyen çaresiz bir kaçak orklarla iletiÅ?im kurmak zorunda kalır. Orkları tanımak ve anlamak isteyen bir kiÅ?inin de onlarla iletiÅ?im kurmak istemesi muhtemelen çok ender rastlanacak bir hikaye teması da olsa çok imkansız deÄ?ildir. Elbette onları kendi amacı için esir edip kullanmak isteyen bir büyücü ya da savaÅ?çı da orklarla iletiÅ?im kurmak isteyebilir. Söz konusu iletiÅ?imin nasıl kurulacaÄ?ı muhtemelen hikayeyi yazan kiÅ?inin orklara bakıÅ?ına göre deÄ?iÅ?ir. EÄ?er orklar içgüdüleri ile hareket eden ve düÅ?ünme kabiliyetleri insanlara göre çok daha geri düzeyde ve ancak birkaç kelime konuÅ?abilen bir ırk olarak görülüyorsa, o zaman kelimeler bir yere kadar iÅ?e yarayacaktır. Böyle bir durumda orkların içgüdülerine hitap etmek, belki biraz korkutmak bir iletiÅ?im yöntemi olabilir. Orkları bu Å?ekilde iÅ?leyen bir yazar muhtemelen onlarla iletiÅ?imi bir tür yarı vahÅ?i ve yırtıcı bir hayvanla iletiÅ?ime benzetecektir. EÄ?er yazar orkları barbar halklarına benzeyen, savaÅ?çı ve sert olsalar bile onurlu bir halk olarak tasvir ediliyorlarsa o zaman sözcükler ve ses tonu çok önemli olacaktır. Böyle bir durumda orklarla iletiÅ?im kuran bir kiÅ?inin, muhtemelen orkların kendilerinden olmayanlara güvenmeyeceÄ?ini bilmesi gerekir. EÄ?er yapabiliyorsa onların güvenlerini kazanması, ve onların deÄ?erlerine saygı duyduÄ?unu göstermesi faydalı olabilir. Orkları kullanmak isteyen biriyse bu durumda onları basit yöntemlerle korkutmak yerine onların kendisi ile iÅ?birliÄ?i yapmalarının kendi çıkarlarına da hizmet edeceÄ?ini anlatmalı, belki de insanlara, elflere, cücelere ve ork olmayan diÄ?er halklara duydukları öfke ve nefret duygusunu kullanmalıdır. KonuÅ?ma sırasında söylenecek yanlıÅ? bir sözcüÄ?e yapılacak yanlıÅ? bir harekete muhtemelen orklar tarafından onu söyleyen ya da yapanın kastettiÄ?inden baÅ?ka anlamlar yükleyecek, ve iletiÅ?im kurmayı imkansız hale getirdiÄ?i gibi, iletiÅ?imi kurmaya çalıÅ?an kiÅ?inin hayatını da tehlikeye atabilecektir.
Ormanlar
Fantastik Edebiyatta Ormanların Yeri: Ormanlar özellikle büyük bir alana yayıldıkları, karanlık ve girilmeye korkulan yerler barındırdıkları, hele içlerinde korkulan bir takım hayvanlar da olduÄ?u zaman çoÄ?unlukla insanların hayal güçlerini harekete geçiren yerlerdir. Hele büyük Å?ehirlerde yaÅ?amayı alıÅ?mıÅ? insanlar için ormanların içindeki her ses, her hareket korku, heyecan ya da merak kaynaÄ?ıdır. Dolayısı ile ormanlar içlerinde yaÅ?ayan canlılarla, zaman zaman içlerine sıÄ?ınan kaçtıkları insanlardan korunmaya çalıÅ?an insanlar sayesinde, kimi zaman da kendi iradesi ve kiÅ?ilikleri ile fantastik hikayelere dahil olurlar. Dolayısı ile pek çok fantastik hikaye içlerinde meÅ?hur ve akıllarda kalan ormanlar barındırır.
Ormanların İçlerinde YaÅ?ayan Yaratıklar: Ä°nsanların belki ilk duydukları fantastik hikayeler ormanların içinde yaÅ?ayan hayvanların öyküleridir. Birbiri ile konuÅ?an hayvanların ibret verici hikayelerini anlatan bu masallar çoÄ?unlukla ormanlarda geçen bir tür fantastik öykü sayılabilirler. Bu masalların yanı sıra özellikle uzaklardaki ülkelerin bilinmeyen ormanlarını anlatan öykülerde çoÄ?u zaman birçok farklı bilinmeyen canlılar hikayelerin ögesi olarak yer alırlar. Zaman zaman ormanın tamamına hükmeden ve diÄ?er tüm canlılardan daha kuvvetli ve korkunç bir canavar yaratıklar hikayelerin içinde öge olarak bulunurlar. Periler de zaman zaman ormanlarla ilgili hikayelerde ormanda yaÅ?ayan yaratıklardan birisi olarak katılırlar. Ã?oÄ?u zaman ormandaki hayvanlar ve aÄ?açlarla bir tür baÄ? kurduklarından bahsedilir. Ã?yle ki her peri ancak kendi ormanında yaÅ?ayabilir. Kendi ormanından uzun süre uzakta kalırsa ölür.
Ormanlarda YaÅ?ayanlar: Ormanlar farklı nedenlerle deÄ?iÅ?ik insanları barındırabilir. Kimi zaman kralların zulmünden kaçan, ya da bu zulme karÅ?ı savaÅ?an kaçakları, kimi zaman gözlerden uzak kalmak isteyen büyücüleri, kimi zaman doÄ?anın içindeki güçleri keÅ?fetmek isteyen druidleri içlerinde barındıran ormanlar fantastik hikâyelerde geçer. Genellikle orman kendileri için sadece bir sıÄ?ınaksa bile bu insanlar ormandaki hayvanları bitkileri kısacası ormanın yapısını kısa sürede keÅ?federler, kimi zaman onu kendi amaçları ya da kendilerini korumak için nasıl kullacaklarını öÄ?renir, bazen de eÄ?er varsa diÄ?er amaçlarının yanına ormanı korumak da eklenir. Genellikle öncelikli yaÅ?am alanları aÄ?açların üstüdür. AÄ?açlar hem dalları ve yaprakları ile üzerine geniÅ? bir yaÅ?am alanı inÅ?aa etmeye müsaittir, hem de üzerlerinde yaÅ?anların aÅ?aÄ?ıdan geçenlerin kendilerini görmemesini, yani korunmasını saÄ?larlar. EÄ?er ormanda kalanlar Druidlerse bazen yatmak için aÄ?açların üzerine çıkmak yerine doÄ?rudan toprakta da yatabilirler. Ormandaki hayvanlarla, ve kendilerine zarar verebilecek her Å?eyle genelde öylesine uyum halindedir ki Druidler genellikle hiçbirisinden korkmalarına gerek yoktur.
YaÅ?ayan Ormanlar: Belki de fantastik hikayelerde ormanların en aktif olarak hikayelere dahil olduÄ?u öykü türleri içlerinde yaÅ?ayan ormanları barındıranlardır. Bu tür ormanlarda aÄ?açlar toprak ormandan geçen dereler ırmaklar hatta varsa içinde yaÅ?ayan insanlar uyum içinde ve gerektiÄ?inde bir bütün halinde hareket ederler. Kimi zaman bu bütünlüÄ?ü saÄ?layan ormanın içinde bir tür büyü gücüne sahip bir yaratık, ya da bir druid, kimi zamansa yine bir tür ortak büyü gücü ile ormanı kontrol edebilen orman insanlarıdır. Bu bütünlüÄ?ü saÄ?layan bazen ormanın kendini koruma amacıdır. Bu durumda ormana giren herkesle orman elindeki her Å?eyle savaÅ?acak onlara zarar vermeye en azından korkutup bir daha gelmelerini engellemeye çalıÅ?acaktır. Bazen ormana sıÄ?ınmıÅ? çaresiz bir insanı orman korumaya çalıÅ?ır. Bunu sadece onu yakalamak isteyenleri engelleyerek deÄ?il, aynı zamanda korumak istediÄ?i kiÅ?iyi saklayarak da yapar. Kimi zamansa ormanlar yakınlarda belki de ormanın kenarındaki bir Å?ehirdeki veya köydeki insanların yaÅ?amak üzere oldukları bir felaketi önlemeye çalıÅ?ırlar. Bu durumda ormanın uzaktan yapabilecekleri elbette sınırlıdır ve yazarın hayal gücünü gerektirir. Kimi zaman ormanın tüm hayvanları, hatta aÄ?açları ile bir bütün olarak hareket ederek söz konusu felaketi önlediÄ?ine de hikayelerde rastlanabilir.
Oteller
Fantastik Edebiyatta Oteller: Yolculuklar fantastik edebiyatın, aslında çoÄ?u zaman fantastik olmayan edebiyatın da en çok iÅ?lediÄ?i konulardan birisidir. Yolculuklar eÄ?er eski zamanlarda geçiyorsa, ya da günümüzün Dünyasından çok eski dönemleri andıran ülkelerde ya da diyarlarda yer alıyorsa yolculuk sırasında kalınan mekanlar genellikle hanlardır. (bkz hanlar) Günümüz Dünyasında ya da gelecekte ise geçen çoÄ?u hikayede yollarda ya da Å?ehirlerde kalınan yerler otellerdir. Issız bir yolun ortasında duran odaları neredeyse bomboÅ? bir otel çoÄ?u zaman ana konusu ne olursa olsun modern bir fantastik hikayeye renk katabilecek ögelerdir. Oteller günümüz hikayelerinde kimi zaman hikayenin bir parçası olan yan öge olabileceÄ?i gibi. Kimi fantastik hikayelerde, özellikle okuyanları korkutmak için yazılmıÅ? kimi öykülerde hikayenin ana konusunu da oluÅ?turabilen mekanlardır.
Otellerin Ã?ne Ã?ıkan Yanları: Oteller çoÄ?u hikayede ıssızdırlar. bomboÅ? bir giriÅ? odasında uyuyan bir resepsiyon görevlisi çoÄ?u fantastik hikayenin otellerde geçen parçalarında rastlanabilen bir bölümdür. Ã?oÄ?u hikayede daha renkli, bazen yüzlerce hatta binlerce insanın bir arada olduÄ?u otellerde bile bir tür ıssızlık, daha açık ifade etmek gerekirse, bir arada bulunan onca insanın içinde, kimsenin diÄ?er insanların ne yaptıÄ?ını görmediÄ?i, söylediÄ?i sözleri iÅ?itmediÄ?i oteller yer alabilmektedir. Burada iÅ?itmeme ve görmeme, insanlar otelde kalan diÄ?er insanları bilerek ve isteyerek yok saydıÄ?ı anlamına da gelebilir. Bazen de insanlar, aslında bilerek ve isteyerek bunu yapmak istemeselerde, yazarın hayal gücünün belirleyeceÄ?i bir nedenle, bir Å?ekilde birbirlerini göremiyor ve duyamıyor da olabilirler.
Otellerin Sırları: Ã?oÄ?unlukla daha önce orada kalanlarla ilgili sırlardır. Ancak kimi zaman çok daha derinlerde bazı sırlar barındırabilirler. Kimi zaman otelin kendine özgü bir bilinci vardır, bu bilinç hayal gücünün yaratacaÄ?ı bir fantastik amaç için içinde kalmaya gelen herkesi, ya da kalmaya gelenlerin içinden seçtiklerini kullanmaya karar verebilir. Ya da kimi zaman içinde kalmaya gelenleri yine hayal gücünün yaratacaÄ?ı bir amaç adına bir tür sınava tabii tutabilir. Kimi zaman da bir oda kendine özgü bir sırrı içinde barındırıyor olabilir, bu oda hana gelenlerin içinde kaldıÄ?ı odalardan birisi olabileceÄ?i gibi, yemek yenilen odalardan birisi, ya da otelin deposu gibi farklı amaçlarla kullanılan odalardan birisi, hatta kimi zaman tamamen boÅ?altılmıÅ? kimi zaman da otelin sahibinin bile var olduÄ?unu bilmediÄ?i gizlenmiÅ? bir oda olabilir. Ã?zellikle korku temelli öykülerde bu tür sırlar oldukça sıkça vurgulanır. Kimi zaman otelde kalan gizemli bir varlık, otele gelmiÅ? kiÅ?ileri otelde var olan bir tehlikeye karÅ?ı uyarmak ister. Bazen de aslında tehlike otelin dıÅ?ındadır. Kimi zaman bu tehlike otelin üzerinde bulunduÄ?u yolun ilerisinde, ya da otelin içinde yer aldıÄ?ı Å?ehirde olabilir. Bu durumda otelin içindeki varlık, ya da bazen kendi bilincini kazanmıÅ? otel içinde yer alan her odası, her eÅ?yası ile, orada kalmakta olanları uyarmaya çalıÅ?abilir.
Garip Oteller: Aslında günümüzün turizm endüstrisinin yardımı ile bu tür otelleri hayal etmek çok da zor deÄ?ildir. AÄ?açların üstünde, ya da yerin altında, ya da maÄ?raların içinde, ya da tamamen buzdan yapılmıÅ? odalardan oluÅ?an, ya da denizin ortasında veya altında ya da akla gelebilecek birçok tuhaf özelliklere sahip otelde günümüzde kalınabilinmektedirEÄ?er hikaye gelecekte geçiyorsa, bir astroidin üzerinde, ya da uzayın ortasında, ya da tuhaf bir gezegenin üzerinde, veya gökyüzde asılı duran bir otel hikayelerde yer alabilir. Hayal gücü kullanılarak daha tuhaf otellerde yaratılabilir. Bulutların üstünde, bir yanardaÄ?ın içinde, ya da sadece uyunduÄ?u zaman, rüyalar aleminde gidilip içinde kalınabilen oteller hikayelerin içinde yer alabilirler. Aynı zamanda odaları buzdan ya da tamamen ıÅ?ıktan oluÅ?an, ya da akla gelebilecek her türlü bitki ile kaplı, ya da sürekli hareket eden eÅ?yalardan oluÅ?an, içinde insandan farklı varlıkların, ya da hayvanların misafirlere hizmet ettiÄ?i oteller de hayal gücü ile yaratılabilecek ve fantastik hikayelerde yer alabilecek otel ögeleri arasındadır.
Oyuncaklar
Fantastik Edebiyatta Oyuncaklar: Oyuncaklarla ilgili belki de ilk hatırlanması gereken onların gerçek yaÅ?amda da baÅ?ka iÅ?levleri olan nesneler olabilecekleridir. Kimi zaman oyuncak bir heykeldir, kimi zaman bir giysidir, kimi zaman bir telefondur, bir arabadır, bir lambadır. Gerçek yaÅ?amda iÅ?levleri olan tüm bu nesne ve aletler bir çocuÄ?un ya da çocuk ruhlu bir kiÅ?inin elinde oyuncak haline gelebilirler. Elbette fantastik kimi nesneler ve aletler de hikayelerde kimi çocuklar tarafından bulunduÄ?unda onların eÄ?lenmek için oynadıkları oyuncaklar haline gelebilirler. Bir oyuncaÄ?ı yaratan öncelikle çocukların, ya da oyuncakla oynayacak her hangi baÅ?ka insanın sahip olduÄ?u hayal gücüdür. Oyuncakları fantastik edebiyatta bir öge olarak kullanırken, çocukların zaten sahip oldukları bu hayal gücünden faydalanmak bu ögenin öyküyü daha da renklendirmesini saÄ?layabilir.
Canlanan Oyuncaklar: Birçok oyuncaÄ?ın çocukların ya da çocuk ruhlu insanların eline geçtiÄ?i zaman gerçekte sahip olduÄ?u özelliklerden daha farklı özelliklere sahip olduÄ?u hayal edilir. Ã?rneÄ?in çoÄ?u çocuk ve bazen büyük kiÅ?ilere geceleri oyuncak ayılarla yatmak güven verir. Ã?ünkü ayının kendilerini bir Å?ekilde koruduÄ?unu hayal ederler. Benzer Å?ekilde oyuncak bebeklerin, ya da askerlerin yaÅ?adıÄ?ını hayal etmek, en azından oyun sırasında çocukların sıkça yaptıÄ?ı bir Å?eydir. Bunun dıÅ?ında kimi zaman bazı nesnelerin aslında sahip olmadıÄ?ı güçlere sahip olduÄ?unu da hayal etmek oyun sırasında yapılabilecek bir Å?eydir. Ã?rneÄ?in oyuncak bir arabanın, hatta belki de tahta parçaları ile yapılmıÅ? basit bir oyuncak bile olsa, gerçek araba gibi hareket ettiÄ?ini, hatta gerçek arabanın bile sahip olmadıÄ?ı güçlere sahip olduÄ?unu mesela uçabildiÄ?ini hayal etmek oyun sırasında çocukların yapabileceÄ?i bir Å?eydir. Bu hayal gücünden fantastik edebiyat hikayelerinde yararlanmak, oyuncakları kullanmanın etkili yollarından birisidir. Kimi zaman bir çocuÄ?un oyun oynarken, ya da oyuncaÄ?ını yanında taÅ?ırken oyuncaÄ?ın taÅ?ıdıÄ?ını hayal ettiÄ?i bir özellik bilinmeyen bir nedenden dolayı aslında oyuncaÄ?ın gerçekten taÅ?ıdıÄ?ı bir özellik olabilir. Ã?rneÄ?in bir oyuncak ayı gerçekten çocukla konuÅ?uyor ve geceleri onu koruyor olabilir. Derme çatma bir oyuncak araba gerçekten gerçek bir araba gibi çalıÅ?ıyor olabilir hatta çocuÄ?un hayal ettiÄ?i fantastik bir özelliÄ?e sahip olabilir. Bazen bu özellik bir tür fantastik varlık tarafından çocuÄ?un mutlu olması için oyuncaÄ?a kazandırılmıÅ? olabilir. Ã?rneÄ?in pinokyonun hareket eden, konuÅ?an, kendine ait bir karakteri olan bir kuklaya dönüÅ?mesi bir oÄ?lu olmayan bir marangoza verilmiÅ? bir hediye olarak görülebilir. Bazen de oyuncakların sahip oldukları özellikleri onlara kazandıran çocukların sahip olduÄ?u hayal gücüdür. Ã?rneÄ?in bir fantastik öyküde bir oyuncak ayının sahibi olan çocuk ayının yaÅ?adıÄ?ını ve onu koruduÄ?unu hayal ettiÄ?i sürece gerçekten yaÅ?aması ve çocuÄ?u koruması mümkündür. Böyle bir öyküde çocuk büyüyüp de ayının sadece bir kumaÅ? parçası olduÄ?unu düÅ?ünmeye baÅ?ladıÄ?ında oyuncak sahip olduÄ?u yaÅ?amı kaybedip sadece bir kumaÅ? parçasına dönüÅ?mesi mümkündür.
Oyuncaklar Ã?lkesi: Bir çocuÄ?un ya da çocuk ruhlu bir insanın kendi odasını, ya da evin her hangi bir odasını ya da örneÄ?in bahçeyi içindeki her eÅ?ya nesneyi hayal gücü ile deÄ?iÅ?tirerek, bambaÅ?ka özelliklere sahip bir nesneler söz konusu yeri de bambaÅ?ka özelliklere sahip bir yer olarak hayal etmesi mümkündür. Bir bakıma etrafındaki tüm Dünya oyuncaklarla dolu bir ülkeye dönüÅ?müÅ? gibi hayal etmek mümkündür. Gerçek yaÅ?amda karÅ?ılaÅ?ılan nesnelerin hayal gücü ile deÄ?iÅ?tirilerek bir oyunun parçasına geldiÄ?i böylesi hayal ürünü bir ülke kimi zaman bir fantastik hikayenin ana konusunu bile oluÅ?turabilir. Kimi zaman bu ülke gerçekten oynanmak için üretilmiÅ? oyuncaklarla dou bir ülke olabilir. Bazen de aslında bambaÅ?ka özelliklere sahip nesneler deÄ?iÅ?ip de oyuncak haline gelebilirler. Elbette bu ülke hiçbir tehlikenin korkutucu olayın yaÅ?anmadıÄ?ı bir yer olmayabilir. Burada da kendini o ülkenin içinde hayal edenlerin karÅ?ılaÅ?acaÄ?ı tehlikeler, onları korkutacak anlar olabilecektir. Ancak bu tehlikelerin söz konusu çocuk ya da yetiÅ?kinin kendi hayal gücü ile yarattıÄ?ı tehlikeler ve korkular olduÄ?unu düÅ?ünmek mümkündür. Ya da en azından gerçek yaÅ?amdaki kimi tehlikeler çocuÄ?un hayal gücü tarafından deÄ?iÅ?tirilerek bir tür oyunun parçası haline getirilmiÅ? olabilir. Ã?ocuk ya da yetiÅ?kin hayal gücünü açık tutukça, belki hayal gücü olmasa hiç bir iÅ?e yaramayacak nesneler belli güçler kazanan oyuncaklara dönüÅ?ecek, aslında hiçbir özelliÄ?i olmayan yerler sıÄ?ınaklar, kaleler, ya da fantastik özelliÄ?i olan baÅ?ka yerler haline gelebilecek ve çocuk ya da yetiÅ?kin, o anda bulunduÄ?u yeri bir oyuncaklar ülkesine dönüÅ?türen hayal gücü olmasa asla baÅ? edemeyeceÄ?i tehlikeler ve korkularla baÅ? edebilecektir.
Ozanlar
Fantastik Edebiyatta Ozanların Yeri: Ozanlar genellikle halk edebiyatında hikayelerin içindeki kiÅ?iler deÄ?il, hikayeleri anlatan kiÅ?ilerdir. Ancak kendileri de hikayelere konu olan ozanlar bulunmaktadır. Hatta kimi zaman daÄ?a çıkan, zorluklara karÅ?ı mücadele eden ozanlara bile rastlanmaktadır. Genellikle yiÄ?it olarak adlandırılan bu ozanlar için ozanlık bir bakıma karakterlerini sadece kaba duygudan arınmıÅ? bir savaÅ?çı yerine, yaÅ?adıÄ?ı anın, uÄ?runa savaÅ?tıÄ?ı amacın farkında olan kiÅ?i olduÄ?unun bir göstergesidir. Â?Benden selam olsun Bolu BeyineÂ? yahut ferman padiÅ?ahınsa daÄ?lar bizimdir.Â? dizeleri ile ünlenen KöroÄ?lu Anadolunun fantastik halk edebiyatında yer eden ünlü bir halk ozanı karakteridir. Bizzat savaÅ?mıyorsa bile ozanlık kimi zaman dizeleri ile zalimlere karÅ?ı bir mücadeleyi simgelerler. KaracaoÄ?lan bu açıdan kendisini sevmeyen bey çocuÄ?u Kara kıza Â?Bana kara diyen dilber saçın da kara deÄ?il miÂ? dizeleri ile sembol haline gelen ozanlardan birisidir. Kimi zaman da bir arayıÅ?ın peÅ?inde koÅ?an ve bu kendi arayıÅ?larını dizelerine aktaran bireyler olarak hikayelerde belirirler. Zaman zaman aÅ?ık oldukları bir kızın peÅ?inden diyar diyar dolaÅ?ır, kimi zaman da yaÅ?adıkları kasaba, o kasabada kurdukları hayat onlara anlamsız gelir ve farklı bir hayatı aramak, bir anlam bulmak için dolaÅ?ırlar. Bazen de gezmek dolaÅ?mak öyküler bulmak ve bu öyküleri insanlara anlatmak için dolaÅ?ırlar.
Gezgin Ozanlar: Hikâyelerde belki de en çok yer eden ozan tipidir. Muhtemelen hem halk edebiyatının bir çok hikâyesini, elbette fantastik hikayeleri yaratmıÅ?, farklı bölgelerde yaratılmıÅ? fantastik hikayelerin de diÄ?er bölgelerde duyulmasını saÄ?lamıÅ?lardır. Genellikle tek baÅ?larına dolaÅ?ırlar. Bazen acı bir olaydan kaçmak, bazen yukarıda da yazdıÄ?ım gibi bir Å?eyi aramak için. Müzik, hikayeler bazen dayanılmaz gelen acıları biraz olsun paylaÅ?mak, bazen de kendi kendilerine neyi aradıklarını, neden eski hayatlarının artık kendilerini için katlanılmaz hale geldiÄ?ini anlatmanın yoludur. Zira bazen insan neden bir yeri terk ettiÄ?ini, neden farklı bir hayatı seçtiÄ?ini anlayamaz ve kendi yazdıÄ?ı Å?iirler ile hikayeler onun için kendisini anlaması için bir yol haline gelebilirler. Köyden köye gezip hikayeleri dinleyen ve hikayeleri anlatan ozanlar efsaneleri taÅ?ıyan insanlardır. Bazen bu efsanelerin bizzat içine girer, onları keÅ?feden kiÅ?iler haline de gelirler. Yalnız yaÅ?ama alıÅ?kanlıÄ?ı onları birçok kiÅ?iden daha cesur yapar. Bu nedenle kendileri fantastik özellikler barındırmıyorlarsa bile fantastik hikayeler için tercih edilebilecek karakterlerdir.
Ozanların Hikayelerindeki Sırlar: Fantastik hikayelerde kullanılabilen bir ögedir, bazen gizemli bir yeri bulmak isteyen, ya da gizemli bir olay ya da belki de geçmiÅ?te yaÅ?amıÅ? gizemli bir insan hakkında bilgi bulmak isteyen bir kiÅ?i için en önemli kaynak ozanlardır. Bunun için bazen ünlü bir ozanın eski yazılarına bakar, kimi zamanda ünlü bir ozanın köy meydanında ya da bir kahvehanede ya da han salonlarında söyledikleri Å?arkıları dinlerler. Å?arkıların içinde bazen rastgele rastlanan bir sözcük, ilk baÅ?ta aradıkları ile hiç ilgisi yokmuÅ? gibi görünse bile aslında onları çözüme götürecek bir ipucu olabilir. Ozanların Å?arkıları çoÄ?u zaman yüzlerce bazen binlerce yıldır birikmiÅ? sırların insanlar tarafından deÄ?iÅ?tirilerek aktarılmıÅ? halidir, bu nedenle bazen binlerce yıllık sırlar bile bu Å?arkıların içlerinde saklı olabilir.
Ozanların Ã?algı Aletleri: Genellikle ozanlar için bir yoldaÅ?, bir dosttur çalgı aletleri. Ã?zellikle tek baÅ?larına dolaÅ?an ozanlar için, ancak tek baÅ?ına olmasa bile genellikle birçok ozan için vazgeçilmez bir anlamı vardır. Günümüzde bir müzikle uÄ?raÅ?an pek çok kiÅ?inin bile müzik aletine bir tür yaÅ?am barındırıyormuÅ? gibi baktıÄ?ına Å?ahit olmak zor deÄ?ildir. Bu duygunun birçok fantastik öyküde gerçekten yaÅ?ayan çalgı aletlerinin yer almasına, zaman zaman bu aletlerin müziÄ?e kendi yorumlarını renklerini katan, adeta ozana eÅ?lik ettiÄ?inin, hatta kimi zaman müziÄ?e dinleyen insanları tam tersini hissetmelerini gerektirecek anlarda bile mutlu, hüzünlü, öfkeli, acı dolu, aÅ?ık hissettirecek bir tür büyü barındırdıklarına hikayelerde rastlanabilir. Bu da belki de doÄ?al bulunabilir. Sonuçta ozanların kendi çalgı aletlerine karÅ?ı hissettiklerini yarattıkları fantastik hikayelere katmaları çok da beklenmeyecek bir durum deÄ?il.
Ã?
�lümsüzlük
Fantastik Edebiyatta Ã?lümsüzlük: Belki de ölümün insanların en çok düÅ?ündüÄ?ü konulardan biri olmasından dolayı ölümsüzlük de hem Dünyanın farklı yerlerindeki fantastik halk edebiyatı öykülerinde, hem de modern fantastik edebiyat öykülerinde sıkça iÅ?lenen bir konudur. Bu konu kimi zaman ölümsüzlüÄ?ü arayan bir varlıÄ?ın hikayesi, kimi zaman doÄ?uÅ?undan itibaren ölümsüzlüÄ?e sahip baÅ?ka bir varlıÄ?ın hikayede bir öge olarak yer alması ile iÅ?lenebilir. Konunun iÅ?lendiÄ?i bir hikayenin ölümlü bir varlıÄ?ın ölümsüzlük kavramına bakıÅ? açısına yoÄ?unlaÅ?abileceÄ?i gibi, aynı zaman ölümsüz bir varlıÄ?ın gözünden bu özelliÄ?e sahip olmanın olası iyi ve kötü yanlarını iÅ?lemesi de mümkündür.
Ã?lümsüzlüÄ?ü ArayıÅ?: Kimi zaman sürekli devam etmesi gereken hiç bitmeyen bir arayıÅ?tır. Hayatının sonlarına geldiÄ?i anlarda, kimi zaman yerine getirilen bir görev, kimi zaman yapılan bir büyü, kimi zaman baÅ?ka bir varlıÄ?ın ona verdiÄ?i bir güç bu arayıÅ?ı yapan varlıÄ?a bir miktar daha yaÅ?ama imkanı verir. Ama bu süre bittiÄ?inde daha fazla yaÅ?ama Å?ansını elde etmek için, yeni bir görev yerine getirmek, yeni bir büyü yapmak ya da ona daha önce daha fazla yaÅ?ama gücü veren varlıÄ?ın bunu tekrar yapması gerekebilir. Kimi zaman da ölümsüzlük bir defalıÄ?ına verilir ve bu gücü bir defa elde eden kiÅ?i, bu güç kendisinden bir Å?ekilde geri alınmadıÄ?ı sürece hiçbir zaman ölmeyecektir. Elbette bu arayıÅ? mutlaka olumlu sonuçlanmak zorunda deÄ?ildir. Kimi zaman ölümsüzlüÄ?ü aramak insanın bir varlıÄ?ın boyunca hep sürdürdüÄ?ü ve en sonunda sonu baÅ?arısızlıkla biten bir arayıÅ? olabilir. Kimi zaman ise bu arayıÅ? sırasında söz konusu varlık zaten yaÅ?amını anlamlı hala getiren birçok Å?eyden vazgeçebilir ve en sonunda ölümsüzlük ona hayal ettiÄ?i mutluluÄ?u vermeyebilir.
Ã?lümsüz Varlıklar: Kimi zaman ölümsüzlük, ne olursa olsun belki özel bir yol dıÅ?ında bir varlıÄ?ın yaÃ…?amının sona ermesinin tamamen imkansız olmasıdır. Kimi zaman da bir varlıÄ?ın ölümsüz olması, onun yaÃ…?amının sona ermeyeceÄ?i anlamına gelmez, ama söz konusu varlıÄ?ın sahip olduÄ?u ömrün belirli bir sonu yoktur. Ã?lümsüzlüÄ?ü doÄ?uÃ…?undan itibaren elde etmiÃ…? bir varlık için çoÄ?u zaman etrafındaki ölümlü varlıklar çoÄ?u zaman çok kısa bir süre var olup sonra ortadan kaybolan, bir bakıma yaÃ…?adıÄ?ımız Dünyada biz insanlar için bir otobüs yolculuÄ?unda birkaç saat sohbet edip sonra hiç görmeyeceÄ?imiz kiÃ…?iler gibidir. Ã?oÄ?u zaman ölümlü varlıklara çok fazla baÄ?lanmamaya, onlarla iliÃ…?kilerini sınırlı tutmaya Ã
_________________ HARBE GÄ°DEN
Harbe giden sarı saçlı çocuk! <br>Gene böyle güzel dön; <br>Dudaklarında deniz kokusu, <br>Kirpiklerinde tuz; <br>Harbe giden sarı saçlı çocuk! <br>
Last edited by Firble on Tue Oct 19, 2010 2:17 pm; edited 7 times in total
Fantastik Edebiyatta Samuraylar: Ã?ok genel anlamda samurayların DoÄ?u kültürünün Å?övalyeleri olduÄ?undan bahsedilebilir. Samuraylar çoÄ?u kaynaÄ?a göre ve çoÄ?u hikayede kendi toplumlarının faydası için gerektiÄ?inde dövüÅ?meye hazır savaÅ?çılardır. Ancak çoÄ?u batıdaki Å?övalye kavramından farklı olarak kendilerini Â?saf iyilikÂ? olarak tanımladıkları bir kavrama adamazlar. (bkz Å?ovalyeler) Bunun yerine hayatlarını dövüÅ? ve savaÅ?ı öÄ?renmeye, sadece iyi dövüÅ?en ve savaÅ?an birisi olmak deÄ?il dövüÅ? ve savaÅ?ın en derinlerinde yatan sırları anlayacak kadar kendilerini geliÅ?tirmeye adamıÅ?tır çoÄ?unlukla bu kiÅ?iler. DövüÅ?mek ve savaÅ?mak için bir sebep olmasa bile dövüÅ?ün inceliklerini bilen birisi olmak onlar için yeterince heyecan verici bir amaçtır. Ancak dövüÅ?ün ve savaÅ?ın derinlerinde yatan sırları öÄ?rendikçe bu sırlar birçok defa onlara sadece nasıl savaÅ?acaklarını deÄ?il, ne zaman ne için savaÅ?acaklarını da öÄ?retir.
SavaÅ?manın ve DövüÅ?menin Sırları: Kılıcın nasıl tutulacaÄ?ı, yapılacak saldırının nasıl karÅ?ılanacaÄ?ı, düÅ?manın ne zaman zayıf düÅ?eceÄ?i ve bu anlardan nasıl faydalanmak gerektiÄ?i öÄ?renilmesi gereken ilk basit sırlardır. Ancak bunun hemen sonrasında samurayların kendi bedenlerini iyi tanımaları ve bu bedeni en iyi nasıl kullanacaklarını da bilmeleri gerekir. Bir samuray çoÄ?unlukla bedenini olabildiÄ?ince saÄ?lıklı tutmaya çalıÅ?ır, ama bunun ötesindeki amacı bedeninin ona verdiÄ?i her olanaÄ?ı ve sahip olduÄ?u her gücü olabilecek en verimli Å?ekilde kullanmaktır. Bu Å?ekilde çok çelimsiz, hatta sakat olduÄ?u durumlarda bile ya da fiziksel engeller örneÄ?in karanlık ya da kollarının baÄ?lı olması dövüÅ?mesini güçleÅ?tirdiÄ?inde bile kendisinden beklenmeyecek kadar iyi savaÅ?abilecektir. Bunun sonrasında etrafındaki Dünyayı iyi tanımayı da öÄ?renmelidir. İçinde bulunduÄ?u odanın, ya da etrafındaki nesnelerin ona ne gibi avantajlar saÄ?ladıÄ?ını ya da onun için ne gibi tehlikeler yarattıÄ?ını hesaplayabilmelidir. Bunların da ötesine geçildiÄ?inde bir samuray için en son önemli noktaya gelinir. Samuray ne için dövüÅ?tüÄ?ünü iyi bilmelidir. Bir defa tekrar edersek, bir samuray için hiç sorgulama ihtiyacı duymadıÄ?ı bir Â?saf iyilikÂ? kavramı için dövüÅ?mek yanlıÅ? bir seçimdir. EÄ?er bir tür Â?saf iyilikÂ? kavramı için dövüÅ?ülüyorsa bile bu kavram sürekli zihinde sorgulanmalıdır. BaÅ?ka bir amaç için dövüÅ?ülüyorsa, örneÄ?in amaçları ülkelerini savunmaksa, ya da sadece kendi hayatını kurtarmaksa bile dövüÅ?ürken amaçlarının bu olduÄ?unu hep akıllarında tutmalıdırlar. Samuraylar için amacın bu kadar önemli olması ve zihinde bu kadar tutulması zorunluluÄ?u iki nedene dayanır. Ã?ncelikle amacının ne olduÄ?unu tam olarak bilmemek bir kiÅ?inin dövüÅ?teki yeteneÄ?ini sınırlayacaktır. Ancak o sırada yapılan dövüÅ? zihinde tam olarak anlam bulduÄ?unda beden ve zihin dövüÅ?ü en verimli Å?ekilde yönlendirecek güce ulaÅ?abilir. Ä°kincisi dövüÅ? yapılırken ne için dövüÅ?üldüÄ?ü bilinmezse samurayların karÅ?ısındaki alt edecek ama asıl amaçlarına zarar verecek hareketlerin yapılması mümkündür. DövüÅ?ün amacının sürekli zihinde tutulması bu ihtimali engelleyecektir. Böylece bir samuray dövüÅ?menin bir amacı gerçekleÅ?tirmek için gerekli olduÄ?unu düÅ?ündüÄ?ünde dövüÅ?ten kaçmayacak, ama aynı amacın dövüÅ?meden de gerçekleÅ?ebileceÄ?ini düÅ?ünüyorsa sadece dövüÅ?müÅ? olmak için de dövüÅ?meyecektir.
Samurayların Son Sırrı: Son sır sınırlı sayıda kaynakta yer alır. Muhtemelen çoÄ?u gerçek Dünyada samurayın bilmediÄ?i belki de tamamen fantastik bir sırdır. Ancak kesinlikle fantastik bir hikayeye renk verebilecek ögelerden birisidir. Sırın doÄ?ası doÄ?u felsefesinin tüm Evreni aynı ruhun parçası olarak görmesine dayanır. Bu duruma göre bir savaÅ?çı karÅ?ısındaki düÅ?mana zarar verdiÄ?inde kendine ve tüm sevdiklerine zarar verecektir, çünkü her zarar gören insan aynı zamanda tüm insanlıÄ?a ve insanlıÄ?ın tek tek tüm üyelerine de verilmiÅ? sayılır. O nedenle bir samuray eÄ?er bu sıra ulaÅ?ır ve onun gereÄ?ince hayatını Å?ekillendirirse, sadece karÅ?ısındaki insanla dövüÅ?mek, baÅ?ka insanların göreceÄ?i zararı önlemek için gerekli ise dövüÅ?ecektir. Bu durumda bile rakibinin olabilecek en az zararı görmesini önlemek için çaba harcayacaktır. Ve dövüÅ? yeteneÄ?ini de sorunları etrafına en az zararı vererek çözmeyi baÅ?arabilecek bir Å?ekilde geliÅ?tirecektir. Bu yolu takip eden bir savaÅ?çı için bir savaÅ?ı sadece kendi ordusunda deÄ?il rakip ordudaki ölü sayısının da olabildiÄ?ince az olacak Å?ekilde kazanmak önemli olacaktır. Böyle bir samurayın ulaÅ?abileceÄ?i son aÅ?ama ise, etraflarındaki Dünyaya zarar verecek insanları, onları öldürmeden ve ne fiziksel ne de bedensel olarak yaralamadan, Dünyaya zarar vermeyecek hale getirmektir. Bu kolay deÄ?ildir ama bu yolu benimsemiÅ? bir samuray bunu yapabilecek hale gelmek için çaba sarfedecektir.
SavaÅ?çılar
Fantastik Edebiyatta SavaÅ?çıların Yeri: SavaÅ? ve savaÅ? veren insanlar belki de içinde yaÅ?adıÄ?ımız DünyaÂ?nın durumu nedeni ile kuÅ?kusuz günümüzün en çok ilgi duyulan ve o nedenle birbirinden farklı hikayelerde en çok yer alan ögelerinden birisidir. Fantastik edebiyatta gerek kendileri fantastik özellikler taÅ?ıyan ya da kazanan savaÅ?çılar, gerek kendileri sıradan insan olsalar da fantastik özellikleri olan düÅ?manlara, bazen ordulara karÅ?ı savaÅ?ırlar. Elbette bazen bir ordunun tamamı fantastik bir hikayenin parçası haline gelebilir.
Fantastik Hikayenin Ortasındaki SavaÅ?çılar: Bu tür savaÅ?çıların mitolojilerde ve halk kültüründe oldukça geniÅ? bir yeri vardır. Ä°skoçyaÂ?da ejderha avlayan Å?ovalyeler, Yunan mitolojisinde zaman zaman tanrılara bile meydan okuyup savaÅ?an kahramanlar, JaponyaÂ?da Samuray hikayeleri bu tür hikayelerin arasında sayılabilir. Bazı hikayelerde savaÅ?çılar için fantastik güçleri olan bir yaratıÄ?a karÅ?ı savaÅ?mak gücünü ispatlamanın kimi zaman kendini diÄ?er savaÅ?çılara kabul ettirmenin bir yoludur. Zaman zaman da bu tür savaÅ?lar ailelerini, köylerini ya da Å?ehirlerini, masum insanları, kimi zaman tüm Dünyayı hatta evreni kurtarmak için gereklidir.
SavaÅ?çıların Silahları: KuÅ?kusuz kılıç en önemli ve en etkili silahtır. SavaÅ?çı olmakla o kadar bütünleÅ?miÅ?tir ki uzay çaÄ?ı adı verilen hayali çaÄ?da geçen öykülerde bile kimi zaman kılıçlara rastlanır. Balta, gürz, mızrak, topuz gibi silahlar daÄ?a ikincil, çoÄ?u zaman hikayedeki kahramanın düÅ?manlarının ya da ikincil karakterlerin kullandıÄ?ı silahlardır. Bazen de hikayenin ana karakteri bu silahları kılıcın yanında ikincil silahlar olarak kullanabilir. Ok daha
kılıçtan sonra akla gelen bir silah olsa da gerek fantastik hikayeler gerekse fantastik olmayan hikayelerde birçok ünlü okçu vardır. 1600leri izleyen dönemlerde geçen hikayelerde ateÅ?li silahlar giderek daha fazla yer almaya baÅ?lamıÅ?lardır. Elbette bir çeÅ?it savunma silahı olarak adlandırılabilecek bir silah da zırhlardır. Zırhlar da ilkçaÄ?dan baÅ?layarak modern dönemlere kadar savaÅ?larda dolayısı ile fantastik olan ya da olmayan öykülerde de yer almıÅ?lardır. Bir savaÅ?çı için farklı anlamları da olsa bir çeÅ?it silah olarak adlandırılabilecek baÅ?ka bir öge de atlardır. Atların hızları, çeviklikleri güçlerinin yanısıra savaÅ?çı ile bütünlük içinde hareket edebilmeleri de onları önemli hale getirir. Sonuç olarak kılıç, ok, zırh ve atlar savaÅ?çılar için dolayısı ile savaÅ?çı öykülerinde olaÄ?nüstü öneme sahip dolayısı ile zaman zaman kendi isimlerini ve benliklerini kazanan savaÅ? araçlarıdır.
Fantastik Ã?zellikleri Olan SavaÅ?çılar: Bir savaÅ?çının ne tür doÄ?a üstü özelliklerinin olabileceÄ?ine iliÅ?kin de pek çok hayal kurulmuÅ? ve bu hayaller de hikayelere yansıtılmıÅ?tır. Ã?rneÄ?in yaraları zamanla kendiliÄ?inden iyileÅ?en savaÅ?çılar farklı öykülerde yer ederler. Ä°nsanüstü güç, çeviklik ve hız kazandıran belki de en çok hayal edilen özellikler olduÄ?u için bu özelliklerin doÄ?aüstü yollarla elde etmiÅ? savaÅ?çılar da fantastik edebiyatta yerlerini almıÅ?lardır. Zaman zaman savaÅ?çıların kendileri deÄ?il kullandıkları silahlar da savaÅ?çıya asıl insanüstü gücünü verebilir. TaÅ?ı, betonu, çeliÄ?i kısacası içinden geçtiÄ?i her Å?eyi kesen kılıçlar, ya da buzdan, ateÅ?ten, çelikten yapılmıÅ? kılıçlar, gölgeden, ıÅ?ıktan bir bedene sahip atlar fantastik öykülerde savaÅ?çıları sıra dıÅ?ı hale getirebilecek birkaç ögedir.
Fantastik Dünyanın Ã?nlü SavaÅ?çıları: Muhtemelen gelmiÅ? geçmiÅ? en ünlü savaÅ?çı Yunan mitolojisindeki tanrılara bile meydan okuyan Herküldür. Ancak yunan mitolojisinin AÅ?il ve Hektor gibi ünlü daha birçok savaÅ?çısı vardır. Bir diÄ?er ünlü savaÅ?çıda Ä°ngiltereÂ?de kendisi hakkında hikayeler yazılmıÅ? olan Kral ArturÂ?dur. KuÅ?kusuz tarih boyunca yazılmıÅ? DünyaÂ?nın farklı yerlerinde anlatılan onbinlerce farklı hikayede birbirinden çok farklı Å?ekillerde yer etmiÅ? onbinlerce savaÅ?çı fantastik edebiyat Dünyası tarafından keÅ?fedilecekleri günü beklemektedir.
SavaÃ…?lar
Fantastik Edebiyatta SavaÅ?lar: SavaÅ? edebiyatın her alanında en çok iÅ?lenen konulardan biridir. Belki insanların savaÅ?tan korkmaları, belki bu korkuya raÄ?men bir amaç uÄ?runda mücadele eden veya sevdiÄ?i saygı duydukları insanları korumaları, belki de amaçsızca saldıran kiÅ?ilere duyulan öfke, belki de baÅ?ka birçok neden bu konuyu en çok iÅ?lenen konulardan birisi haline getirmiÅ?tir. Halk edebiyatında söz konusu halkın yaÅ?adıÄ?ı savaÅ?la ilgili oldukça yüklü hikayeler, Å?iirler, fantastik edebiyat eserleri bulunur, özellikle söz konusu savaÅ?ın tarihi gerilerde kaldıkça böyle hikayelerin sayıları artar. Yine halk edebiyatında da örnekleri bulunsa bile daha çok modern edebiyatta gelecekte, geçmiÅ?te, hayali ülkelerde geçen bizim savaÅ? denince aklımıza gelenden çok farklı Å?ekilde yapılan bazen insan olmayan baÅ?ka zeki yaratıkların yer aldıÄ?ı savaÅ?lar da kullanılan bir konudur. SavaÅ? konusu kimi zaman bizzat çarpıÅ?malara yani savaÅ?ın olduÄ?u alana yoÄ?unlaÅ?ılarak, bazen de arka planda durmaksızın devam eden bir savaÅ?ı yaÅ?ayan bir insanların günlük yaÅ?amlarını anlatarak iÅ?lenir. Zaman zamanda çoÄ?u insanın bilmediÄ?i, ancak içten içe uzun yıllardır süren ve bir Å?ekilde Dünyanın kaderini etkileyen gizli savaÅ?lar da fantastik edebiyatın içinde yer alırlar.
Ã?arpıÅ?ma Anları: Belki de savaÅ? temasının en vurucu yanıdır. Bir kısmını belki zaten gerçek Dünyada da yer alan bir kısmı ise tamamen hayal dünyasında oluÅ?turulmuÅ? silahlar binek hayvanları, büyüler, taktikler ile zaman zaman heyecan zaman zamansa dehÅ?et verici bir temadır. Ã?zellikle öykünün çarpıÅ?manın neresinden anlatıldıÄ?ı ikisi arasındaki farkı genellikle oluÅ?turur. SavaÅ?ı uzaktan izleyen komutanlar söz konusu ise genellikle heyecan, eÄ?er askerlerin olduÄ?u yerlerden savaÅ? izleniyorsa dehÅ?et daha ön plandadır. Ancak elbette bu bir kural deÄ?il, hikayenin üslubuna da baÄ?lıdır. Ã?zellikle çarpıÅ?ma alanında saÄ? kalmaya çalıÅ?an askerler, imkansız bir görevi yerine getirmeye çalıÅ?an, mesela ölümcül bir büyü ile neredeyse ölmenin eÅ?iÄ?ine gelmiÅ? arkadaÅ?ını kurtarmaya, ya da kendisinden kat kat güçlü bir büyücüyü kurtarmaya çalıÅ?anlar, ya da orduların en kuvvetli ve yetenekli komutan ve askerlerinin savaÅ?a giriÅ?leri ve yaptıkları çarpıÅ?malar, savaÅ? anları içerisinde en çok yer bulan ögeler arasındadır.
SıradıÅ?ı SavaÅ?lar: Gökyüzünde süregelen savaÅ?lar muhtemelen uzun yıllar boyunca insanlar için hayalgücünü en fazla meÅ?gul eden sıradıÅ?ı savaÅ? türü olmuÅ?tur. SavaÅ?ın yukarıya taÅ?ınmasının ne tür olanaklar ve aynı zamanda tehlikeler getireceÄ?i 20. yüzyıla kadar bir fantastik edebiyat öyküsünün e ilgi çekici temalarından birisi olduÄ?u savunulabilir. Yer altında dar tünellerde yapılan savaÅ?lar, denizin altında yapılan savaÅ?lar bilinen savaÅ? türlerinden daha farklı olan ve fantastik edebiyatta da bu nedenle kendisine yer bulmuÅ? savaÅ? türleri arasındadır. Her ne kadar ikisi de zamanla sıkça kullanılan savaÅ? yöntemleri haline gelse de.. Kimi zaman da farklı fizik kurallarının geçerli olduÄ?u, mesela yer çekiminin olmadıÄ?ı, ya da insanların görünmez olabildiÄ?i Dünyalarda da geçen savaÅ?lar fantastik edebiyatta yer alabilecek sıradıÅ?ı türleri arasında sayılabilirler.
SavaÅ?ın Arka Planında: SavaÅ?ın kendisi kadar iÅ?lenen bir konu deÄ?ildir. Ancak savaÅ?a duyulan ilgi ister istemez bu konunun da bazı yazarların dikkatini çekmesini saÄ?lamıÅ?tır. Mesela savaÅ?ta ölenlerin arkasından tutulan yas pek çok edebiyat türü gibi fantastik edebiyat türünde de zaman zaman bazı büyüsel ögeler de eklenilerek yer tutar. Benzer Å?ekilde savaÅ?ın baÅ?ında yapılan hazırlıklar, belki bir takım özel ayinlerle, dövüÅ? çalıÅ?maları ile, birbirlerine cesaret vermeye çalıÅ?an insanlarla savaÅ?a hazırlanan insanların görüntüsü kuÅ?kusuz edebiyatın dolayısı ile fantastik edebiyatın da içinde sıkça rastlanan sahnelerin arasındadır. Bunlara bir de savaÅ? esnasında çarpıÅ?manın dıÅ?ında kalanlar eklenebilir. Kimi zaman kale surları üzerinden önlerindeki savaÅ?ı izleyenler, kimi zaman evlerinde savaÅ?anların çıÄ?lıklarını, haykırıÅ?larını aÄ?layıÅ?larını duyanlar da savaÅ?ın çarpıÅ?ma dıÅ?ında kalan yanlarından ve edebiyatın da iÅ?lediÄ?i boyutlarından birisidir.
Sınavlar
Fantastik Edebiyatta Sınavlar: Sınavlar bir insanın nasıl bir karaktere sahip olduÄ?unu test etmek, ya da onu bir yere ya da bir göreve kabul edilip edilmeyeceÄ?ine karar vermek için ya da yazarın hayal gücünün yaratacaÄ?ı baÅ?ka sebeplerle birçok fantastik öyküde yer alabilirler. Kimi zaman bir sınav onu geçmeye çalıÅ?an birisinin gücünü, bilgisini ya da dikkatini ölçer, kimi zaman ise öfkesine ya da korkusuna ne derece hakim olabildiÄ?ini, ya da hırslarına ne kadar hakim olabildiÄ?ini test eder. Bazen bir sınavın belli koÅ?ullara dayanıklılıÄ?ı test etmesi de mümkündür. Ne Å?ekilde yapılırlarsa yapılsınlar, sınavların bulunduÄ?u bölümler çoÄ?u zaman fantastik edebiyat öykülerinin en heyecan verici yerleri arasında olmaya adaydırlar.
Sınav Türleri: Sınav söz konusu olduÄ?unda genellikle aklımıza ilk gelen okullardaki yazılı sınavlardır. Ancak fantastik edebiyatta çoÄ?u zaman bambaÅ?ka Å?eylerin sınanması mümkündür. Bir karakterin bir oku ne kadar isabetli atılabildiÄ?i, ya da kalabalık bir sokakta kimseye görünmeden yürümeyi baÅ?arıp baÅ?aramadıÄ?ı test edilebileceÄ?i gibi, bazen de fantastik gücü olan bir resmin ne kadar doÄ?ru Å?ekilde çizilebildiÄ?i, bir flürü ne kadar içten çalabildiÄ?i de test edilebilir. Kimi zaman söz konusu karakterin testi geçip geçemediÄ?ini anlamak için fantastik yollar kullanılabilir. Ã?rneÄ?in resim doÄ?ru çizildiÄ?inde ya da flüt doÄ?ru çalındıÄ?ında söz konusu karaktere bir tür fantastik güç verebilirler. Kimi zaman da sınavı geçmek için söz konusu karakterin bir tür fantastik güce ya da yeteneÄ?e sahip olması gerekir, hatta bazen böyle durumlarda test söz konusu kiÅ?inin fantastik yeteneÄ?inin olup olmadıÄ?ının anlaÅ?ılması için kullanılır. Bir karakterin duygularına ne kadar hakim olunduÄ?unu, ya da ne kadar dayanıklı olduÄ?unun test edildiÄ?i sınavlar biraz daha farklı olabilir. DiÄ?er sınavlarda sınava girecek herkes için tek bir sınav tasarlamak mümkünken, duygulara hakim olmayı ya da dayanıklıÄ?ı ölçen sınavlarda çoÄ?u zaman sınava giren her karakter için ayrı bir sınav tasarlanır. Bu sınavlarda bazen fantastik yollarla sınava giren kiÅ?inin kendisini korkuları ya da öfkesi ile yüzleÅ?eceÄ?i ya da dayanıklılıÄ?ını zorlayacak ortamlara gitmesini ya da kendisini bu tür ortamlarda zannetmesi saÄ?lanabilir. Kimi zaman da bu tarz bir sınava giren bir karakterin aslında sınavda olduÄ?unu bilmiyor olması mümkündür. Hatta kimi zaman farklı bir tür bir özelliÄ?inin, mesela ne kadar güçlü olduÄ?unun sınandıÄ?ını zanneden bir karakterin aslında duyguları ya da dayanıklılıÄ?ı sınanıyor olabilir.
Sınavları Yapanlar: Sınavların çoÄ?u zaman hikayedeki karakterleri iÅ?e alacak ya da eÄ?itecek kiÅ?iler ya da gruplar tarafından yapılması mümkündür. Kimi zaman sınavı yapan kiÅ?inin ya da grubun aslında gizli ve sınava girene zarar verecek bir amacının olması mümkündür. Ã?rneÄ?in söz konusu kiÅ?iler sınava giren kiÅ?inin gücünü ya da bilgisini test ediyormuÅ? gibi görünseler de, aslında yaptıkları sınavla o kiÅ?inin örneÄ?in belli bir yere girebilmek gerekli olan bir tür fantastik güce sahip olup olmadıÄ?ını test ediyor olmaları mümkündür. Söz konusu fantastik gücü kullanmak aslında o kiÅ?iye zarar veriyor olsa bile, sınava giren kiÅ?inin bu güce sahip olduÄ?unu anladıktan sonra sınavı yapan kiÅ?ilerin onu bu gücü kullanmaya zorlamaları mümkündür. Kimi zaman da sınavı yapan, söz konusu kiÅ?inin kendisini kullanabilecek, yetenek, dayanıklılık, güç ya da iradeye sahip olup olmadıÄ?ını test eden bir eÅ?ya da olabilir. Bazen eÅ?ya kendisine ait bir irade ile bu sınavı yapabilir, ya da o eÅ?yayı yapan kiÅ?i belki bir Å?ekilde hiçkimsenin söz konusu sınavı geçmeden eÅ?yayı kullanmasını kimi zaman bir tür fantastik yolla önlemiÅ? olabilir. Kimi zaman da bir orman, bir göl, bir hayvan, bir bitki , bir okyanus, bir gezegen, bazen de Evrenin tamamı bir kiÅ?iyi belli bir yere girip giremeyeceÄ?ini, belli bir sırrı öÄ?renip öÄ?renemeyeceÄ?ini ya da belli bir görevi üstlenip üstlenemeyeceÄ?ini anlamak için bir tür sınava tabir tutabilirler. Kimi zaman söz konusu orman, göl, okyanus, gezegeni, ya da Evrenin tamamını temsilen, bir insan, ya da baÅ?ka bir varlık sınavı yapabilir. Bazen de söz konusu orman, göl, okyanus, gezegen ya da Evren söz konusu insanlar doÄ?rudan iletiÅ?im kurmayı ve onu test etmeyi baÅ?arır. Kimi zaman da bir kiÅ?inin kendi kendini sınaması mümkündür. Ã?oÄ?u zaman bu tür kendi kendine yapılan sınavlar belli bir Å?eyi yapıp yapamayacaÄ?ını anlamak için gücünü, dayanıklılıÄ?ını ya da fantastik bir yeteneÄ?ini bir yolunu bulup test etmek amacı ile yapılır. Ancak bazen, içinde hiç bilmediÄ?i bir yanın ortaya çıkması, belki yıllardır zihninde gizlediÄ?i bir anı ya da bir bilginin açıÄ?a çıkması için söz konusu kiÅ?inin zihninin bir bölümünün kendisine bir sınav yapması mümkündür. Böyle durumlarda bazen söz konusu kiÅ?i zihninin bir yanı kendi kendine sınav yapıldıÄ?ını fark etse de diÄ?er bir yanının bunu anlamamıÅ? olması mümkündür.
Sokaklar
Fantastik Edebiyatta Sokaklar: Sokaklar, Å?ehirlerin, kasabaların hatta bazen köylerin içinde bulunan dar yollardır. Ã?zellikle Å?ehirlerde bir insanın önünden geçerken bir sokaÄ?ı fark etmeme ihtimali yüksektir. Yine özellikle Å?ehirlerde, kimi zaman Å?ehrin en kalabalık yerinde bile küçük ve ıssız bir sokaÄ?ın bulunma ihtimali vardır, ve genellikle böyle bir sokaÄ?a girmek, bir adım ötede, Å?ehrin en kalabalık ve güvenli bölgesi olsa bile korkutucu olabilir. Aynı zamanda sokakların, çoÄ?u zaman Å?ehirlerde özel bir takım kültürlerin yaÅ?andıÄ?ı yerler de olması mümkündür. Kimi zaman da hem Å?ehir hem de kasabalarda özel bir aktivitenin yapıldıÄ?ı, örneÄ?in belli bir ürünü satan dükkanların, mesela manavların bir araya toplandıÄ?ı sokakların olması mümkündür. Elbette fantastik edebiyatta bu tür özel sokakların hayal gücünün yarattıÄ?ı bambaÅ?ka özelliklere sahip olması da mümkündür. Kısacası sokaklar, özellikle büyük ve kalabalık Å?ehirlerde kendine özgü, kimi zaman Å?ehrin geri kalanına renk katan ve onu tamamlayan, kimi zaman da Å?ehrin geri kalanından apayrı bir tür küçük Dünya gibidir. Bu Dünyanın tam olarak ne özelliklere sahip olacaÄ?ı, fantastik edebiyat yazarlarının hayal gücü ile sınırlıdır.
Issız ve Gizemli Sokaklar: Kimi zaman zaten Å?ehrin sessiz ve sakin bir bölgesindedirler. Bazen özel bir yerde mesela önemli bir binanın yanında olmaları da mümkündür. Bazen de Å?ehrin en gürültülü yerindedirler, ama yine de sokaÄ?a girince bir anda insanın etrafını karanlıÄ?ın sarması mümkündür. Bazen bu tür sokakların yerlerini ancak belli insanlar görebilirler. Kimi zaman bu sokaÄ?ı görebilecek insanların kimler olacaÄ?ını, bir Å?ekilde kendine ait bir bilince sahip olan sokaÄ?ın kendisi belirleyebilir. SokaÄ?ın içinde bazen gizem barındıran özel bir bina vardır. Bu tarz bir bina, insanlara veya baÅ?ka fantastik varlıklara ait özel bir iÅ?levi olan bir bina olabilir. Ya da içinde önemli bir olay geçmiÅ?, bir Å?ekilde kendiliÄ?inden fantastik özellikler kazanmıÅ? bir bina da olabilir. Kimi zaman da söz konusu sokaÄ?ın üzerindeki tüm binalar kimi zaman ayrı ayrı kimi zaman ortak bir öneme sahiptir, ya da bazen binalarda deÄ?il de sokaÄ?ın tam üzerinde kimi fantastik olaylar meydana geliyor olabilir.
Ã?zel Sokaklar: Å?ehirlerin belli sokakları, farklı meslek gruplarının ya da ırkların yaÅ?adıÄ?ı yerler olabilir. Ã?rneÄ?in fantastik bir hikayede bazen bazı sokaklar mesela buçuklukların, ya da demircilerin yaÅ?adıÄ?ı yerler olabilir. Bazen de özel bir takım sokakların üzerinde dükkanların da bulunması mümkündür. Ã?rneÄ?in günümüzdeki Å?ehirlerde kimi ünlü sokaklar, ender özel bir takım eÅ?yaların veya yiyeceklerin satıldıÄ?ı yerlerdir. Fantastik edebiyatta bu tür yiyecekler ve aletlere kimi fantastik aletlerin ve belki de yiyeceklerin ve daha baÅ?ka Å?eylerin eklenmesi mümkündür. Ã?rneÄ?in falcıları bir araya toplayan bir falcılar sokaÄ?ı hayal etmek mümkündür. Kimi zaman da sokaklar Å?ehirdeki kimi grupların sıkça uÄ?radıÄ?ı yerler olabilir. Ã?rneÄ?in deniz kıyısındaki Å?ehirlerde deniz kıyısındaki caddeler denizcilerin sıkça uÄ?radıÄ?ı yerlerdir. Benzer Å?ekilde belli bir grubun sıkça uÄ?radıÄ?ı bir yerin yakınında olan sokaklar sıkça o gruptan insanlarla dolabilir. Elbette bu gruplara fantastik varlıklar da eklenebilir. Ã?rneÄ?in mezarlıÄ?ın yakındaki sokaklarda hayaletlere sıkça rastlanması mümkün olabilir. Bazen de sokaklar bazı özel kutlamaların yapıldıÄ?ı, örneÄ?in ozanların bir araya toplandıÄ?ı yerler de olabilirler. Ya da özel bir takım seromoniler o sokakta gerçekleÅ?iyor olabilir. Ã?rneÄ?in Å?ehrin valisi, kimi bayramlarda özellikle o sokaktan geçiyor olabilir. Ya da belki sahip olduÄ?u özel konumundan dolayı sokak kimi sıradıÅ?ı doÄ?a olaylarının gerçekleÅ?tiÄ?i bir yer olabilir. Ya da kimi fizik kurallarının geçerli olmadıÄ?ı mesela yerçekiminin hissedilmediÄ?i, ya da mesela seslerin duyulmadıÄ?ı sokakların bulunduÄ?u fantastik hikayelerin olması mümkündür. Kimi zaman da bazı sokaklar kimi özel güçlerin kazanıldıÄ?ı yerler olabilir, örneÄ?in sokaÄ?ın o sokaÄ?a gelen kiÅ?iyi bir tür fantastik yolla iyileÅ?tirici gücü olabilir. Veya sokaÄ?a giren kiÅ?iler birbirlerinin zihinlerindeki düÅ?ünceleri keÅ?feme gücü kazanabilirler. Kendine özgü özelliklere sahip sokaklar gerçek yaÅ?amda da çoÄ?u zamanda içinde bulundukları Å?ehirlere renk katarlar bu özellikleri ile de özellikle büyük çoÄ?unlukla Å?ehirlerin içinde geçen hikayeler yazan fantastik edebiyat yazarlarına ilham alabilecekleri ögelerden birisidirler.
Ã…?
Ã…?akalar
Fantastik Edebiyatta Å?akalar: Fantastik Edebiyatta en fazla öne çıkacak Å?aka ögesi muhtemelen, Å?aka yapmayı bir tür yaÅ?am tarzı haline getirmiÅ?, sıradan insanların ciddiye aldıÄ?ı deÄ?erleri, ciddiye almayan ırkların, insanlara yaptıkları Å?akalardır. Söz konusu ırk kimi zaman perilerdir, kimi zaman elfler, kimi zaman gnomlar, bazen de diÄ?er insanlardan ayrı yaÅ?ayıp daha farklı bir hayat tarzını benimsemiÅ? insanlar hatta ya da sıradan bir insan topluluÄ?unun içinde yaÅ?asalar da yaptıÄ?ı Å?akanın ciddiyetini anlayamayan çocuklar olabilir. Aslında Å?akadan hoÅ?lanan ve hoÅ?lanmayan insanları bir araya getiren hikayelere fantastik hikaye dıÅ?ında hikayelerde de rastlanabilir. Ancak fantastik hikayelerde kimi zaman Å?akayı yapan grubun bir tür fantastik güce de sahip olmasını saÄ?lar. Å?akalar böylesi bir fantastik güçten faydalanılarak yapılıyorsa o zaman Å?akanın kurbanları için çok daha dehÅ?et verici hale gelebilirler.
Fantastik Å?aka Türleri: Zamanı ileriye alıp, Å?akanın kurbanının yıllar sonrasında hayatına devam etmesini saÄ?lamak, kurbana bir torba altın vermek, daha sonra fantastik bir yolla altınların taÅ? parçalarına dönüÅ?mesi, kurbanın vucudunu hayvanın vucuduna dönüÅ?türmek yapılabilecek Å?akalardan birkaçıdır. Bu Å?akaların özelliÄ?i çoÄ?u zaman amacın kurbana zarar vermek deÄ?il, onu da güldürmek amacı ile yapılmasıdır. Å?akayı yapan kiÅ?i kurbanın bu Å?akadan dolayı hayatının sarsılacaÄ?ını hatta kimi zaman tamamen alt üst olacaÄ?ını tahmin edemez, çünkü onun hayat tanımı farklıdır. Belirtmek gerekir ki eÄ?er söz konusu eylemi yapan kiÅ?i yaptıÄ?ı eylemin kurbanın hayatında yaratacaÄ?ı etkiyi biliyorsa o zaman yaptıÄ?ı eylemi, onu yapan kiÅ?i sadece eÄ?lenmek için yapıyorsa bile Å?aka olmadıÄ?ını savunmak sanırım yanlıÅ? olmaz.
Å?aka Kurbanlarının Hissettikleri: Å?aka kurbanın bakıÅ? açısı ile kendisine yapılan dehÅ?et vericidir. Ã?yle ki böyle Å?akaların varolduÄ?u söylentisi olan yerlerde insanlar çoÄ?u korku ile yaÅ?adıklarını düÅ?ünmek mümkündür. Kimi zaman da bu insanlar Å?akayı yapan ırka ya da gruba karÅ?ı büyük bir öfke hissederler. Ã?yle ki gerçekte belki akıllarından hiç kötülük geçmeyen bu ırk ya da grup, Å?aka kurbanı olan insanlar için adeta kötülüÄ?ün simgesi haline de gelebilir. Kendilerine Å?aka yapılan insanların ise kimi zaman hayatları boyunca kendilerine gelememeleri mümkündür. Elbette, eÄ?er Å?akanın yapıldıÄ?ı kiÅ?i de Å?akayı yapan ırkın ya da grubun parçası ise ve onların hayat anlayıÅ?larını paylaÅ?ıyorsa, o zaman kendisine Å?aka yapıldıÄ?ında, bu Å?aka normal insanlara yapılan Å?akalarla tamamen aynı bile olsa gülüp geçecektir. Ã?zellikle kimi hikayelerde kendisini benzer Å?akalar yapıldıÄ?ında bunu ciddiye almayan böylesi karakterlerin olması söz konusu ırkın ya da grubun bakıÅ? açısını daha iyi muhtemelen gösterecektir.
Å?aka Yapanların Hissettikleri: Å?aka yapanların çoÄ?u zaman en azından Å?akayı yaptıkları sırada karÅ?ılarındakilerin hissettiklerini anlamadıÄ?ı daha önce ifade edilmiÅ?ti. Kimi zaman, özellikle Å?akayı yapan çocuklar, Å?akanın yapıldıÄ?ı kiÅ?i ise tanıdıkları kiÅ?i ise, Å?aka yapıldıktan sonra, Å?akayı yapanlar aslında yanlıÅ? bir Å?ey yaptıklarını anlayıp bunu telafi etmeye çalıÅ?abilir. Yapılan Å?aka bir tür fantastik güçle yapılmıÅ?sa bu Å?ekilde Å?akanın yol açtıÄ?ı zararı telafi etmenin çok zor olması mümkündür. Bazen de Å?aka yapıldıktan sonra, karÅ?ısındaki insanın tepkisini gördüÄ?ü zaman bile Å?akayı yapan kiÅ?i Å?akanın verdiÄ?i zararı anlamayabilir. Böyle durumlarda söz konusu kiÅ?i Å?aka kurbanın baÄ?ırmasını, kendisini yakalamaya çalıÅ?masını, hatta kimi zaman aÄ?lamasını bile aslında bir tür aldatmaca olduÄ?unu, aslında söz konusu kiÅ?i kendisine göstermese bile aslınd onun da eÄ?lendiÄ?ini düÅ?ünür. Böyle düÅ?ünmesinin sebebi ise, yapılanın her hangi bir insanın üzülmesine neden deÄ?ebileceÄ?ini anlayamamasıdır. Bu tür ırklar, ya da gruplar için sıradan insanların tamamı en ufak bir espriyi bile kaldıramayan kiÅ?iler gibidirler. Å?aka yapan bu tür insan gruplar, ve bazen ırklar kimi zaman bazı fantastik yeteneklere de sahiptir. Bazen doÄ?al olarak sahip oldukları bazen de bir Å?ekilde kazandıkları yetenekleri de Å?aka yaparken kullanırlar. Ancak kimi zaman bu yeteneklere ancak hayatı fazla ciddiye almadıkları sürece sahip olabilirler. Hayatı daha fazla ciddiye almalarını saÄ?layacak bir olay, kimi zaman büyük bir acı yaÅ?adıkları zaman bu yeteneklerin kaybolması mümkündür.
Ã…?amanlar (Druidler)
Fantastik Edebiyatta Å?amanlar: Å?amanlar tarihin belirli dönemlerinde ve günümüzde Dünyanın farklı yerlerinde var olan farklı toplumlarda yer alan bir tür din adamı olarak görülebilirler. Belirli bir tanrı yerine doÄ?ada bulunan farklı güçlerle iletiÅ?im kurmayı baÅ?arabilen onları anlayan, insanlara anlatmak istediklerini yaÅ?adıÄ?ı topluma ileten, kimi zaman da bu güçleri yönlendirebilen kiÅ?iler olduklarını inanılmıÅ?tır. Bu inanç da halk öykülerinde yer alan Å?aman karakterlerini biçimlendirmiÅ?tir.
Å?amanların Genel Ã?zellikleri: DoÄ?ayı, hayvanları, bitkileri, güneÅ?i, rüzgarı, ırmakları, kısacası yaÅ?adıkları DünyaÂ?yı çok iyi gözlemleyen kiÅ?ilerdir. Muhtemelen etrafındaki canlı veya cansız bütün güçlere içinde yaÅ?adıÄ?ı toplumdaki pek çok insana göre çok daha fazla saygı duyar ve onları çok daha fazla merak eder. Mesela bir çayırdan otlayan bir hayvan sürüsünü normal bir insan sıradan bir olay diye görüp geçip gidebilecekken bir Å?amanın saatlerce sürüyü seyretmesi ondan beklenilebilecek bir Å?eydir. Ã?oÄ?u zaman giysileri, görünüÅ?ü toplumundaki diÄ?er insanlardan farklıdır. Zaman zaman bir hayvan kürkü ya da sembolik bir giysi giyer. Kimi zaman çok yaÅ?lıdır, o topluluÄ?un en yaÅ?lılarından birisidir. Kimi zaman da belirli bir sakatlılıÄ?ı vardır. Muhtemelen toplumu tarafından hem çok saygı duyulan hem de bir parça korkulan birisidir. Eski dönemlerde insanların çok daha fazla uyum saÄ?lamak zorunda kaldıÄ?ı doÄ?anın anlaÅ?ılmaz onca yanını bir parça olsun anlayabilen tek kiÅ?idir muhtemelen toplumu içerisinde.
Yalnız Gezen Å?amanlar: Bazı hikayelerde doÄ?ada, çoÄ?u zaman ormanlarda tek baÅ?larına dolaÅ?an Å?amanlara da rastlanır. Bu tür Å?amanlar kendilerini dini inançlarına adamaya karar vermiÅ? din adamları gibidir. Amaçları doÄ?adaki güçleri anlamak belki de onlara yön verebilmektir. Bir Å?aman ormanda yaÅ?amaya karar vermiÅ? sıradan bir insandan çok farklıdır. Mesela bir Å?amana ormandaki hayvanların ve bitkilerin mutlak Å?ekilde itaat etmeleri bir çok hikayede rastlanan bir durumdur. Bu açıdan hayvanlarla kurduÄ?u iletiÅ?im ormanlarda yaÅ?ayan ve hayvanlarla iletiÅ?imi yine çok güçlü olan tarzanlardan farklıdır. Tarzanlar için hayvanlar bir tür arkadaÅ? ve dost gibidir. Bir tarzan onları anlamak için ancak bir insanın bir dostunu anlamak için göstereceÄ?i kadar çaba gösterir. Oysa bir Å?amanı ormana iten Å?ey sadece hayvanlara karÅ?ı hissettiÄ?i dostluk duygusu ya da sevgi deÄ?il aynı zamanda meraktır. Bir hayvana ya da bitkiye kendi yaÅ?am tarzını gücünü ve güçsüzlüklerini neyin verdiÄ?ini öÄ?renmek için içinde hissettiÄ?i tutkudur. Sadece hayvan ve bitkiler deÄ?il, kimi zaman rüzgar, ırmaklar, hatta toprak Å?aman istediÄ?i zaman eser, köpürür, sarsılır. Bu açıdan Å?amanların hele de tek baÅ?ına oldukları zaman korkutucu karakterler haline gelebilecekleri savunulabilir. Bazı öykülerde doÄ?adaki farklı hayvanların kimi zaman bitkilerin de Å?ekillerine girebildiklerinden bahsedilir. Söz konusu hayvan ve bitkileri o kadar iyi anlamıÅ?tır, onların nasıl hissettiÄ?i ve yaÅ?adıÄ?ı zihninde o kadar açıktır ki Å?aman söz konusu hayvan ya da bitki gibi olduÄ?unu düÅ?ündüÄ?ünde bedeni de düÅ?ünceye itaat etmekte ve vucudunun Å?ekilini deÄ?iÅ?tirmektedir.
Aynı zamanda özellikle uzun süredir yaÅ?adıÄ?ı bir ormanda bir hayvanın bitkinin hatta topraÄ?ın, ırmaÄ?ın ya da rüzgarın yaÅ?adıÄ?ı bir acıyı, mutluluÄ?u, ya da her hangi bir duyguyu hissedebilmektedir doÄ?ada tek baÅ?larına yaÅ?ayan Å?amanlar. Kimi zaman bazen çevrede, hatta bazen çok çok uzaklarda bile olan çok büyük acılar ya da mutluluklar yaratan olayları hissedebilmekte, bu olaylar ona da mutluluk ya da acı yaratabilmektedir. Kimi zaman Å?amanlar yaÅ?adıkları çevre ile o kadar özleÅ?ir ki o çevredeki büyük bir deÄ?iÅ?iklik bir yangın, bir toprak kayması, çok sayıda hayvan ve bitkinin ölümü onun da hastalanmasına ve zayıflamasına neden olabilmektedir. Ormanlarda yaÅ?ayan Å?amanlar çoÄ?u zaman ormana giren insanları sevmezler. Bunun en önemli nedeni insanların ormana zarar vereceÄ?ine olan inançtır. Bu nedenle çoÄ?u zaman Å?amanlar yaÅ?adıkları ormanlara giren insanları korkutarak ormandan mümkün olduÄ?unca çabuk çıkartmaya çalıÅ?ırlar.
Ã…?ehirler
Fantastik Edebiyatta Å?ehirler: Å?ehirler insanların kurduÄ?u ve Å?ekil verdiÄ?i yerlerdir. DoÄ?anın oluÅ?turduÄ?u ve yönlendirdiÄ?i diÄ?er birçok yerden farklı olarak buralarda insanlar diÄ?er çoÄ?u yerde olduÄ?undan daha fazla kontrol sahibidir. Ancak bu çoÄ?u zaman Å?ehirleri daha az gizemli ya da korkutucu yapmaz. Karanlık sokaklar, eski onlarca hatta bazen yüzlerce yıl öncesine dayanan binalar, yıllar önce yaÅ?anmıÅ? gizemli olaylar pek çok Å?ehrin içinde söylentilerin oluÅ?masına ve günümüzde bile devam eden bir fantastik halk edebiyatının oluÅ?masına katkı saÄ?lar. Dolayısı ile Å?ehirlerin fantastik edebiyata belki de en bilinen katkıları bu tür Å?ehir efsaneleridir. Bunun dıÅ?ında özellikle ıssız çöllerde, buzullarda, derin ormanların içinde içinde eskiden yaÅ?amın olduÄ?u hatta bazı hikayelerde bu yaÅ?amın hala devam ettiÄ?i kayıp Å?ehirler de fantastik edebiyatta Å?ehirlerin yer aldıÄ?ı baÅ?ka bir hikaye türüdür. Kimi hikayelerde de günümüzde insanların yaÅ?adıÄ?ı Å?ehirlerden farklı sıradıÅ?ı Å?ehirlerin de bir fantastik edebiyat ögesi olarak yer alması mümkündür.
Å?ehir Efsaneleri: Kimi zaman rüzgarın çıkardıÄ?ı sesler, kimi zaman terk edilmiÅ? bir binanın içinde görüldüÄ?ü zannedilen bir ıÅ?ık kimi zaman da sadece hayal gücü Å?ehirde yaÅ?ayan insanların böyle öyküler yaratmasını saÄ?layabilir. Bazen de gerçekten olmuÅ? bir olayın içine bir süre sonra fantastik ögelerin katılması mümkündür. Kimi zaman bu tarz efsaneler yıllar önce olmuÅ? bir tür fantastik bir olaydan bahsedebilir. Ama çoÄ?u hikayede bugün bile devam eden bir iz bulmak mümkündür. Bir evin salonunun penceresinden geceleri hala dıÅ?arı bakan bir fantastik varlık, bir sokaÄ?ın köÅ?esinde hala duyulan aÄ?lama sesleri gibi hikayedeki karakterlerin izlerini hala bulabileceÄ?imizi bizi anlatan ögeler genellikle bu tür hikayeler de yer alırlar. Å?ehir efsaneleri çoÄ?u zaman sadece belli bir bölgede yaÅ?ayanlarca yaratılır ve bilinir. Mahallede tuhaf bulunan, çoÄ?unlukla da korkulan binalar ve kimi zaman insanlar bu hikayelerin konusu olabilir. Ancak bazen tüm Å?ehri saran bazı efsanelerin de olması mümkündür. Å?ehrin altında her binanın altında giriÅ?i olan tüneller, tüm Å?ehre yayılmıÅ? gizemli fantastik varlıklar gibi ögeler bu tarz tüm Å?ehri konu alan fantastik hikayelerin konusu olabilirler. Bu tür hikayelerin bazen yaklaÅ?tıÄ?ı belli iÅ?aretler sayesinde anlaÅ?ılan belli bir zaman gelince Å?ehirde yaÅ?anacak bir olaylarla ilgili kehanetler de içermesi mümkündür.
Kayıp Å?ehirler: Kimi zaman yıllar önce insanların yaÅ?ayıp sonra terkedilen Å?ehirler daha sonra bu tarz kayıp Å?ehirler haline gelebilirler. ( Bkz Antik Å?ehirler) Kimi zaman da bu tür Å?ehirlerde hala insanlar yaÅ?ar ancak bazen o Å?ehirlerde yaÅ?ayan insanların isteÄ?i ile, bazen de istekleri dıÅ?ı bir nedenle bu Å?ehirle baÄ?lantı kesilmiÅ?tir ve Å?ehre ulaÅ?mak mümkün deÄ?ildir. Kimi zaman Å?ehri gizleyen bir tür görsel oyundur. Bir nedenle Å?ehri iyice yakınına gelmedikçe görmek mümkün deÄ?ildir. Bazen de Å?ehir ormanların içine, daÄ?ların üzerine, çöllerin ortasına ya da farklı gizemli noktalara kurulmuÅ? olabilir. Bazen de Å?ehri bir tür büyüsel yolla, sadece belli özelliklere sahip insanların görmesi saÄ?lanıyor olabilir ve sadece bu insanların Å?ehre girebilmesi mümkün olabilir. Bazen de Å?ehri görebilmek için doÄ?ru zamanda Å?ehrin yakınında olmak gerekir, çünkü Å?ehir sadece yıl hatta bazen yüzyıl boyunca doÄ?ru noktadan bakıldıÄ?ında görülebilmektedir. Kayıp Å?ehirler özellikle, hazine arayan, macera peÅ?inde olan gezginlerle ilgili öykülerde rastlanması mümkün ögeler arasındadır.
SıradıÅ?ı Å?ehirler: Bu tür Å?ehirlerin birçoÄ?u fantastik edebiyat ansiklopedisinin farklı maddelerinde yer alıyor. ( bkz yeraltı Å?ehirleri) ( bkz gökyüzü Å?ehirleri) ( bkz deniz Å?ehirleri) Ancak bazen bir Å?ehir içinlerindeki kuralların sıradıÅ?ılıÄ?ı yüzünden sıradıÅ?ı bir Å?ehir olmuÅ? olabilir. Ã?rneÄ?in diÄ?er tüm açılardan aynı bile olsa insanların gündüz uyuyup geceleri çalıÅ?tıÄ?ı bir Å?ehri bile sıradıÅ?ı bir Å?ehir olarak görmek ve fantastik bir öyküde böyle bir Å?ehre yer vermek mümkündür. Fantastik Edebiyatın belki de en çok rastlanan sıradıÅ?ı Å?ehir türlerinden birisi, farklı fantastik varlıkların ve belki de insanların bir arada yaÅ?adıÄ?ı ortak Å?ehirlerdir. Birbirinden çok farklı onca varlıÄ?ın nasıl ortak bir Å?ehir yaÅ?amı yaratabileceÄ?inin hikayelerde iÅ?lenebilecek ilginç ögelerden birisi olabilir.
Ã…?ovalyeler
Fantastik Edebiyatta Å?ovalyeler: Fantastik edebiyatın özellikle eski çaÄ?larda ya da o çaÄ?ları andıran Dünyalarda geçen hikayelerinde bolce kullanılan bir ögedir, genel olarak AvrupaÂ?nın OrtaçaÄ? döneminden esinlenildiÄ?i savunulabilir. Ancak Japonlardaki Samuray, Osmanlılardaki Yeniçeriler gibi farklı kültürlerde de Å?ovalyelere benzer savaÅ?çıların olduÄ?u gözlenebilir. Eski dönemlerde yazılan kahramanlık öykülerine, günümüzde yüzlerce farklı canavara, kötü kiÅ?ilere, tehlikelere, geçmiÅ?in geleceÄ?in çok farklı anlarında karÅ?ı koyan birçok modern fantastik edebiyat Å?ovalyesi eklenmiÅ?tir.
Å?ovalyelerin Genel Ã?zellikleri: Hayatlarını savaÅ?maya adamıÅ?lardır. Ancak savaÅ? onlar için öylesine bir zevk deÄ?il, inandıkları bir DünyaÂ?yı yaratmak, ya da en azından inandıÄ?ı deÄ?erleri yaÅ?atmak uÄ?runa verilen bir mücadeledir. Bu savaÅ? sırasında bir Å?ovalye çok katı olabilir, hatta zaman zaman o inancı yaÅ?amaya kendini adamıÅ? bilge kiÅ?ilerden bile daha katı olabilir. Bu katılık sadece çevresindeki insanlara karÅ?ı deÄ?il aynı zamanda kendisine karÅ?ıdır da. EÄ?er kendi inancına ihanet ettiÄ?ini hissederse bir Å?ovalye zaman zaman kendini acımasızca cezalandırabilir. Bu ceza bazen sevdiklerinden uzak kalma, bazı yaptıÄ?ı hatayı büyük uÄ?raÅ?larla tamir etme Å?eklinde olabilir. Dolayısı ile uÄ?runda savaÅ?tıkları inançları genellikle Å?ovalyeleri kısıtlayan bir etkendir aynı zamanda. Bu inanç zaman zaman savaÅ?ın en tehlikeli anında bile hiç ihlal edemeyecekleri kurallar koymalarını saÄ?lar Å?ovalyelerin. Genellikle zor durumdaki insanlara yardım ederler. Ancak bazen belirli kültürlere sahip insanlara, bazen belli ırklara karÅ?ı önyargılı olabilir, bu ırklara en baÅ?tan asla uzlaÅ?ılamayacak düÅ?manlar ilan edebilirler. Modern Fantastik edebiyatın çoÄ?u hikayesinde Å?ovalyeler için orklar, goblinler, troller, kimi zaman elfler, cüceler ve gnomlar böyle halklardır.
Å?ovalye Toplulukları: Kimi zaman bir tapınaÄ?ın himayesinde kimi zaman bir kralın ya da yöneticinin korumasında, kimi zaman da tamamen kendiliklerinden kurulurlar. Sadakat çoÄ?u zaman bu toplulukların içerisinde en büyük erdemdir. TopluluÄ?a yeni giren birisi henüz öÄ?renmeye baÅ?ladıÄ?ı Å?ovalyelik kurallarını ve çoÄ?u zaman o topluluÄ?a özgü kurallarını tam olarak kavrayıncaya kadar kendisinden daha tecrubeli kiÅ?ilere kesin olarak güvenmesi ve itaat etmesi beklenir. Bu itaatin saÄ?lanması için bazı topluluklar sadece çocuk yaÅ?taki üyeleri aralarına kabul ederler. Zaman zaman bu yeni öÄ?rencilere ilk baÅ?ta mantıksız gelecek sınavlar ve niye yaptıklarını ilk baÅ?ta anlamayacakları görevler verilir. Bazen de bu genç Å?ovalye adayları daha tecrubeli Å?ovalyelerden birisinin yanına çırak olarak verilir. Genellikle kesin olarak topluluÄ?a kabul edilmeden topluluÄ?un içerisinde son bir sınav yapılır. Bu sınav geçilirsen çoÄ?u zaman ya topluluÄ?un lideri ya da kral veya tapınaÄ?ın baÅ?rahibi tarafından söz konusu kiÅ?i törensel bir yöntemle Å?ovalyeliÄ?e kabul edilir. Zaman zaman bu topluluklar gizli yerlerde toplanırlar. Ã?yeleri sıradan insanların arasında sıradan bir insan gibi yaÅ?ar ve Å?ovalye olduklarını belli etmezler, özellikle Å?ovalyelerin savundukları inanç yaÅ?adıkları ülkede çok benimsenmeyen bir inançsa Å?ovalyeler böyle bir yola girebilirler.
DoÄ?a Ã?stü Å?ovalyeler: Bazı hikayelerde Å?ovalyelerin sahip olduÄ?u inanç ve baÄ?lılık onlara özel yetenekler kazandırır. Bu bazen doÄ?anın ve evrenin gidiÅ?atını kavramakla ilgilidir. Bazen de hizmet ettikleri doÄ?aüstü güçlerin onlara verdikleri bir ödüldür. Bu özel yetenekleri olan, mesela uçabilen bir at olabilir, ya da alevden bir kılıç olabilir. Ya da hasta insanları özellikle silah arkadaÅ?larını iyileÅ?tirmeye yarayan bir büyü olabilir. Ä°nsanların zihnini okuma, eÅ?yaları dokunmadan hareket ettirmek gibi birçok farklı özellik daha sayılabilir. Ancak bir Å?ovalye bu özellikleri istediÄ?i gibi kullanamaz. EÄ?er hizmet ettiÄ?i inanç uÄ?runa verilen savaÅ? dıÅ?ında bir amaçla bu özellikler kullanılırsa, hem özellikler kaybolur, hem de bazen Å?ovalye eÄ?er o güçler ona bir tür ödül olarak verilmiÅ?se, o güçleri verilen doÄ?aüstü güç tarafından lanetlenir.
T
Tapınaklar
Fantastik Edebiyatta Tapınakların Yeri: Tapınaklar kendi doÄ?aları gereÄ?i içlerinde birçok gizemi barındırabilecek yapılardır. Ã?oÄ?u inanıÅ? tapınakların tanrıların gücünün sürekli hissedildiÄ?i bazen bu güce doÄ?rudan tanık olunan mekanlar olduÄ?unu düÅ?ünür. İçlerinde yapılan ayinler, bu ayinler sırasında bazen tapınaÄ?ı dolduran insanların anlamadıÄ?ı dilde okunan dualar, tam olarak anlamı anlaÅ?ılmayan hareketler, bazen ayinler sırasında kullanılan nesneler bu mekanları fantastik hikayeler için cazip ögelerden birisi haline getirmiÅ?tir.
TapınaÄ?Ä
_________________ HARBE GÄ°DEN
Harbe giden sarı saçlı çocuk! <br>Gene böyle güzel dön; <br>Dudaklarında deniz kokusu, <br>Kirpiklerinde tuz; <br>Harbe giden sarı saçlı çocuk! <br>
Last edited by Firble on Tue Oct 19, 2010 2:18 pm; edited 3 times in total
Fantastik Edebiyatta Troller: Troller fantastik edebiyata genellikle ana karakter olmaktan oldukça uzak canavarlar olarak girerler. DaÄ?larda ormanlarda karÅ?ılaÅ?ılabilecek, tehlikeli çok fazla yanlarına yaklaÅ?ılmaması gereken canavarlardır bunlar. Modern fantastik edebiyatta da bu rollü taÅ?ımayı genellikle sürdürmüÅ?lerdir ancak kötü trol karakterler nisbeten öykülerin içinde sivrilip önemli karakterlerden birisi haline gelmesi de mümkündür. Ä°yi bir trol karakteri yaratmak hele bu karakteri ana karakterlerden birisi haline getirmek, trollerin genel tanımını göz önünde bulundurursak kolay deÄ?ildir.
Trollerin Genel Ã?zellikleri: Boyları sıradan bir insanın kimi zaman bir buçuk kimi zaman iki üç katı olarak tasvir edilir. Ã?ok güçlüdürler, güçleri orklar, cüceler, elfler ve elbette ki insanlar için baÅ? edilmesi neredeyse imkansız olacak derecede fazladır. Zaman zaman bu güç bir aÄ?acın kolayca yerinden sökülmesine, dev kayaların kolayca kaldırılıp çok uzaklara fırlatılabilmesine yetecek kadar güçlüdür. Ancak zeka düzeyleri genellikle düÅ?üktür. Kimi zaman konuÅ?mayı bile beceremezler kimi zaman birkaç sözcükle ya da düzensiz cümleler kurarak konuÅ?abilirler. Dolayısı ile çoÄ?unlukla kolayca kandırılmaları mümkündür. Bazı öykülerde zeka düzeyleri en azından on onbir yaÅ?larındaki insan çocuÄ?un düzeyine kadar çıkabilir. Bu düzeyde bir zekaya sahip bir trol insanları ve evlerinin yakınından geçen diÄ?er zeki yaratıkları tuzaklar kurarak yakalayacak kadar zekidir. Bu tür öykülerde genellikle on onbeÅ? kiÅ?ilik insan kabilelerini andıran bir yaÅ?am tarzına sahip tasvir edilirler. DaÄ?larda, maÄ?ralarda ve ormanlarda yaÅ?adıklarına rastlanır. Kesinlikle medeni deÄ?illerdir. Hatta en medeniyetten uzak olarak tasvir edilen insanların ölçülerine göre bile. Zaman zaman hiç giysileri yoktur, zaman zaman da çok sınırlı bir giysi olur üzerlerinde. Neredeyse her Å?eyi yerler ve genellikle çiÄ? çok seyrek olarak odun ateÅ?inde piÅ?irerek yerler. Birçok zeki yaratıÄ?ı, dolayısı ile insanları da ve zaman zaman kendi ırklarından olanları yani diÄ?er trolleri yiyebilirler. Genellikle aptal ve güçlü olmaları bazı insanların onları kullanmak istemelerine neden olabilir. Bazı hikayelerde gün ıÅ?ıÄ?ı altında kalırlarsa taÅ?a dönüÅ?ecekleri de yazmaktadır.
Trolleri Kullanmak: Kaba güçleri onları kesinlikle kullanıÅ?lı yapmaktadır. Ancak sorun zekalarındadır. Zeka düzeyleri genellikle o kadar düÅ?üktür ki onlara yapılması gereken iÅ?i anlatmak ve anlatılanın uzun süre akılda kalmasını saÄ?lamak zordur, bunun yerine onları korkutarak veya o iÅ?i yaptıktan sonra bir ödüle ulaÅ?ması saÄ?lanarak iÅ?i yapması saÄ?lanabilir. Genellikle bu ödül bir çeÅ?it yemek olmalıdır, çünkü diÄ?er ödüllerin troller için anlamı ya yoktur, ya da çok kısıtlıdır. Trolleri çalıÅ?tıran birisi aynı zamanda tehlikeli bir Å?ey yapmaktadır. Kızan ve sahibine saldırmaya çalıÅ?an bir trol kendini baÄ?layan pek çok baÄ?ı, hatta kimi zaman büyüsel olanları da kırabilir ve ne kadar zeka düzeyi olursa olsun sahibine saldırmaya karar verdiÄ?inde sadece gücü ile en azından büyük zorluk çıkarması mümkündür. Tabii aynı zamanda dikkatini çeken bir olayın olması, aniden bir kiÅ?iye kızması, ya da bir yere gitmek veya bir eÅ?yaya ya da yemeÄ?e ulaÅ?mak istemesi mümkündür. Böyle sahibinin dikkatini yeniden yapılması gereken iÅ?e yöneltmesi gerekir. Trolün dikkati bir defa yanlıÅ? yöne yönelirse her Å?ey alt üst olabilir. Bütün bu durumlar göz önünde bulundurulursa muhtemelen trolleri çalıÅ?tırmak için kurulması gereken en güçlü baÄ? doÄ?rudan trollerin zihinlerini etkileyecek bir tür büyüsel baÄ?dır.
Trollerle KarÅ?ılaÅ?mak: EÄ?er zaten troller tarafından izlenmiyorsa onların dikkatini çekmesi için bir kiÅ?inin çok gürültülü olması gerekir, ancak zaman zaman avlanan trollere de denk gelinebilir. EÄ?er bir tuzaÄ?ın yakınında olduÄ?u anlaÅ?ılırsa, en son yapılması gereken fiziksel bir mücadeledir, elde ne kadar güçlü silahlar olursa olsun. Yapılması gereken trolleri Å?aÅ?ırtmak, onları yanlıÅ? hedefe yöneltmek eÄ?er konuÅ?ulanları anlıyorlarsa belki daha büyük bir hedef göstermek, ya da korkmalarına neden olacak bir Å?ey anlatmak iÅ?e yarayabilir. EÄ?er troller söz konusu hikayede güneÅ?in doÄ?uÅ?u ile birlikte taÅ?a dönüÅ?üyorlarsa bu durumda hikayedeki kiÅ?iler trolleri ertesi sabah güneÅ? doÄ?ana kadar oyalamayı da düÅ?ünebilirler.
U
Uçmak
Fantastik Edebiyatta Uçmak: Fantastik edebiyatta uçma ögesinin yerini tam olarak anlayabilmek için öncelikle insanların daha yüzyıl öncesine kadar uçan nice canlıyı gözlemlediÄ?i halde uçmayı beceremediÄ?ini hatırlamak gerekir. Hatta uçmak öylesine hayal gücünün ötesinde bir yetenek gibi geliyordu ki çoÄ?u insana Å?ekspir Jül Sezar tiyatrosunda Markus Antoniusa denizde ve karada savaÅ?acaÄ?ız, becerebilseydik havada ve ateÅ?te de savaÅ?ırdık dedirtmiÅ?tir. Kısacası muhtemelen havada savaÅ?abilmek o dönemde ateÅ?in içinde savaÅ?mak kadar imkansız görünen bir durumdu. Günümüzde elbette uçmak hala bazı hayvanların yapabildiÄ?i gibi istediÄ?imiz her anda sadece bedenimizi kullanarak yapabileceÄ?imiz bir yetenek olmadıÄ?ı için heyecan verici ve gizemlidir. Yine de türlü uçmaya yarayan ekipman ve onun ötesinde balonlar, uçaklar ve helikopterler uçmayı daha mümkün hale getirmiÅ?tir. Yine de uçabilmek hala fanastik edebiyatın modern hikayelerinde bile kimi zaman karakterlerin sahip olduÄ?u bir yetenek, kimi zaman uçmaya yarayan farklı araç ve aletler ile dikkate deÄ?er bir öge olarak yer almaktadır.
Uçma YeteneÄ?i: DoÄ?ada uçma yeteneÄ?inin olduÄ?unu gözleyebildiÄ?imiz birçok canlı vardır. Fantastik edebiyatta bu canlılara yenileri eklenmiÅ?tir. Bu yeni uçabilen canlıların bir bölümü karada gördüÄ?ümüz canlıların kanatlı halleridir. Pegasus atın, sfenks aslanın uçan bir türü sayılabilir. Ä°nsana benzeyen bazı canlılar da kimi zaman uçma yeteneÄ?ine sahiptir. Bu canlılara örnek olarak periler verilebilir (bkz periler) Ä°nsanlar da bazen nereden geldikleri belli olmayan Å?ekilde bazen de bir tür büyü ile uçma yeteneÄ?i kazanabilir. Bu konuda belki en meÅ?hur iki örnek, nasıl sahip olduÄ?u çok da belli olmayan bir uçma yeteneÄ?ine sahip olan Süperman, ile peri tozunun yardımı ile akıllarındaki kötü düÅ?ünceleri unutup sadece iyi Å?eyler düÅ?ünerek uçmayı baÅ?aran Peter Pan ve arkadaÅ?ları olabilir.
Uçmaya Yarayan Aletler: Yine kimi zaman büyüsel ya da doÄ?aüstü bir Å?ekilde insanların uçmasını saÄ?larlar. Uçan halı bu tür aletlerin en bilinen örneÄ?idir. Yine bir baÅ?ka verilebilecek örnek cadıların kullandıÄ?ı süpürgelerdir. Bazı aletler ise insanlara ya da baÅ?ka halkların fizik kurallarını kullanarak uçma özelliÄ?i kazandırdıÄ?ı makinalardır. Fantastik edebiyatın kimi hikayelerinde geçen gnom halkı bu tür aletler yapan halklara örnek olarak gösterilebilir. Kimi zamanda gemiler, evler, bisikletler büyülerle ya da bir takım fiziksel kuralları kullanılarak ya da ikisinin karıÅ?ımı ile büyüsel hale getirilebilir.
Cisimleri Uçurma YeteneÄ?i: Bugün Dünya üzerinde kimi insanlarda gerçekten var olduÄ?una inanılan bir yetenektir. Genelde konsantre olmak, havaya kalkmasını istenilen nesneyi düÅ?ünmek gerekir. Ve çoÄ?unlukla özellikle bu yeteneÄ?i ilk defa kullananlar için yorucu bir yetenektir. Bu yeteneÄ?i kullananlar kimi zaman kaÅ?ık, meyve, kitap gibi nesneler kimi zaman da kendi bedenlerini havaya kaldırabilirler. Bazen de gemiler, binalar, büyük aÄ?açlar kısacası çok daha büyük nesneleri de bu tür kiÅ?ilerin havaya kaldırması söz konusu olabilir. Ancak bunu yapmak için çoÄ?u hikayede bu kiÅ?ilerin daha önce bu yeteneÄ?i sıkça kullanmıÅ? ve deneyimli olmaları gerekir ve bu tarz büyük nesneleri kaldırmak en yetenekli kiÅ?ileri bile çoÄ?u zaman yorar.
Yerçekimi Olmayan Ortamlar: Ä°nsanoÄ?lu uzaya çıkarak bu tür ortamlara bizzat tanık olmuÅ?tur. Fantastik edebiyat hikayelerinde de kimi zaman yerçekiminin kısmen ya da tamamen olmadıÄ?ı ve yere baÄ?lı olmayan her nesnenin ve canlının uçabildiÄ?i kimi ortamlar yaratılabilir. Böyle ortamlar kimi zaman büyüleyicidir ancak bazen de rahatsız da edici olabilmektedir. Ã?ünkü böyle bir ortamda su içme uyumak gibi sıradan etkinlikler oldukça zorlu bir hal alabilmektedir.
Unicorn
(Bu madde Aegron tarafından hazırlanmıÅ?tır.)
Tekboynuz, mitolojik tek boynuzlu at. Kafasının ortasından düz bir boynuz çıkar. Saf ve masum olduÄ?una, kanı içildiÄ?inde kiÅ?iyi ölümsüz kıldıÄ?ına, bu nedenle öldürmenin lanet getireceÄ?ine inanılan efsanevi bir hayvan. Latince ismi olan Unicorn; "bir-tek" anlamına gelen uni- ve boynuz anlamına gelen cornus sözcüklerinden türemiÅ?tir (Türkçe karÅ?ılıÄ?ı Tekboynuz'dur). Yine bir efsaneye göre, sadece bakire kızların yanına yaklaÅ?ır ve bu Å?ekilde yakalanabilir.
Bugün herkes Tekboynuz'ların hiç yaÅ?amadıÄ?ı konusunda hemfikir olsa da, bu görüÅ?ün kabulü çok yenidir. DeÄ?erine Orta Ã?aÄ?'da ulaÅ?an ve o çaÄ?larda bu tür kalıntıların hastalıkları iyileÅ?tiren temel ilaçlar olduÄ?una, zehirlere karÅ?ı etkili (panzehir) olduÄ?una inanılıyordur (özellikle arseniÄ?e karÅ?ı). Aslında Tekboynuz'ların tarihi çok daha eskidir, M.Ã?. 5. yüzyılın sonlarında Yunanlı bir terapist olan Ctesias Tekboynuz'ların Hindistan'da bulunduklarına dair bir yazı yazmıÅ?tır. Ayrıca Ä°ncil'de de Tekboynuz'lara deÄ?inilmektedir.
Tekboynuz'larla ilgili anlatılanların o zamanda yaÅ?amıÅ? gerçek bir hayvana ait olması olasıdır. Ctesias tek bir boynuzu olan Hindistan Gergedanı hakkında birÅ?eyler duymuÅ? olabilir. Ä°ncilde bahsedilen de vahÅ?i bir öküz olabilir ve Tekboynuz ismini Ä°branice'den Yunancaya geçerken deÄ?iÅ?miÅ? olması söz konusudur. Tekboynuz'la ilgili diÄ?er bir olası orijin de baÅ?ının önünde düz bir boynuzu bulunan ve yandan bakıldıÄ?ında tek boynuzlu görünen bir antilop cinsidir.
Bazı kayıtlarda sözü geçen tekboynuzlar orijinlerinin yüzyılına göre deÄ?iÅ?ik görünüÅ?tedirler. Büyük çoÄ?unluÄ?unun vahÅ?i ve korkunç olduÄ?u görüÅ?ü yaygınsa da Ã?in'deki tekboynuz çok iyi olarak tanımlanmıÅ?tır. Orta Ã?aÄ?larda tekboynuz Avrupa'da "süper bir hayvan" olarak ortaya çıkmıÅ? ve sanatçıların deÄ?er verdiÄ?i bir malzeme olmuÅ?tur. Genellikle ata benzer ve baÅ?ının önünde ileri doÄ?ru uzanan, spiral bir boynuzu vardır. Tekboynuz'un boynuzu ilaç niteliÄ?i olarak kabul edilirdi (özellikle tıbbın etkin olmadıÄ?ı 17. yüzyıl sıralarında) ve bazen aÄ?ırlıÄ?ınca altın karÅ?ılıÄ?ında deÄ?er biçilirdi. 1704 de Valentini 4 deÄ?iÅ?ik tip tekboynuz tespit etmiÅ?tir. Fakat yalnızca bazılarını gerçek olarak kabul etmiÅ?tir
Avrupa için unicorn inanıÅ?ını bırakıp bulduklarının fillere ve diÄ?er hayvanlara ait fosiller olduÄ?unu kabul etmeleri için bir yüzyıl daha gerekliydi. Fakat bugün bile tepegözler unutulmuÅ? deÄ?ildir. Boynuzu halen Almanya'ya bu tür eÅ?yaları satan dükkânlarda ve eczanelerde bir sembol olarak kullanılmaktadır. Ayrıca Ä°ngiltere DoÄ?a Tarihi Müzesi'nin mektup kâÄ?ıtlarının baÅ?ında tekboynuz resmi bulunmaktadır.
Unutmak ve Hatırlamak
Fantastik Edebiyatta Unutmak ve Hatırlamak: BildiÄ?imiz bir Å?eyin bir an için aklımızdan çıkması veya ya da belki yıllar önce yaÅ?adıÄ?ımız bir anımızı bir süre sonra eskisi gibi hatırlayamama baÅ?lamak, hepimizin karÅ?ılaÅ?abileceÄ?i bir durumdur. Benzer Å?ekilde uzun süredir aklımızda olmayan bir bilginin veya zorlukla hatırladıÄ?ımız bir anının, bazen gördüÄ?ümüz bir nesne, ya da duyduÄ?umuz bir müzik tarafından, bazen de kendiliÄ?imizden sarfettiÄ?imiz çabalamanın sonucunda yeniden hatırlanması mümkündür. Unutmak ve hatırlamak, günlük yaÅ?amdaki diÄ?er birçok öge gibi, zaman zaman bizlere fantastik gelebilecek ögelerden birisidir. Ã?yle ki, zaman zaman bir insana her hangi bir Å?eyi unutturmak, hatta bazen o insanın istediÄ?i bir anıyı ya da bilgiyi unutabilmesi, gerek fantastik gerekse fantastik olmayan edebiyatta insanların sahip olmak istediÄ?i bir güçtür. Bazen de insanların aklındaki bilgileri yavaÅ? yavaÅ? unutması bir tür lanet de olabilir. Benzer Å?ekilde, zihninde zaten var olan bilgileri hatırlamak bazen bunu baÅ?aranlar için çok büyük bir güç haline gelebilir. Günümüzde kimi insanlar, insanların zihinlerinin bir Å?ekilde birbirlerine, ya da en azından geçmiÅ?te yaÅ?amıÅ? atalarına baÄ?lı olduÄ?una inanmaktadır, bazen bunun da ötesinde hepimizin zihninin aslında tüm Evreni kapsayan dev bir zihnin bir parçası olduÄ?unu, ve kendimizi zorlarsak, bu Evreni saran dev zihne ulaÅ?abileceÄ?imize de inananlar bulunmaktadır. Bu inançtan esinlenilenen, kimi modern fantastik edebiyat ve fantastik halk edebiyatı eserlerinde insanların atalarının öÄ?rendiÄ?i ve bir Å?ekilde kendi zihninin derinlerine yerleÅ?miÅ? bilgileri hatırlaması, hatta bir Å?ekilde Evrenin zihninde kayıtlı bilgileri sırf kendi kendine düÅ?ünerek keÅ?fetmesi mümkündür. Bir bakıma kendi zihnini yeterince iyi kullanan bir insanın baÅ?ka hiçbir araç kullanmadan, her türlü bilgiye ulaÅ?ması mümkündür çünkü bu bilgiler zaten söz konusu kiÅ?inin zihninde kayıtlıdır.
Unutmak ve Unutturmak: Gerek unutmak gerekse unutturmak, fantastik edebiyattın en eski örneklerinde de kimi zaman iÅ?lenmiÅ? ögelerdir. Ã?rneÄ?in Yunan mitolojisinin tasvir ettiÄ?i cennette, suyundan bir defa içildiÄ?inde insanların Dünyada geçen hayatlarını unuttuÄ?u bir nehir vardır. Dolayısı ile kimi insanlar, cennete gittiklerinde, eski yaÅ?amlarını geride bırakmak ve artık düÅ?ünmemek istemektedir. Bunun için fantastik bir yoldan eski yaÅ?amlarını unutmayı seçmektedir. Benzer Å?ekilde kimi fantastik hikayelerde kendilerine çok acı veren hoÅ? olmayan anıları olan insanlar bu anıları kimi zaman fantastik yolla unutmak isteyebilirler. Fantastik Hikayelerde kimi zaman da insanlar baÅ?ka insanlara, geçmiÅ?lerini unutturmak, bu sayede onları istedikleri gibi yönlendirmek isteyebilirler. Böyle hikayelerde geçmiÅ?lerini unutturdukları insan, çoÄ?u zaman karÅ?ılarında, muhtemelen onlara geçmiÅ?ini unutturmuÅ? kiÅ?inin dediÄ?i herÅ?eye inanır, böylece söz konusu kiÅ?i o insana istediÄ?ini yaptırabilir. Ya da görmemesi gereken bir olayı gören kiÅ?iye ya da kimi zaman birden fazla kiÅ?iye de kimi zaman bir insanın ya da fantastiÄ?ın bir varlık gördüÄ?ü olayı unutturması mümkündür.
Hatırlamak: Gerek kendi yaÅ?amında edindiÄ?i bir deneyim olsun, gerekse kendi yaÅ?amının ötesinde bir deneyimin de hatırlanmasının mümkün olduÄ?u bir hikayede olsun, hatırlanması zor Å?eyleri hatırlamak çoÄ?u zaman insanın kendini etrafındaki ortamı unutarak, kendini sadece düÅ?ünmeye vermesi ile mümkün olur. Bazen özellikle hatırlanacak anı ya da bilgi kiÅ?inin kendi yaÅ?am deneyiminin yarattıÄ?ı bir anı ya da bilgi deÄ?il de, kendi yaÅ?amının ötesindeki bir kiÅ?inin ya da varlıÄ?ın sahip olduÄ?u ve bir Å?ekilde kendisine aktarılmıÅ? bir bilgi ya da anı ise bunun için bazı özel ortamlara gitmek, ve düÅ?ünme ve hatırlama iÅ?ini bu ortamlarda yapmak gerekebilir. Bazen hatırlanmak istenen anı ya da bilgi ile ilgili bir belli bir nesneyi görmek, ya da hatırlanmak istenen bilgi ya da anı ile ilgili bir ortamda bulunmak hatırlanmak istenilen Å?eyin hatırlanmasına katkı saÄ?layabilir. Bazen de özel bir takım yollar, mesela rüyalar istenilen Å?eyin hatırlanması için etkili yollar haline gelebilir. Kısacası hatırlamak, fantastik edebiyatta kimi zaman bir insanın sahip olabileceÄ?i en büyük güçlerden biri haline gelebilir.
Uyumak
Fantastik Edebiyatta Uyumak: Uyuma eylemi üzerine bir tanım yapmak gerekirse muhtemelen bu tanım Å?öyle olurdu. Uyuma, hem bedenimizi hem de zihnimizi dinlendirmek için yapılan eylemdir. Ancak aynı zamanda da etrafımızdaki Dünyayı gözlemlemeye ara verdiÄ?imiz, o nedenle de tehlikelere açık olduÄ?umuz bir durumdur. Bu nedenle uyuyacaÄ?ımız yerlerin güvenli olması ya da birilerinin bizi gözlemesi gerekir. Elbette uyku söz konusu olduÄ?unda en ilginç noktalardan birisi rüyalardır. Bu konuda zaten ayrı bir baÅ?lıkta (bkz. rüyalar) daha ayrıntılı bilgi verilmiÅ?tir.
Uyumanın Amaçları: Günlük yaÅ?amımızda çoÄ?unlukla uyumamızın esas amacının dinlenme olduÄ?undan daha önce de bahsedilmiÅ?ti. Ancak fantastik edebiyatta kimi zaman bazı yaratık ve varlıklarla, kimi zaman özel güçleri olan bazı insanların uyurken bir tür fantastik yolla dinlenmenin yanısıra, vucutlarındaki bazı yaraları iyileÅ?tirmeleri mümkündür. Hatta bazen, çoÄ?unlukla bazı yaratıkların hayatlarında bir defa gerçekleÅ?en bir uykunun sonucunda görünümlerinin deÄ?iÅ?meleri ve özel bir takım güçler kazanmaları mümkündür. Kimi zaman da örneÄ?in kendilerini takip eden büyük bir ordudan kaçan insanların çoÄ?unlukla fantastik yollarla, günlerce, aylarca hatta kimi zaman yıllarca uyuyup tehlike geçince kalkmaları mümkündür. Bu tür bir uyku sırasında genellikle uyuyan kiÅ?inin yemek ya da suya ihtiyacı yoktur. Bu tarz bir uyku sayesinde onun yiyecek ve su bulmak için dıÅ?arı çıkmasına ve tehlikelerle yüzleÅ?mesine gerek kalmaz. Bir yandan da uyumasaydı hissedeceÄ?i yakalanma korkusunu da hissetmez, uyandıÄ?ında zaten tehlike geçmiÅ? olacaktır. Bir bakıma uyku onu hemen bedensel hem de zihinsel zaaflarını aÅ?masını saÄ?lar. Bazen de bazı insan ve yaratıkların onlara ihtiyaç duyulacaÄ?ı zamana kadar uyumaları mümkün olabilir. Bu tür uykularda kimi zaman belli bir zaman geldiÄ?inde söz konusu insan ya da yaratık uyanabilir. Ã?rneÄ?in yıldızların belki binlerce yılda bir gerçekleÅ?en bir Å?ekilde dizilmeleri bu tür bir uyanmanın gerçekleÅ?mesini saÄ?layabilir. Ya da belli bir olay, örneÄ?in binlerce yıldır kimsenin girmediÄ?i maÄ?raya birisinin girmesi, ya da birilerinin bir tür fantastik yolla yaptıÄ?ı çaÄ?rı söz konusu insanı ya da yaratıÄ?ı uyandırabilir. Bu tür uykuların sonrasında uyanan yaratık ya da insanların onları uyandıranlara karÅ?ı sinirli olmaları mümkündür. Bu noktaya kadar verilen örneklerin yanısıra, bir insanı ya da yaratıÄ?ı bir baÅ?ka insan ya da yaratıÄ?ın ona zarar vermesi için uyutması da mümkündür. Bu tür bir uyutma kimi zaman söz konusu insan ya da yaratıÄ?ı kandırarak yapılabileceÄ?i gibi, aniden kullanılan bir tür güç ya da silahla da söz konusu kiÅ?i uyutulabilir.
Uyunan Mekanlar: Uyumak için ilk akla gelen yer elbette yataklardır. Ancak farklı varlıklar için uyunacak mekanlar deÄ?iÅ?ebilir. Ã?rneÄ?in kimi yaratıklar daha farklı Å?ekilde uyumayı tercih edebilir. Ã?rneÄ?in bazı yaratıkların yataÄ?a uzanarak uyumak yerine ayakta durarak uyumayı tercih edebilir. Ya da bazı mekanlarda insanların da bildiÄ?imiz yataklardan farklı yataklarda ya da yataÄ?a hiç benzemeyen yerlerde uyuması gerekebilir. Ã?rneÄ?in yerçekiminin olmadıÄ?ı bir mekanda bir yatakta yatacaksak bile uyurken yanlıÅ?lıkla uçup kafamızı duvara çarpmamamız için söz konusu yataÄ?a kemerle kendimizi baÄ?lamamız gerekebilir. Elbette özel bir takım uyuma türleri için uyunan yerler çok farklı olabilir. Ã?zellikle insanları ya da yaratıkları iyileÅ?tirecek ya da onlara özel güçler verecek, vücudlarının Å?eklini deÄ?iÅ?tirecek uykuları için özel uyuma mekanlarına ihtiyaç vardır. Bu konuda gerçek doÄ?ada en çok bilinen örnek tırtılın kelebeÄ?e dönüÅ?tüÄ?ü kozadır. Bu örnek bir çok fantastik hikayede farklı yaratıkların dönüÅ?üm geçirdiÄ?i daha büyük ve daha deÄ?iÅ?ik görünümlü kozaların hayal edilmesine ilham vermiÅ?tir. Bir kozada uyuyan bir yaratıÄ?ın hayatta kalabilmesi için geçirdiÄ?i dönüÅ?üm tamamlanana kadar kozanın içinde kalması zorunlu olabilir. EÄ?er söz konusu uyku uzun sürecek bir uykuysa, kimi zaman uyunan yerin uyuyan kiÅ?inin bedensel ihtiyaçlarını azaltacak türde bir yer olması, ya da bir Å?ekilde fantastik ya da fantastik olmayan bir yolla söz konusu kiÅ?inin bedeninin iÅ?leyiÅ?ini deÄ?iÅ?tirip onun eskisi kadar çok besin ve suya ihtiyaç duymadan yaÅ?amasını saÄ?laması mümkün olabilir.
Uzay
Fantastik Edebiyatta Uzay: Ä°nsanlar muhtemelen düÅ?ünmeye baÅ?ladıkları ilk yıllardan beri gökyüzünün açık olduÄ?u günlerde uzaydaki nesnelere bakmıÅ?lar ve hayal kurmuÅ?lardır. Ancak yukarıda gördüklerinin sonsuz bir boÅ?luÄ?un içinde var olan sayısız cisim olduÄ?unu anlamaları zaman almıÅ?tır. 400-500 yıl kadar öncesine kadar öncelikle yıldızlar, güneÅ? ve uzaydaki diÄ?er isimler önce gökyüzünde hareket eden kutsal varlıklar olarak hayal edilmiÅ?lerdir. Daha sonra bu cisimlerin olduÄ?u ortam yani uzay herÅ?eyin mükemmel olduÄ?u bir Dünya olarak hayal edilmiÅ?tir. Uzayın tam olarak ne tip bir yer olduÄ?unun anlaÅ?ılması çok daha yakın zamanda gerçekleÅ?miÅ?tir. Ancak yine de uzay hayal gücünün yarattıÄ?ı bir çok hikayeye konu olabilmiÅ?tir. Uzayla ilgili bu tür hikayelerin bir bölümü bilimkurgu hikayeleridir.Bu tür hikayeler hayal gücünün yarattıklarını bir Å?ekilde bilim ve teknolojinin olası geliÅ?melerine baÄ?lar. Ancak uzayla ilgili çok farklı tarzda fantastik ögeler de içeren hikayeler mevcuddur.
Uzayda Yolculuk: Uzayda yolculuk etmek bugün muhtemelen birçok insanın bir defalıÄ?ına bile olsa hayal ettiÄ?i ögelerden birisidir. Dolayısı ile bu öge pek çok farklı hikayede farklı Å?ekillerde iÅ?lenir. Ã?zellikle uzak mesafeleri alabilmenin türlü yolları hem fantastik hem de bilimkurgu hikayelerinde iÅ?lenmektedir. Uzak mesafeleri aÅ?acak uzay yolculuklarının belki ilk akla gelen yolu boyut kapıları olarak da adlandırılan kapılardır. Bu kapıların nasıl yaratılabileceklerine iliÅ?kin bazı fizik kurallarından esinlenilmiÅ? fikirler olsa da yine de bu kapıları eski zamanlarda geçen fantastik edebiyat eserlerinde de var olan bir tür fantastik öge olarak görmek mümkündür. Bunun dıÅ?ında bazen belli hayvanlar, bazen de belli maddelerin ve bazen dansların ve sözlerin yardımı ile insanların, hayvanların ya da baÅ?ka varlıkların da bu tür yolculuklar yapılmasını saÄ?lamaları mümkün olabilir.
Uzayda Fantastik Varlıklar: Uzay Dünya üzerinde yaratılan birçok fantastik kurgu hayalinin çeÅ?itli gezegenlere ve gökcisimlerine taÅ?ınabileceÄ?i bir yerdir. Gezegenlerin görünümleri, fiziksel kuralları, yıldızlardan baÅ?layarak, uzaydaki bu baÅ?ka gezegenlerin üzerlerindeki binalar, evler, bitkiler, hayvanlar çok farklı Å?ekillerde hayal edilebilir. Kimi zamanda bazı hayvan ve varlıkların uzayda seyahat etmeleri de mümkündür. Bu seyahatın nedeni bazen gezegenlerinin yok olmuÅ? olmasıdır. Bazen de bu hayvanlar ya da varlıklar kendi tercihleri ile sürekli bir gezegenden baÅ?ka bir gezegene yolculuk yapıyor olabilirler. Eski zamanlarda uzayda hareket eden onca cismin kendilerine ait bir yaÅ?amlarının olduÄ?unu hayal etmiÅ? insanlar için uzayda yaÅ?ayan ve yolculuk yapan canlılar hayal etmesi zor deÄ?ildir. Hatta bazen bu varlıkların bedenlerini korumak için hiçbir Å?ey kullanmadan yolculuk yapıyor olmaları da mümkündür.
Uzayın Tamamı Hakkında: Uzay dev bir boÅ?luktur. Bir gün içinde yolculuk yapmaya baÅ?ladıÄ?ımızda öyle zaman gelebilir ki, günlerce, yıllarca bitmeyen yollar kat edebiliriz. Böyle uzun yolları hayal etmek bile, etrafımızdaki boÅ?luÄ?a bir anlam vermemiz için bazen yetmektedir. Her ne kadar gemileri yönlendiren dalgalara benzeyen uzay araçlarını yönlendiren bir güç olmasa da, uzayın kimi zaman araçları bir tür irade ile belli bir yöne götürdüÄ?ü düÅ?ünülebilir. Her hangi bir denizin barındırdıÄ?ı kara miktarından çok daha az katı yer barındıran uzayda bir gezegeni bulmak bile bazen uzayın bir Å?ekilde bize yardım ettiÄ?ini bize düÅ?ündürebilir. Bazen de etrafımızdaki tüm yıldızlar, gezegenler, Dünyadakinin aksine her yanımızı sararak ve Dünyadakinden çok daha parlak görünümleri ile bize bir Å?eyler anlatıyor olabilirler. Hatta biz yolculuk yaparken söz konusu yıldızlar hızla yer deÄ?iÅ?tirerek görüntülerinden bir anlam çıkarmamızı istiyor olabilirler. Böylesi uzun yolculuklarda muhtemelen yolcular hayal görmeye çok yatkın olacaÄ?ından böyle ögelerin hikayelere hayal mi gerçek mi olduÄ?u en azından bir süre için belli olmayan ögeler olarak yerleÅ?tirilmeleri mümkün olabilir.
V
Vampirler
Fantastik Edebiyatta Vampirlerin Yeri: Vampir öykülerinin kaynaÄ?ı olarak genellikle Romanya gösterilir. Denilir ki Å?atosuna kapanan bir voyvoda hakkında ilk defa insanların kanlarını içtiÄ?ine iliÅ?kin söylentiler çıkmıÅ?tır. BaÅ?ka bir söylenti de insanların güneÅ?e çıkmasını engelleyen ve derilerinin beyaza dönmesine neden olan bir hastalıÄ?ın Orta Ã?aÄ? Avrupasında zamanla insanları ürküten vampir efsanesine dönüÅ?müÅ? olduÄ?udur. Zamanla bu efsaneler sarımsaktan vampirlerin korkması, gecelerin tabutta geçirilmesi gibi birçok öge ile zenginleÅ?miÅ?tir. Günümüzün fantastik edebiyat eserlerinde bu konu oldukça en fazla ilgi çeken konulardan birisidir. Bazı hikayelere günümüzün Dünyasına da pek çok öge de eklenmiÅ?. Birçok baÅ?ka fantastik öge gibi vampirler de modern hikayelerde 20. yüzyıla ve 21. ye uyum saÄ?lamıÅ?lardır. Sadece vampirler üzerine yazılmıÅ? birçok eser vardır ve bunların da takip eden oldukça fazla sayıda insan vardır.
Vampirlerin Genel Ã?zellikleri: Bir bakıma ölümsüzdürler, elbette bu ölümsüzlük öldürülemeyecekleri anlamına gelmez, ama kimse öldürmezse sonsuza kadar yaÅ?ayacakları anlamına gelir yalnızca. Bu nedenle büyümez ve yaÅ?lanmazlar da. Ã?ocuk yaÅ?larında vampir olanlar çoÄ?u hikayede sonsuza kadar bu yaÅ?larda kalırlar. Hatta bazı hikayelerde yarandıkları zaman vampirlerin yaraları kendiliÄ?inden kapanır. Kısacası onlara kalıcı bir zarar vermek de zordur. Ancak bir bakıma da ölümle yaÅ?am arasında kaldıkları da düÅ?ünülebilir. Belki de bu nedenle kendilerinde olmayan yaÅ?amı yani yaÅ?amı simgeleyen kanı baÅ?ka insanlardan almaları gerekmektedir. Gündüz vakitleri dolaÅ?amazlar, güneÅ? ıÅ?ıÄ?ı onlar için ölümcüldür. Kimi eserlerde bu ıÅ?ıÄ?ın derilerini yaktıÄ?ı yazar. Kimi zaman mezarlıklarda, eski terkedilmiÅ? yerlerde yaÅ?arlar, ancak bazen asil, lüks düÅ?künü bireyler olarak da gösterilirler. Ancak hikayelerde ne Å?ekilde yer alırlarsa alsınlar genelde yaÅ?ama sevincinin neredeyse hiç olmadıÄ?ı genellikle hep bir hüzünün ve bir parça da intikam duygusunun hakim olduÄ?u karakterlerdir. Bazı hikayelerde gündüz vakti bir tabutta yatmaları gerektiÄ?inden de bahsedilir. Ancak oldukça sık iÅ?lenen karakterler olduklarından çok farklı vampir karakterlerine de rastlanabilmektedir.
Kont Drakula: Birçok vampir karakterine ilham veren bir karakterdir. Hikayesinin aslını RomanyaÂ?da yaÅ?ayan voyvodadan aldıÄ?ından bahsedilir. Emrinde hizmetkarları, savaÅ?çıları bazen koskoca krallıkları olur ve bazen bu koskoca krallıkta yaÅ?ayan onca insan onun vampir olduÄ?unu bilse de ona karÅ?ı koymaya korkar ve onun emirlerini yerine getirir. Genellikle gerek orjinal kont drakula gerekse ondan esinlenilen karakterler baÅ?ka insanlara acı vermekten zevk alan kiÅ?iler olarak tasvir edilirler, ancak çoÄ?u karakterde dikkatli okunduÄ?unda görülebilecek bir hüzün ögesi de mevcuttur.
Vampir Avcıları: Zaman zaman bir vampirin görülmesi ile geçici olarak oluÅ?turulan bir grubun ögesi olarak belirirler. Zaman zamansa Dünyayı dolaÅ?ıp gördükleri vampirleri avlayan gezginlerdir. Genellikle vampirlerde varolan hüzün onlarda da vardır. BaÅ?ka bir deÄ?iÅ?le biraz avladıkları vampirlere benzerler. Kimi zaman özellikle teklerse geçmiÅ?te sevdikleri bir insanı vampire kurban da vermiÅ? olabilirler. Vampirler genellikle onlardan korkar ve kaçarlar. Ã?ünkü bir vampir avcısı genellikle bir vampirin ona ulaÅ?masını engelleyecek önlemi almıÅ?tır. Ki çoÄ?u hikayede bir insanın vampirin yanına yaklaÅ?maması için alınacak bir önlem vardır. O nedenle genellikle bir vampir avcısı avlayacaÄ?ı vampirle tam olarak istediÄ?i anda karÅ?ılaÅ?ır. Vampirlerin en zayıf oldukları zaman olan gündüz vakti bu karÅ?ılaÅ?manın yapılmasının daha doÄ?ru olacaÄ?ı düÅ?ünülebilir. Ancak gündüz vakti genellikle vampirler saklanacak iyi bir yer buldukları için bu karÅ?ılaÅ?malar genellikle gece olur. Belki de vampirin kendisini savunmasını da isteyen vampir avcısı da özellikle avlanma zamanını geceye rast getirir.
Y
YaÄ?mur
Fantastik Edebiyatta YaÄ?mur: YaÄ?mur çoÄ?u zaman topraÄ?ın daha verimli olmasını saÄ?layan bir tür bereket kaynaÄ?ı olarak görülür. Bu Å?ekilde bakıldıÄ?ı zaman yaÄ?murun yaÄ?ması bir tür hediye, yaÄ?maması ise bir tür felaket olarak görülebilir. Ã?zellikle kurak bölgelerde yaÄ?mur yaÄ?masını saÄ?lamak çoÄ?u fantastik halk edebiyatında kimi zaman fantastik bir güç olarak yer alabilmiÅ?tir. Bunun dıÅ?ında sürece bir ormanın, bir köyün ya da bir Å?ehrin yaÄ?mur yaÄ?arkenki görünümü de sadece fantastik edebiyatın deÄ?il bir çok edebiyat eserinin de ilgi duyduÄ?u bir ögedir. Bunun dıÅ?ında bildiÄ?imiz yaÄ?murun dıÅ?ında ateÅ?in, taÅ?ların, asitin ya da baÅ?ka Å?eylerin yaÄ?dıÄ?ı yaÄ?mur türleri de zaman zaman fantastik edebiyat eserlerinde yer alırlar.
YaÄ?murun YaÄ?ması İçin: Ã?zellikle kurak bölgelerde yaÄ?murun yaÄ?masının nasıl saÄ?lanabileceÄ?i hem insanların akıllarını hem de hayal güçlerini meÅ?gul eden bir konudur. Muhtemelen ilk toplumları yarattıkları yıllardan itibaren insanlar yaÄ?mur ile bulutların arasındaki baÄ?lantıyı fark etmiÅ?tir. O nedenle yaÄ?mur yaÄ?dırmak için çabalayan bir insanın ya da insan grubun önce gökyüzünde bulut oluÅ?turabilmesi, ya da zaten gökyüzünde bulutun var olması gerekir. YaÄ?mur yaÄ?dırmanın bir tür fantastik yöntemle yapıldıÄ?ı durumlarda bulutu oluÅ?turma ile buluttan yaÄ?murun yaÄ?masını saÄ?lamanın kimi zaman farklı kiÅ?iler ya da gruplar tarafından gerçekleÅ?tirilen iki farklı güç olarak hayal etmek mümkündür. Bu Å?ekilde bakarsak aslında bulutu yaÄ?mur yaratma gücü olan bir varlık olarak da görebiliriz. EÄ?er istersek bulutun kendisine ait bir bilincinin olduÄ?unu düÅ?ünmek ve yamurun yaÄ?ması için onu ikna etmek gerektiÄ?i de hayal edilebilir.
YaÄ?mur YaÄ?arken: YaÄ?murun en çok yaÄ?dıÄ?ı bölgelerde bile yaÄ?murun yaÄ?dıÄ?ı an, diÄ?er anlara göre sıra dıÅ?ı bir andır. Normal zamanlarda katı olmasına alıÅ?tıÄ?ımız, suyun istediÄ?imiz zaman ulaÅ?ıp istediÄ?imiz zaman uzak durabileceÄ?imiz yerlerde durduÄ?u Dünya bir anda deÄ?iÅ?miÅ? ve su damlalar halinde bile olsa etrafımızı kaplamıÅ?tır. Böylesi bir an bazı insanlar için sıÄ?ınacak bir çatı aradıkları sinir bozucu bir an olabileceÄ?i gibi, diÄ?erleri için hayal güçlerini en etkili çalıÅ?tırabildikleri, en büyülü anlardan birisi olabilir. Fantastik olmayan edebiyat eserlerinde bile yaÄ?mur yazarlar tarafından kullanıldıÄ?ında hikayelere renk katabilen bir ögedir. Ã?oÄ?u zaman hüzün, özlem gibi duyguların arka plandaki yaÄ?an bir yaÄ?mur ile bir arada anlatılması mümkün olabilmektedir. Ancak bunun da ötesinde kimi zaman bazı fantastik olayların ancak yaÄ?mur yaÄ?dıÄ?ında gerçekleÅ?mesi de bazı hikayelerde rastlanabilecek bir ögedir. Kimi zaman yaÄ?mur bir kapının açılmasını, bir hastalıÄ?ın iyileÅ?mesini saÄ?layabilir. Ya da yaÄ?mur kimi zaman baÅ?ka zamanda görülmeyen kimi Å?eylerin görünmesini saÄ?layabilir. Ya da kimi zaman bir fantastik gücün kullanılması ancak yaÄ?murun yaÄ?dıÄ?ı zamanlarda mümkün olabilir.
Farklı YaÄ?mur Türleri: Gökyüzünden suyun yaÄ?abileceÄ?ini görmek muhtemelen insanlara belki bir gün baÅ?ka Å?eylerin de gökyüzünden yaÄ?abileceÄ?ini düÅ?ündürmüÅ? olması mümkündür. Dolayısı ile ateÅ?, taÅ?, asit gibi baÅ?ka maddelerin de gökyüzünden yaÄ?dıÄ?ı hikayeler bulmak mümkündür. Aslında bu tür farklı yaÄ?mur türlerinin sadece fantastik edebiyatla da sınırlı kalmayabileceÄ?ini de belirtmek mümkündür. GöktaÅ?ı yaÄ?murlarını ya da yanardaÄ?ların patlamasının sonrasındaki yaÄ?murlarını doÄ?anın gerçekleÅ?tirdiÄ?i farklı yaÄ?mur türleri olarak görebiliriz. Benzer Å?ekilde farklı gezegenlerde de farklı yaÄ?mur türlerinin olması mümkündür. Ancak her ne kadar bu tür yaÄ?murlar doÄ?ada mümkün olabilse de, nasıl en çok bilinen yaÄ?mur türü, fantastik halk edebiyatın ve moden fantastik edebiyatın konusu oluyorsa, bu tür yaÄ?murların da gerek yaÄ?malarına neden olan nedenler, gerekse bu yaÄ?murlar yaÄ?arken oluÅ?an ortam, ki genellikle bu ortamın bir korku ortamı olduÄ?undan söz edilebilir, fantastik edebiyat hikayelerinde gerek arka planda yer alan ögeler gerekse kimi zaman hikayenin temel ögelerinden birisi olarak yer alabilirler.
Yanılsamalar
bkz. Ä°luzyonlar
Yazarlar
Fantastik Edebiyatta Yazarlar: Yazarlar fantastik edebiyatta, kimi zaman mevcud öykünün bir tanıÄ?ı ve anlatıcısı olabilirler. Bazen söz konusu yazar Å?ans eseri büyük bir olaya tanık olmuÅ? ve bunu yazıya geçirmiÅ? olabilir. Ya da bizzat söz konusu olaya hatta kimi zaman birden fazla olaya tanık olmayı kendisi seçmiÅ? olabilir. Zaman zaman bilinmeyen ülkelere gitmek, oraların nasıl yerler olduÄ?unu kayda geçirmek de bir yazarın amacı olabilir. Bunun dıÅ?ında özellikle modern fantastik edebiyatta bir yazarın yazdıÄ?ı öyküdeki karakterlerden birisinin ya da bazen öykünün tamamının gerçekleÅ?mesi de fantastik edebiyat eserlerinde rastlanabilecek ögelerden birisidir.
Yazarlar ile Ozanların Farkı: Ozanlarla yazarların arasındaki farkı anlamak için öncelikle matbaanın keÅ?finin öncesinde kitapların insanlar için ne anlam ifade ettiÄ?ini anlamak gerekir. Matbaa bulunmadan önce her kitabın yazılması ve kopyalanması uzun bir zaman alıyordu. O nedenle kitaplar zor bulunan, deÄ?erleri en etkileyici mücevherlerle bile ölçülebilecek nesnelerdi. ( bkz kitaplar ) Hele hele kütüphaneler o dönemlerde aÄ?zına kadar altınla kaplı hazine odaları kadar etkileyici idi muhtemelen. Dolayısı ile bir yazar, bir ozana göre çok daha planlı, yazdıÄ?ı Å?eyi daha ayrıntılı düÅ?ünerek kayda geçiren bir kiÅ?i idi muhtemelen. YazdıÄ?ı hayal gücü ile üretildi ise bile, muhtemelen, resimlerle, grafiklerle, haritalarla, belki hikayenin ortasında bilgi veren bölümlerle hayal gücüyle yarattıÄ?ı nesneleri, ülkeleri, canlıları insanları söz konusu yazar açıklayacaktır. O nedenle bir ozanın öyküsü çok daha etkileyici olsa bile, bir yazarın kitabın içindeki fantastik öykü muhtemelen çok daha gerçek olduÄ?u hissi verecektir. Bu nedenle ozanlar gerçeÄ?i zihinlerinde yeniden Å?ekillendiren kiÅ?ilerken, yazarlar gerçeÄ?i olabildiÄ?ince olduÄ?u gibi anlatan kiÅ?iler olarak görülmeleri mümkündür.
Yazarların Hikayeleri: Fantastik bir öykünün içinde ya da gerçek Dünyada bir kitabı alıp okuyan birisi için yazar hikayenin arkasındaki görünmeyen bir kiÅ?i olabilir. Ama özellikle o öykü bir kiÅ?iyi gerçekten etkilediÄ?ince ya da öykünün içindeki bir yan dikkatini çektiÄ?inde o kiÅ?inin yazarın o öyküyü nereden öÄ?rendiÄ?ini merak etmesi mümkündür. Ã?stelik de bir ozanın aksine, yazarın kitapta bulunmayan notlar tuttuÄ?u, Å?ekiller çizdiÄ?i de düÅ?ünülebilir. Ä°lk akla gelen aslında yazarın öyküyü bizzat yaÅ?adıÄ?ıdır. Hatta belki öykünün içinde adı geçen bir karakter olması bile mümkündür. Ancak kimi zaman yazar öyküyü baÅ?ka birisinden mesela bir ozandan da duymuÅ? olabilir. Ancak böyle bile olsa ozanın söylediÄ?i ile yetinmeyip, öykünün ne kadar gerçek olduÄ?unu araÅ?tırmıÅ?. Ã?rneÄ?in gerçekleÅ?tiÄ?ini yazdıÄ?ı fantastik bir olayla ilgili kanıtlar bulmuÅ? olabilir. Bazen de öykü yazarın zihninde aniden belirir. Ã?yküyü yazarın aklına nasıl bir gücün neden getirdiÄ?i, tamamen söz konusu konuyu yaratan kiÅ?inin hayal gücüne baÄ?lıdır. Ancak çoÄ?unlukla söz konusu kiÅ?inin yazar olarak seçilmesinin nedeni, onun aklında beliren öyküyü yazmak için en doÄ?ru kelimeleri seçme, belli sahneleri canlandırmak için en doÄ?ru Å?ekilleri seçme yeteneÄ?idir. Bir defa öykü aklına geldiÄ?inde böyle yazarların günlerce hiç aralıksız söz konusu kitabı yazmaları mümkündür.
Yazarların Hikayelerinin GerçekleÅ?mesi: Kimi zaman bir yazarın hayal gücünde yarattıÄ?ı bir olay, ya da bir karakter bir anda gerçeÄ?e dönüÅ?ebilir. Bir ozanın hikayesinde böyle bir olay yaÅ?andıÄ?ında, ozanın zaten yaÅ?adıÄ?ı yerdeki olaylardan ve kiÅ?ilerden, belki fantastik varlıklardan etkilendiÄ?ini, dolayısı ile onun sözlerindekileri benzer bir varlıÄ?ın olması doÄ?al karÅ?ılanabilir. Ama yazar söz konusu olduÄ?unda, sadece o kiÅ?inin hayal gücü söz konusudır. Ve sonuç olarak söz konusu kiÅ?inin hayal ettikleri bir Å?ekilde gerçek olmuÅ?tur. Kimi zaman bunun nedeni, bir Å?ekilde söz konusu kiÅ?inin hayallerinin gerçekleÅ?tiren bir tür fantastik güce sahip olmasıdır. Bazen de bu söz konusu kiÅ?inin yazması ile ilgilidir. Söz konusu kiÅ?i yazdıkça, hayal ettikleri kaÄ?ıda döküldükçe, yazılan varlıklar ya da olaylar bir Å?ekilde hayat bulur. Kimi zaman yazarın kitapları sayesinde hayat bulan varlıkların, yok olmamak için söz konusu yazarın yazmayı bırakmaması için ellerinden geleni yapmaları mümkündür.
Yer Altı
Fantastik Edebiyatta Yer Altı: Bizler toprakla gökyüzünün tam ortasında yaÅ?arız. Toprak bize ayaklarımızı basabileceÄ?imiz saÄ?lam bir zemin verir. Gökyüzü de baÅ?ımızı kaldırdıÄ?ımızda var olduÄ?unu hissedebileceÄ?imiz bir özgürlük duygusu verir. Gerek topraÄ?ın altına inmenin, gerekse gökyüzünün üstüne çıkmanın bu duygulardan birisini yitirmek anlamına geleceÄ?ini savunmak mümkündür. Bu açıdan bakıldıÄ?ında topraÄ?ın altına inmek, hareket edilecek alanın kısıtlanması, üstümüzde zaman zaman yükselip alçalan, bazen bizi nispeten yukarıdaymıÅ?ız gibi hissettirse de, kimi zaman daracık tüneller de hapsedebilen tavanın insafına kalmak anlamına geldiÄ?i savunulabilir. Ä°nsanlık tarihinde topraÄ?ın altında en çok zaman geçirilen yerler muhtemelen madenlerdir. O nedenle de madenler muhtemelen fantastik edebiyatta yer altı öÄ?esinin en çok iÅ?lendiÄ?i yerlerdir. Benzer Å?ekilde insanlık tarihinde yer alan baÅ?ka yer altı mekânlarından da gerek fantastik halk edebiyatının gerekse modern fantastik edebiyatın esinlenmesi mümkündür. Elbette doÄ?rudan insanlık tarihinin bir deneyiminden ilham almayan, hayal gücü ile yaratılmıÅ? yer altı Dünyaları hatta bu Dünyaların üzerinde kurulu medeniyetleri hayal etmek mümkündür.
Ä°nsanlık Tarihinden Esinlenmeler: Madenler insanların hayal gücünün yer altına açıldıÄ?ı mekânlar olarak görülebilir. Darılıp geniÅ?leyerek ve kıvrılarak ilerleyen koridorların gizemi, ıÅ?ıÄ?ın, havanın, sesin yeryüzünde bilinenlerden farklı kurallarla var olması, çoÄ?u madende hissedilen dayanılması güç sıcaklık madenlerin ilk akla gelen öÄ?eleridir. Bu ortamlar o kadar sıra dıÅ?ıdır ki, kimi zaman böyle ortamlarda çalıÅ?anların da sıradan insanlar olamayacaÄ?ı, insandan farklı bir varlık olması gerektiÄ?i düÅ?ünülmüÅ? ve hayal gücü ile madenlerde çalıÅ?an cüce halkı adı verilen yeni bir halk yaratılmıÅ?tır. (Bkz Cüceler) Madenler dıÅ?ındaki yer altı mekanları da, kimi zamanlı sıÄ?ınma amaçlı yapılan yer altı Å?ehirleri, kimi zaman bir yerden baÅ?ka bir yere gizlice gidilmesini saÄ?layan geçitler, kimi zamansa modern hikayelerde yer eden kanalizasyonlar hatta metro hatları az ya da çok benzer özellikleri taÅ?ır. Ã?oÄ?u hikayede teknolojinin yardımı ile çok güçlü bir ıÅ?ıklandırma mekanizması kullanılsa bile yer altı mekanlarının ıssızlıÄ?ı engellenemez. Bu mekanlarda geçen hikayeler çoÄ?u zaman, hep insanın nereye gittiÄ?ini ve ne yapacaÄ?ını kontrol edemediÄ?i, arada rastladıÄ?ı sınırlı seçenekler bir yana bırakıldıÄ?ında bazen saatlerce dar bir geçidin sürüklediÄ?i yere gitmek zorunda kaldıÄ?ı bölümler içerir. Bu yolculuÄ?un sonunda hiç beklenmedik odalara çıkılması, hiç beklenmedik gizemlerle karÅ?ılaÅ?ılması mümkündür.
Yeraltındaki YaÅ?amı Hayal Etmek: TopraÄ?ın biraz altında yaÅ?ayan canlılar için kazarak kendilerine ait mekanları oluÅ?turmak mümkündür. Daha altlarda yaÅ?ayanlar en azından hava alabilecekleri bir tünele yakın olmak zorundadırlar. Fantastik edebiyatta böyle mekanlarda yaÅ?adıÄ?ı hayal edilen canlıların çoÄ?u zaman ya karanlıkta görme yetenekleri geliÅ?miÅ?tir, ya da duyma, koklama, hissetme yetenekleri görmeye gerek kalmayacak kadar güçlüdür. Yer altında var olduÄ?u hayal edilen medeniyetler çoÄ?u zaman maÄ?aralardan esinlenilerek tasvir edilmiÅ?tir. Bazı hikayelerde elmasla kaplı tepeler, evler, Å?ehirler bulunur. Yer altı gölleri, sarkıt ve dikitler çoÄ?u yer altı medeniyetinin anlatıldıÄ?ı hikayelerde sözü geçen öÄ?elerdir. Fantastik hikayelerde adı geçen çoÄ?u yer altı medeniyeti Å?ehri etrafını saran onlarca geçidi istediÄ?i zaman kapatabilme imkanına sahiptir. Belki de yer altındaki yaÅ?amla ilgili kurulabilecek en sıra dıÅ?ı hayallerden biri, yer altında yeterince derine inildiÄ?inde gökyüzünün ve GüneÅ?in olduÄ?u ikinci bir yeri hayal etmektir. Böyle bir yeri hayal etmek yeryüzünün düz olduÄ?u düÅ?ünüldüÄ?ünde daha kolay olabilir. Bu ikinci Dünya bizimkine çok benzeyebileceÄ?i gibi, toprak, su fiziksel yasaların bizimkilerden çok farklı olmaları da mümkündür. Hatta uç bir durumda birçok Å?ey bizdekinin tam zıddı olabilir. Ã?rneÄ?in GüneÅ? siyah renkli olabilir, ya da yerçekimi aÅ?aÄ?ıdan yukarı doÄ?ru olabilir.
Yeraltı Å?ehirleri
Fantastik Edebiyatta Yeraltı Å?ehirleri: Fantastik edebiyatta yer altı Å?ehirleri çoÄ?u zaman ya bir felaketten kaçıp yerin altına sıÄ?ınanlar ya da yer altında yaÅ?ayan çoÄ?u zaman hayal ürünü canlılar tarafından kurulurlar. Bazı hikâyelerde bir zamanlar bir felaketten kaçmak için yer altına sıÄ?ınanların da deÄ?iÅ?im geçirerek yer altında yaÅ?amaya daha uygun canlılara dönüÅ?mesi mümkündür.
Yeraltı Dünyası ve Å?ehirler: Yeraltı Dünyasının belki de en belirgin yanı karanlıktır. Bu nedenle bu Å?ehirlerde belki de en etkin kullanılacak olan ıÅ?ıktır. Å?ehrin farklı yerlerindeki ıÅ?ıklar genellikle her Å?eyin görülmesi yerine sadece istenen nesnelerin ve yerlerin görünmesini saÄ?layacak Å?ekilde tasarlanır. Ã?oÄ?u öyküde yer alan ikinci bir öge ise sıcaklıktır. Yer altının her yerinin sıcak olmadıÄ?ı öykülerde bile en azından sıcak kimi yerler vardır. Bu sıcaklık kimi zaman Å?ehirlerin iÅ?ine yarayabilir, kimi zamanda korunması gereken bir felaket kaynaÄ?ı da olabilir. Etrafı saran ve Å?ekil verilme imkanı çok zor olan kaya duvar, tavan ve zemin ise üçüncü önemli ve Å?ehrin yapısını belirleyen ögedir. Å?ehirler çoÄ?u zaman etraflarını saran kayalara Å?ekil vermek yerine, kayaların izin verdiÄ?i Å?ekli alırlar.
Yer Altı Ã…?ehirlerinin Genel Ã?zellikleri: Yeraltı Ã…?ehirlerinde çoÄ?u zaman ıÅ?ıklandÃ
_________________ HARBE GÄ°DEN
Harbe giden sarı saçlı çocuk! <br>Gene böyle güzel dön; <br>Dudaklarında deniz kokusu, <br>Kirpiklerinde tuz; <br>Harbe giden sarı saçlı çocuk! <br>
View next topic View previous topic
You cannot post new topics in this forum You cannot reply to topics in this forum You cannot edit your posts in this forum You cannot delete your posts in this forum You cannot vote in polls in this forum
